(272) لَّیْسَ عَلَیْکَ هُدَیهُمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ یَهْدی مَنْ یَشَآءُ وَمَا تُنْفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنْفُسِکُمْ وَمَا تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغَآءَ وَجْهِ اللَّهِ وَمَا تُنْفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ
هدایت یافتن آنان بر عهده تو نیست، بلکه خداوند هر که را بخواهد (و شایسته باشد) هدایت میکند. وآنچه را از خوبیها انفاق کنید، به نفع خودتان است. و جز برای کسب رضای خدا انفاق نکنید و (پاداش) آنچه از خوبیها انفاق کنید به طور کامل به شما داده خواهد شد و بر شما ستم نخواهد شد.
نکتهها:
در تفسیر مجمعالبیان و کبیر فخر رازی، شأن نزولهایی برای آیه ذکر شده است که از مفاد آنها بر میآید که مسلمانان در انفاق به فقرای مشرک و غیر مسلمان شک داشتند، وقتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پرسیدند، این آیه نازل شد.
ضمناً در سیرهی عملی پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم واهل بیت او علیهم السلام نمونههای زیادی از کمک به غیر مسلمانان مشاهده میشود که حتّی برای کسانی که به آن بزرگواران ناسزا میگفتند ویا حقّ آنان را غصب کرده بودند، دلسوز وخیرخواه بودند.
پیامها:
1- از ایجاد فشار اقتصادی و ترک انفاق، برای ایمان آوردن کفّار استفاده نکنید. (لیس علیک هداهم... وما تنفقوا من خیر فلانفسکم)
2- هدایت، توفیق الهی است که تنها شامل دلهای آماده میشود. (یهدی من یشاء)
3- رسیدگی به محرومان، یک وظیفه انسانی است. پس بر غیر مسلمانان نیز انفاق کنید. (وما تنفقوا من خیر فلانفسکم)
4- اسلام، مکتب انسان دوستی است و فقر و محرومیّت را حتّی برای غیر مسلمانان نیز نمیپسندد. (وما تنفقوا من خیر فلانفسکم)
5 - فایدهی انفاق به خودتان باز میگردد و روح سخاوت را در شما زنده میکند. با انفاق از پیدایش اختلافات طبقاتی و انفجارهای اجتماعی جلوگیری شده و در جامعه ایجاد محبّت میگردد. انفاق مایه محرومیّت شما نیست، بلکه سبب مصونیّت شماست. (فلانفسکم)
6- جز برای خداوند انفاق نکنید. زیرا تمام فوائد و آثار این جهانی، دیر یا زود از میان میرود، ولی اگر انفاق برای خدا باشد، تا ابد از برکات آن بهرهمند خواهید بود. (الا ابتغاء وجه اللّه)
7- مال ودارایی خیر است. (ما تنفقوا من خیر)
8 - در انفاق دست و دل باز باشید. زیرا آنچه انفاق میکنید، بدون کم و کاست بازخواهید گرفت. (یوفّ الیکم)
9- بهرهگیری در قیامت، زمانی است که هدف از انفاق تنها رضای خدا باشد. (الاّ ابتغاء وجه اللّه... یوفّ الیکم)