(155) وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَ لِ وَ الْأَنْفُسِ وَالَّْثمَرَ تِ وَبَشِّرِ الْصَّبِرِینَ
وقطعاً شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی وجانی وکمبود محصولات، آزمایش میکنیم وصابران (در این حوادث وبلاها را) بشارت بده.
نکتهها:
خداوند متعال، همهی انسانها را آزمایش میکند، امّا آزمایش و امتحان همه یکسان نیست. تمام جهان، صحنه آزمایش و تمام مردم حتّی پیامبران نیز مورد امتحان قرار میگیرند. باید بدانیم که آزمایشهای خداوند برای رفع ابهام نیست، بلکه برای شکوفایی استعدادها و پرورش انسانها است. وسایل آزمایش الهی نیز تمام حوادث تلخ و شیرین و از جمله ترس و گرسنگی، زیان مالی و جانی و کمبود محصولات است. ترس از دشمن، محاصرهی اقتصادی، جنگ و جهاد و اعزام فرزندان و عزیزان به میدانهای نبرد، از جمله امتحانات است.
برای پیروزی در آزمایشِ خوف از دشمن، نیاز به توکّل و یاد خداست و برای مبارزه با کمبودها، نیاز به صبر است که در دو آیه قبل (واستعینوا بالصبر والصلوة) راه را نشان داده است.
لازم نیست همهی مردم با همهی مسائل آزمایش شوند، بلکه ممکن است:
الف: هرکس با چیزی آزمایش شود.
ب: فردی در آزمایشی روسفید باشد، ولی در امتحان دیگری رسوایی به بارآورد.
ج: ممکن است آزمایش فردی، وسیلهی آزمایش دیگران نیز باشد.
گاهی کم شدن مال و محصولات یا پیدا شدن خوف و ترس و سایر مشکلات، به خاطر آزمایش الهی است، ولی در بعضی اوقات، این امور کیفر اعمال خود انسانهاست. انسانها گاهی مرتکب بعضی گناهان میشوند که خداوند آنهارا به برخی گرفتاریها مبتلا میکند. حضرت علی علیه السلام میفرماید: «انّ اللَّه یبتلی عباده عند الاعمال السیّئة بنقص الّثمرات و حبس البرکات و اغلاق خزائن الخیرات لیتوب تائب ویتذکّر متذکّر»**نهجالبلاغه، خطبه 143.*** همانا خداوند، بندگان خود را به خاطر اعمال فاسدشان، به کمبود محصول و حبس برکت و بسته شدن منابع خیر، گرفتار میکند تا شاید متذکّر شوند و توبه نمایند.
البتّه همین تنبّه نیز آزمایش است، همانگونه که بر اثر ایمان نعمتی میدهد که وسیله آزمایشی است؛ (لاسقیناهم مآء غدقاً لِنَفتنهم فیه)**جنّ، 16. ***همانا آبی گوارا به آنان نوشاندیم تا ایشان را آزمایش کنیم.
خداوند چندین عنایت به صابران نموده است از جمله:
1- محبّت. (واللَّه یحبّ الصابرین)**آلعمران، 146.***
2- نصرت. (ان اللَّه مع الصابرین)**بقره، 153.***
3- بهشت. (یجزون الغرفة بما صبروا)**فرقان، 75.***
4- پاداش بیحساب. (انما یوفّی الصّابرون اجرهم بغیر حساب)**زمر، 10.***
5 - بشارت. (بشّر الصابرین)
راه پیروزی در آزمایشهای الهی چند چیز است:
الف: صبر و مقاومت.
ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشکلات.
ج: توجّه به تاریخ گذشتگان که چگونه مشکلات را پشت سر گذاردهاند.
د: توجّه به اینکه همه مشکلات ما در منظر و دید خداست و همه چیز حساب دارد.
امام حسین علیه السلام وقتی فرزندش روی دستانش تیر خورد و شهید شد، فرمود: «هَوِّن علیّ ما نزل بی انّه بعین اللّه»**بحار، ج45، ص46.*** این حادثه سخت، چون خدا میبیند برایم آسان مینماید.
پیامها:
1- آزمایش و امتحان یک برنامه و سنّت حتمی الهی است. (ولَنبلوَنّکم)
2- ناگواریها، سبب مقاومت ورشد است. بسیاری از صفات انسان از قبیل صبر، رضا، تسلیم، قناعت، رهد، تقوا، حلم و ایثار، در سایهی برخورد با تنگدستیها است. (وبشّر الصابرین)
3- مورد بشارت، در آیه بیان نشده است تا شامل انواع بشارتهای الهی باشد. (بشّر الصابرین)