تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 1
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره بقره آیه 155

(155) وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَ لِ وَ الْأَنْفُسِ وَالَّْثمَرَ تِ وَبَشِّرِ الْصَّبِرِینَ‏
وقطعاً شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی وجانی وکمبود محصولات، آزمایش می‏کنیم وصابران (در این حوادث وبلاها را) بشارت بده.
نکته‏ها:
خداوند متعال، همه‏ی انسان‏ها را آزمایش می‏کند، امّا آزمایش و امتحان همه یکسان نیست. تمام جهان، صحنه آزمایش و تمام مردم حتّی پیامبران نیز مورد امتحان قرار می‏گیرند. باید بدانیم که آزمایش‏های خداوند برای رفع ابهام نیست، بلکه برای شکوفایی استعدادها و پرورش انسان‏ها است. وسایل آزمایش الهی نیز تمام حوادث تلخ و شیرین و از جمله ترس و گرسنگی، زیان مالی و جانی و کمبود محصولات است. ترس از دشمن، محاصره‏ی اقتصادی، جنگ و جهاد و اعزام فرزندان و عزیزان به میدان‏های نبرد، از جمله امتحانات است.
برای پیروزی در آزمایشِ خوف از دشمن، نیاز به توکّل و یاد خداست و برای مبارزه با کمبودها، نیاز به صبر است که در دو آیه قبل (واستعینوا بالصبر والصلوة) راه را نشان داده است.
لازم نیست همه‏ی مردم با همه‏ی مسائل آزمایش شوند، بلکه ممکن است:
الف: هرکس با چیزی آزمایش شود.
ب: فردی در آزمایشی روسفید باشد، ولی در امتحان دیگری رسوایی به بارآورد.
ج: ممکن است آزمایش فردی، وسیله‏ی آزمایش دیگران نیز باشد.
گاهی کم شدن مال و محصولات یا پیدا شدن خوف و ترس و سایر مشکلات، به خاطر آزمایش الهی است، ولی در بعضی اوقات، این امور کیفر اعمال خود انسان‏هاست. انسان‏ها گاهی مرتکب بعضی گناهان می‏شوند که خداوند آنهارا به برخی گرفتاری‏ها مبتلا می‏کند. حضرت علی علیه السلام می‏فرماید: «انّ اللَّه یبتلی عباده عند الاعمال السیّئة بنقص الّثمرات و حبس البرکات و اغلاق خزائن الخیرات لیتوب تائب ویتذکّر متذکّر»**نهج‏البلاغه، خطبه 143.*** همانا خداوند، بندگان خود را به خاطر اعمال فاسدشان، به کمبود محصول و حبس برکت و بسته شدن منابع خیر، گرفتار می‏کند تا شاید متذکّر شوند و توبه نمایند.
البتّه همین تنبّه نیز آزمایش است، همانگونه که بر اثر ایمان نعمتی می‏دهد که وسیله آزمایشی است؛ (لاسقیناهم مآء غدقاً لِنَفتنهم فیه)**جنّ، 16. ***همانا آبی گوارا به آنان نوشاندیم تا ایشان را آزمایش کنیم.
خداوند چندین عنایت به صابران نموده است از جمله:
1- محبّت. (واللَّه یحبّ الصابرین)**آل‏عمران، 146.***
2- نصرت. (ان اللَّه مع الصابرین)**بقره، 153.***
3- بهشت. (یجزون الغرفة بما صبروا)**فرقان، 75.***
4- پاداش بی‏حساب. (انما یوفّی الصّابرون اجرهم بغیر حساب)**زمر، 10.***
5 - بشارت. (بشّر الصابرین)
راه پیروزی در آزمایش‏های الهی چند چیز است:
الف: صبر و مقاومت.
ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشکلات.
ج: توجّه به تاریخ گذشتگان که چگونه مشکلات را پشت سر گذارده‏اند.
د: توجّه به اینکه همه مشکلات ما در منظر و دید خداست و همه چیز حساب دارد.
امام حسین علیه السلام وقتی فرزندش روی دستانش تیر خورد و شهید شد، فرمود: «هَوِّن علیّ ما نزل بی انّه بعین اللّه»**بحار، ج‏45، ص‏46.*** این حادثه سخت، چون خدا می‏بیند برایم آسان می‏نماید.
پیام‏ها:
1- آزمایش و امتحان یک برنامه و سنّت حتمی الهی است. (ولَنبلوَنّکم)
2- ناگواری‏ها، سبب مقاومت ورشد است. بسیاری از صفات انسان از قبیل صبر، رضا، تسلیم، قناعت، رهد، تقوا، حلم و ایثار، در سایه‏ی برخورد با تنگدستی‏ها است. (وبشّر الصابرین)
3- مورد بشارت، در آیه بیان نشده است تا شامل انواع بشارت‏های الهی باشد. (بشّر الصابرین)