(161) وَمَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَن یَغُلَّ وَمَن یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوَمَ الْقِیَمَةِ ثُمَّ تُوَفَّی کُلُّ نَفْسٍ مَّا کَسَبَتْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ
و هیچ پیامبری را نسزد که خیانت کند و هر کس خیانت کند، آنچه را که (در آن) خیانت نموده روز قیامت به همراه آورد، سپس به هر کس پاداشِ کاملِ آنچه کسب کرده، داده شود و آنها ستم نبینند.
نکته ها:
شاید این آیه، پاسخی به آنان باشد که به خاطر جمع غنایم، منطقه حفاظتی اُحد را رها کردند. آنها به گمان اینکه از سهم غنیمت محروم نشوند، هشدارهای فرمانده خود را که میگفت: سهم شما محفوظ است و از نظر رسول خدا صلی الله علیه و آله دور نخواهد بود، نادیده گرفتند. این آیه میفرماید: پیامبر در سهم شما از غنیمت خیانت نخواهد کرد، پس مطمئن باشید و به وظیفهی خود عمل کنید.
امام باقر علیه السلام فرمودند: جنسِ به سرقت رفته، در دوزخ در برابر چشم خائن مجسّم، و به او گفته میشود به آتش داخل شو وآن را خارج کن.**تفسیر نورالثقلین.***
غشّ، تقلّب، غصب و خیانت از موارد «غِلّ» است. شخصی که مسئول جمعآوری زکات بود، خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید و گفت: این مقدار از اموالی که جمع کردهام زکات است و مربوط به شماست و این مقدار نیز هدایای مردم به خود من است. حضرت بالای منبر رفت و فرمود: آیا اگر این شخص در خانهاش مینشست کسی به او هدیه میداد؟! به خدا سوگند او با همین اموال حرام در قیامت محشور خواهد شد.**تفسیر فرقان.***
آنجا که به انبیا بدبین میشوند، شما چه انتظاری نسبت به خودتان دارید؟! از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: رضایت مردم به دست نمیآید و زبانشان قابل کنترل نیست.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- نه تنها پیامبر اسلام، بلکه همهی انبیای الهی امین هستند. (و ما کان لنبیّ...)نبوّت با خیانت سازگار نیست. کسی که میخواهد امین تربیت کند باید خود اهل خیانت نباشد. گرچه در بین رهبران غیر الهی، اهل خیانت کم نیست.
2- هیچ کس حتّی انبیا، از سوءظنّ مردم به دور نیست. (ما کان لنبیّ ان یَغُلّ)
(ضعف ایمان از یکسو و حبّ دنیا از سوی دیگر، انسان را وادار میکند به انبیا سوءظنّ ببرد.)
3- از حریم انسانهای پاک و اولیای خدا دفاع کنید. (و ما کان لنبیّ ان یغل...)
4- آوردن مال حرام در قیامت، نوعی مجازات است. و چه سخت است که در قیامت، در برابر انبیا، شهدا وهمهی مردم، انسان را همراه با مالی که خیانت کرده بیاورند. (یأت بما غلّ)
5 - یاد قیامت، بازدارنده از خیانت است. (یأت بما غلّ)
6- خیانت، خیانت است و مقدار آن مهم نیست. کلمه «ما» در جملهی «یأت بما غلّ» شامل کم و زیاد هر دو میشود.
7- قیامت صحنهای است که نیکان، حسنات خود را میآورند، (جاء بالحسنة)**انعام، 160.*** و خائنین خیانتهای خود را به همراه دارند. (یأت بما غلّ)
8 - خداوند عادل است. هم جزا را کامل میدهد و هم ذرّهای افراط نمیکند. (وهم لایظلمون)