(88) فَمَا لَکُمْ فِی الْمُنَفِقِینَ فِئَتَیْنِ وَاللَّهُ أَرْکَسَهُمْ بِمَاکَسَبُواْ أَتُرِیدُونَ أَنْ تَهْدُواْ مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلاً
چرا دربارهی منافقانی که خداوند به خاطر اعمالشان، آنان را سرنگون کرده دو دسته شدهاید؟! آیا میخواهید کسانی را که خداوند گمراه کرده، به راه آورید؟ (مگر نمیدانید) هر که را خداوند گمراه کند، هرگز راهی برای نجاتش نخواهی یافت؟
نکته ها:
کلمه «اِرکاس» به معنای واژگون کردن است، و مراد از (ارکسهم) در آیه واژگونی فکری منافقان است.
در چند آیهی قبل برای واسطه شدن و شفاعت در کار خیر و شر آیهای خواندیم. این آیه نمونهای از شفاعت برای منافقان را بیان میکند.
گروهی در مکّه به ظاهر مسلمان شدند، ولی هجرت نکردند و در عمل با مشرکان بودند. بعدها که هجرت کردند، (شاید هم برای جاسوسی) مؤمنان دربارهی آنان دو نظر داشتند. بعضی میگفتند: چون به توحید و معاد شهادت میدهند، رفتار برادرانه با آنان داشته باشیم، وبعضی به خاطر ترک هجرت وهمکاری آنان با کفّار، طرفدار برخورد منفی با آنان بودند، که این آیه نازل شد.
جملات قرآن را در کنار هم معنا کنیم. در این آیه هم (اضل اللّه) داریم و هم (یضللاللّه)، ولی جمله (بما کسبوا) نیز هست. یعنی گمراه کردن الهی به خاطر عملکرد خود ماست.
پیام ها:
1- با وجود رهبری همچون پیامبر صلی الله علیه و آله ، تشتت آراء ناپسند است. (فمالکم...)
2- برای برخورد با منافقان، قاطعیّت و یکپارچگی لازم است. (فمالکم...فئتین)
3- عامل سقوط انسان، اعمال خود اوست. (ارکسهم بما کسبوا)
4- دایهی مهربانتر از مادر نباشید. آنکه خود، مقدّمات سقوطش را فراهم کرده، چرا دلسوزی؟ (بماکسبوا...أتریدون)
5 - وقتی پیمانهی گناه پر شود، قهر خدا حتمی است. همهی عوامل در برابر قدرت خداوند بی اثر میشوند. (ومن یضلل اللّه فلن تجد له سبیلاً)
6- کسی که طبق نظام قانونمند الهی بخاطر عملکردش از گردونه خارج شد، حتی تو که پیامبری راهی برای نجاتش نمییابی. (فلن تجد له سبیلا)