(122) إذْ هَمَّت طَّآئِفَتَانِ مِنْکُمْ أَنْ تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِیُّهُمَا وَعَلَی اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
آنگاه که دو گروه از شما بر آن شدند که (در جنگ) سستی نمایند، امّا خداوند ولیّ آنان بود (و به آنان کمک کرد که از این فکر باز گردند،) پس مؤمنان تنها به خدا توکّل کنند.
نکته ها:
دو گروه از مسلمانان به نامهای «بنوسلمه» از قبیلهی اوس و «بنوحارثه» از قبیلهی خزرج، تصمیم گرفتند که از شرکت در جنگ اُحد خودداری کنند. دلیل سستی این دو گروه را عوامل متعدّدی ذکر کردهاند:
1- ترس از دشمن که بیش از مسلمانان بودند.
2- ناراحتی از اینکه چرا در مقام مشورت به رأی ما توجّه نشد و به جای دامنه اُحد، در شهر سنگر نگرفتهاند.
3- ایراد به اینکه چرا پیامبر اجازه نداد یهودیانِ هم پیمان، به آنان کمک کنند. ولی خداوند با لطف خود این دو گروه را از افتادن به دام گناه و فرار از میدان جنگ نگهداشت و آنان را در ولایت خود حفظ کرد.**تفسیر مجمعالبیان، ذیل آیه.***
پیام ها:
1- خداوند از تصمیمات ما آگاه است و پیامبرش را از افکار مردم آگاه میسازد. (اذ همّت)
2- روزهای سخت و تجربه از آنها را فراموش نکنید. (اذ همّت)
3- همهی کسانی که به جبهه جنگ میروند یکسان نیستند. (طائفتان... ان تفشلا)
4- وجود عناصر سست بنیاد در جبههها، عامل شکست و خطر است. (تفشلا)
5 - اگر انسان تحت ولایت خدا نباشد، سست میشود. (ان تفشلا واللّه ولیّهما)
6- خداوند مؤمنان را به حال خود رها نمیکند و در مواقع حساس دست آنان را میگیرد. (واللّه ولیّهما)
7- فکر گناه، اگر به مرحلهی عمل نرسد، انسان را از تحت ولایت الهی خارج نمیکند. (همّت... واللّه ولیّهما)
8 - یگانه داروی سستی، توکّل بر خداست. که این دارو تنها در دست مؤمنان است. (وعلی اللّه فلیتوکّل المؤمنون)
9- توکّل بر خداوند، عامل پیروزی است. (همّت... ان تفشلا واللّه ولیّهما و علی اللّه فلیتوکّل)