وَإِلَی مَدْیَنَ أَخَاهُمْ شُعَیْباً قَالَ یَقَوْمِ اعبُدُواْ اللَّهَ مَا لَکُم مِّن إِلَهٍ غَیْرُهُ قَدْ جَآءَتْکُم بَیِّنَةٌ مِّن رَّبِّکُمْ فَأَوْفُواْ الْکَیْلَ وَالْمِیزَانَ وَ لَاتَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْیَآءَهُمْ وَ لَا تُفْسِدُواْ فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَحِهَا ذَ لِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ
و به سوی (مردم) مَدیَن، برادرشان شعیب را (فرستادیم. آن حضرت) گفت: ای قوم من! (تنها) خدا را بپرستید، جز او خدایی برای شما نیست. همانا از طرف پروردگارتان (معجزه و) دلیلیروشن برای شما آمده است. پس پیمانه و ترازو را (در داد و ستدها) تمام ادا کنید و کالاهای مردم را کم نگذارید و در زمین پس از آنکه اصلاح گشته فساد نکنید. این (رهنمودها) برایتان بهتر است، اگر مؤمن باشید.
نکته ها
این پنجمین داستان پیامبران در این سوره است. داستان شعیب علیه السلام در سورههای متعدّدی از جمله در سوره هود، شعراء نیز بیان شده است.
مَدیَن یکی از شهرهای شام بود که در جغرافیای امروز، نزدیک اردن و نامش معان است، منطقهای سرسبز، دارای مردمی بتپرست ومرفّه که در معامله و تجارت کمفروش بودند. حضرت شعیب علیه السلام بر آنان مبعوث شد، امّا آنها به خاطر لجاجت و نافرمانی او هلاک شدند. سپس آن حضرت بر مردم «اَیکه» مبعوث شد، و به ارشاد آنان پرداخت، امّا آنها نیز دستورهای الهی را نپذیرفتند وسرانجام هلاک شدند. «کذّب اصحاب الایکة المرسلین اذ قال لهم شعیب...» ** شعراء، 176 تا 189***
البتّه احتمال دارد «مَدیَن» همان «اَیْکه» باشد، چون اَیکه به منطقهی پر درخت و بیشهزار و نخلستان میگویند. یعنی شهر شعیب دو نام داشته است: مَدیَن و اَیکه.
انسان بیایمان همواره گرفتار انحراف و فساد است، امّا در هر زمانی به گونهای. مثلاً در زمان حضرت لوط، لواط و فساد اخلاقی و در زمان حضرت شعیب، کم فروشی و فساد اقتصادی رواج داشته است.
پیام ها
1- رفتار حضرت شعیب نسبت به مردم، دلسوزانه و برادرانه بود و شاید نسبتی با اهل مدین داشت. «اخاهم شعیباً»
2- تبلیغ و تربیت باید همراه با عاطفه و محبّت باشد. «قال یا قومِ»
3- توحید و یکتاپرستی، محور دعوت انبیاست. «اعبدوا اللّه...»
4- معجزه و دلیلهای انبیا، در مسیر رشد و تربیت مردم و وابسته به ربوبیّت خداوند است. «بیّنة من ربّکم»
5 - پس از شرک و انحراف عقیدتی، انحرافهای اقتصادی مهمترین مسألهی قوم حضرت شعیب بوده است. «اعبدوا اللّه... أوفوا الکیل»
6- کمفروشی، تقلّب در معامله، کم ارزش جلوه دادن اجناس مردم و ایجاد خلل در اقتصاد، حرام و از مصادیق فساد است. «لا تبخسوا النّاس اشیائهم و لاتفسدوا»
7- پیامبران، بر مسائل اقتصادی جامعه نیز نظارت داشته و درصدد سلامت و بهبود زندگی مردم بودند. «لاتبخسوا النّاس اشیائهم» دین و برنامههای آن، از زندگی دنیا جدا نیست.
8 - کم کاری هم مثل کم فروشی است، به جای «أموالهم» فرمود: «أشیائهم» تا شامل همه چیز بشود.
9- ایمان کامل واقتصاد سالم، تأمینکننده سعادت دنیا وآخرت است. «ذلکم خیر»
10- هشدار و دستورهای انبیا، سراسر خیر است و موجب سعادت انسان میشود. «ذلکم خیر»
11- ایمان، ضامن کسب وکار صحیح وعدالت اجتماعی است. «لا تبخسوا النّاس... ان کنتم مؤمنین»