أَفَأَمِنُواْ مَکْرَ اللَّهِ فَلَا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَومُ الْخَسِرُونَ
پس آیا از مکر خدا (و عذاب ناگهانی او) ایمن شدند؟ با آنکه جز افراد زیانکار، کسی احساس ایمنی از مکر خدا نمیکند.
نکته ها
«مکر»، گرچه در فارسی به معنای نیرنگ و حیله است، امّا در لغت عرب، به معنای تدبیر و چارهاندیشی برای بازگرداندن از هدف است، چه حقّ باشد چه باطل. مکر خدا، تدبیر الهی است که نقشهی کفّار را بر هم میزند.
حتّی پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام نیز خود را در امان نمیدانستند و همواره مراقب اعمال خود بودهاند تا مبادا از آنان لغزشی سربزند، لذا پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: «انّی اخاف اِن عصیتُ ربّی عذاب یوم عظیم» **انعام، 15***
راوی میگوید پشت سر امام صادق علیه السلام نماز میخواندم که حضرت در نماز فرمود: «الّلهم لاتؤمنّی مَکرک»، خداوندا! مرا از مکر خودت غافل و ایمن نگردان. آنگاه حضرت فرمود: «فلایأمن مکر اللّه الاّ القوم الخاسرون» **تفسیر نمونه***
حضرت علی علیه السلام میفرماید: حتّی بر نیکوکاران این امّت از کیفر الهی ایمن مباش، زیرا خداوند میفرماید: «فلایأمن مکر اللّه الاّ القوم الخاسرون». ** نهج البلاغه، حکمت 377***
در حقیقت ایمن نبودن از مکر الهی، به معنی توجّه به از مسئولیّتها و تکالیف و ترس از کوتاهی در انجام وظایف است.
پیام ها
1- برای احساس مسئولیّت، احتمال خطر کافی است. «أفَأمِن...»
2- به نظام آرام موجود مغرور نشویم و هرگز خود را مصون ندانیم. «أفَأمِن اهل القُری...» آری، عذابها مخصوص اقوام پیشین نیست، قانون الهی شامل همهی اقوام در هر زمانی میشود.
3- اگر خداوند اراده کند، میتواند قهر خویش را در زمانی نازل کند که هیچ راه چارهای نباشد و شبانه همه را نابود کند. «بیاتاً و هم نائمون»
4- انسان با همهی تدبیر و ابتکار و پیشرفت، نباید از عذاب الهی آسوده خاطر باشد. «أفأمِن... او أمن...»
5 - از اسباب توجّه و غفلتزدایی، طرح احتمال خطر است. «أفأمن، أو أمِن»
6- خواب غفلت وسرگرمیهای نابجا، زمینهی قهر الهی است. «نائمون... یلعبون»
7- زندگی بدون ایمان و تقوا، بازیچهای بیش نیست. «و هم یلعبون»
8 - هرگز از قهر الهی احساس ایمنی نکنیم. «أفأمن... او أمن... أفأمنوا مکر اللّه» آری، زیستن همراه با بیم و امید مطلوب است.
9- کسانی که نسبت به مکر و قهر خدا بیخیالند، زیانکارند.«فلایأمن... الخاسرون»