قَالَ اهْبِطُواْ بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتَعٌ إِلَی حِینٍ
قَالَ فِیهَا تَحْیَوْنَ وَفِیهَا تَمُوتُونَ وَمِنْهَا تُخْرَجُونَ
(خداوند) فرمود: فرود آیید، بعضی از شما دشمن بعض دیگرید و تا مدّتی (معیّن) برای شما در زمین جایگاه و وسیلهی بهرهگیری خواهد بود.
(او) فرمود: در این زمین زندگی میکنید و در آن میمیرید و از آن (برای محاسبهی روز قیامت،) بیرون آورده میشوید.
نکته ها
مخاطبین جملهی «اهبطوا»، یا آدم و حوّا و ابلیس هستند و یا آدم و حوّا و ذریّه آنها. البتّه در یک جا ابلیس به تنهایی مورد خطاب قرار گرفته است، «فاهبط منها» ** اعراف، 13*** و در جایی دیگر آدم و حوّا، «قال اهبطا منها جمیعاً» **طه، 123*** که اگر جایگاه هبوط آنها یکی باشد، ممکن است «اهبطوا» جمع بین آنها باشد.
مراد از «هبوط»، آمدن به زمین است، زیرا بدنبال آن میفرماید:«ولکم فیالارض مستقرّ»
گرچه خداوند توبهی آدم و حوّا را پذیرفت، «فتاب علیه» **بقره، 37*** ، ولی اثر وضعی گناه باقی است. اثر وضعی آن ترک اولی و نافرمانی آدم و حوّا، خروج از آن جایگاه بهشتی و هبوط به زمین بود. «اهبطوا»
پیام ها
1- از آثار وضعی خلاف و گناه نمیتوان گریخت. «قال اهبطوا»
2- گاهی عملکرد والدین، در هبوط و سقوط نسل آنان هم اثر میگذارد. «قال اهبطوا...»
3- بهشت آدم و حوّا، مکانی غیر از زمین وبالاتر وبرتر از آن بود. «اهبطوا»
4- دنیا جایگاه تنازع و تزاحم و تضادّ است و انسانها به خاطر تزاحم منافع و غرائز، با هم درگیر میشوند. «بعضکم لبعض عدوّ»
5 - زندگی دنیوی و بهرهوری از آن ابدی نیست. «الی حین»
6- انسان، پس از مرگ دوباره زنده خواهد شد. «منها تخرجون» حضرت آدم از این ناراحت و غمگین بود که پنداشت دیگر به بهشت و زندگی جاوید نخواهد رسید، خداوند فرمود: پس از زندگی دنیا میتواند به بهشت جاوید برسد.
7- مدّت ونهایت زندگی دنیوی برای بشر معلوم نیست. («حین» نکره آمده است)