إذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلَئِکَةِ مُرْدِفِینَ
(به یاد آورید) زمانی که (در جنگ بدر) از پروردگارتان فریادرسی میطلبیدید، پس او دعا و خواستهی شما را اجابت کرد (و فرمود:) من یاریدهنده شما با فرستادن هزارفرشتهی پیاپی هستم.
نکته ها
«مُردف» از «اِرداف»، به معنای ردیف و پشت سر هم قرار گرفتن است، یعنی نزول فرشتگان امدادگر پیاپی ادامهدار است. در آیه 124 سورهی آلعمران، از سه هزار فرشتهی یاری کننده یاد شده «ثلاثةآلاف» و در آیهی پس از آن، سخن از پنج هزار فرشتهی نشاندار است. این اختلاف رقمها شاید به میزان مقاومت آنان بوده است. یعنی هر چه مقاومت مسلمانان بیشتر میشد، امداد غیبی خداوند نیز بیشتر میشد. بنابراین «مردفین» یعنی این هزار فرشته، فرشتگان دیگری را در پی دارند.
با توجّه به آیهی بعد، فرشتگان تنها برای دلگرمی و تقویت روحیّهی مؤمنان نازل شدند و وارد جنگ و نبرد با دشمن نشدند و گرنه دیگر فضیلتی برای مجاهدان بدر نمیبود، علاوه بر آنکه نحوهی کشتهشدن هریک از کفّار و اسامی قاتلان آنان نیز در تاریخ آمده است. **تفسیر نمونه***
در جنگ بدر، تعداد مسلمانان یک سوّم کفّار و ساز و برگ نظامی آنان هم بسیار اندک بود، و به فرموده حضرت علی علیه السلام، تنها سوارهی آنان مقداد بود، **تفسیر فرقان*** همچنین آنان آمادگی روحی هم برای جنگ نداشتند. هنگامی که جمعیّت کفّار و تجهیزات آنان را دیدند، وحشتزده و مضطرب شدند و به خدا پناه آوردند، پیامبراکرم صلی الله علیه وآله نیز دست به دعا برداشت و فرمود: «الّلهم انجز لی ما وعدتنی، الّلهم ان تهلک هذه العصابة لا تُعبَد فی الارض» **تفسیر کنزالدقائق*** خدایا! آنچه را وعده دادهای محقّقساز، خدایا! اگر این گروه مسلمانان کشته شوند، پرستش تو از زمین برچیده میشود. خداوند نیز با سرازیر نمودن امدادهای غیبی خود، دعای آنان را مستجاب کرد و آنان با دلگرمی به مبارزه پرداختند تا سرانجام پیروز شدند.
به دستور پیامبر صلی الله علیه وآله، تمام کشتهشدگان کفّار را درون چاهی ریختند و آنگاه حضرت بر سر چاه آمده و تک تک آنان را به اسم صدا زده و فرمودند:آیا شما وعدهی پروردگارتان را حقّ یافتید؟! شما بد مردمانی بودید، زیرا پیامبرتان را تکذیب کردید و مرا از خانه و کاشانهام بیرون نمودید و با من به جنگ پرداختید، امّا دیگران مرا تصدیق کرده و در میان خود جای دادند و به یاریام پرداختند! اصحاب گفتند: مگر آنان میشنوند؟ حضرت فرمود: شما شنواتر از آنان نیستید، ولی آنان نمیتوانند جواب بدهند. آنگاه روبه جسد ابوجهل کرد و فرمود: این از فرعون گستاختر بود، زیرا فرعون هنگامی که عذاب آمد و هلاکت را قطعی دید، موحّد شد، امّا او تا آخرین لحظات دست از بتها برنداشت. **تفاسیر المیزان، نمونه و فرقان***
پیام ها
1- نعمتها و امدادهای الهی در روزهای سخت را فراموش نکنیم، چرا که یاد نعمتهای الهی، روحیّهی شکر و شجاعت را در انسان بالا میبرد. «اذ»
2- خداوند، بدون دعا هم میتواند عطا کند، ولی دعا، یک راه تربیت الهی است. «اذ تستغیثون ربّکم»
3- دعا در کنار حضور در جبهه مؤثّر است و دعای رزمندگان مستجاب میشود. «تستغیثون... فاستجاب»
4- دعا، کلید استجابت است. «تستغیثون... فاستجاب»
5 - فرشتگان، در زندگی انسانها تأثیرگذار و مؤثّرند. «ممدّکم بألف من الملائکة»
6- امدادهای غیبی وقتی تحقّق پیدا میکند که آنچه را خداوند در ظاهر به ما داده است، به کار گرفته باشیم. «ممدّکم»
7- در حرکتهای رزمی و نظامی و صحنههای نبرد، نظم و انضباط لازم، و از عوامل زمینهساز پیروزی است. «انّی ممدّکم بألف من الملائکة مردفین»