وَ یََادَمُ اسْکُنْ أَنتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ فَکُلَا مِنْ حَیْثُ شِئْتُمَا وَ لَاتَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّلِمِینَ
و ای آدم! تو و همسرت در آن باغ (بهشت گونه) ساکن شو و از (هرگونه و هرچه و) هرجا خواستید بخورید، و(لی) نزدیک این درخت نشوید که از ستمکاران (بر خویش) خواهید شد.
نکته ها
مشابه این آیه، در سورهی بقره آیهی 35 نیز گذشت.
امام رضا علیه السلام در مورد اینکه شجرهای که مورد نهی قرار گرفت آیا گندم است یا انگور و یا چیز دیگری، میفرماید: چون درختان بهشتی میوههای متنوّعی میدهند، تمام اقوال را شامل میشود. **عیونالاخبار، ج1، ص306***
خداوند اراده کرده بود که انسان به عنوان خلیفهی او در روی زمین زندگی کند، «انّی جاعل فی الارض خلیفة» **بقره، 30*** و برای نشان دادن این شایستگی به دیگران، حقایقی را به انسان تعلیم داد، آنگاه دستور سجده بر او را داد و در بهشت قرارش داد و سپس اوّلین تکلیف را به او فرمان میدهد و موضوع تعهّد و مسئولیّت و اختیار شروع میشود و پس از آن مجازات تخلّف از تکلیف و ورود به زمین و تلاش برای تکامل صورت میگیرد و همهی این مراحل بر پایهی علم الهی صورت گرفت، چنانکه حضرت علی علیه السلام پس از بیان این مراحل واستقرار انسان در روی زمین میفرماید: علم خداوند در مورد او به وقوع پیوست. ** نهج البلاغه، خطبه91***
در این که مراد از «جنّة» و بهشتی که آدم در آن ساکن بود چیست، اقوال مختلفی بیان شده است؛ بعضی آن را همان بهشت موعود میدانند و خلود و جاودانگی در آن را از آنِ کسانی میدانند که به واسطهی عمل و جزا داخل آن شدهاند، و در مورد غیر آن چنین نیست، چنانکه پیامبر صلی الله علیه وآله در شب معراج وارد آنجا شد و برگشت. امّا امام صادق علیه السلام فرمود: بهشت آدم، یکی از باغهای دنیا بوده است. **تفسیر اثنی عشری*** زیرا در بهشت موعود، امر و نهی و تکلیف وجود ندارد.
پیام ها
1- ابتدا موارد مجاز و راههای صحیح را باز کنید، سپس موارد ممنوع را گوشزد کنید. «فکُلا... لاتقربا»
2- نزدیک شدن به حرام و مناطق ممنوعهی احکام الهی، آلودگی به گناه را به دنبال دارد. «لاتقربا... فتکونا...»
3- با بودن راه مجاز «فَکُلا»، راه ممنوعه رفتن ظلم است. «فتکونا من الظالمین»