وَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً مَّآ أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ
و (خداوند) میان دلهای آنان (مؤمنان) اُلفت داد، اگر تو همهی آنچه را در زمین است خرج میکردی، نمیتوانستی میان قلوبشان محبّت و اُلفت پدید آوری، ولی خداوند میان آنان پیوند داد، چرا که او شکستناپذیر و حکیم است.
نکته ها
سؤال: در این آیه میفرماید: اگر همهی سرمایهی زمین را خرج میکردی، نمیتوانستی ایجاد الفت کنی، پس چرا در آیه 60 سورهی توبه میفرماید: «والمؤلّفة قلوبهم» باید بخشی از زکات، صرف تألیف قلوب شود؟
پاسخ: مقدار کینهها و عمق و سوابق آن میان مردم متفاوت است؛ گاهی با یک لبخند و هدیه، کینه برطرف میشود، ولی گاهی آن قدر عمیق است که با هیچ وسیلهای نمیتوان آن را زدود. علاوه بر آنکه تألیف قلوب سه نوع است: الف: اُلفت مؤمنین با مؤمنین، ب: اُلفت مؤمنین با کفّار، ج: اُلفت کفّار با کفّار، امّا آنچه امکان ندارد، اُلفت واقعی کفّار با یکدیگر است، ولی اُلفت مؤمنین با هم و جذب برخی کفّار، کاملاً امکانپذیر است. علاوه بر اینکه ایجاد الفت در آیه 60 سوره توبه نیز از جانب خدا و به فرمان اوست و در حقیقت آیه مورد بحث بیانی توحیدی از تألیف قلوب است همانند آیه «و ما رمیت اذ رمیت و لکنّ اللّه رمی».
**انفال، 17***
پیام ها
1- دلها و پیوند بین آنها به دست خداست. «و ألّفَ بین قلوبهم»
2- وحدت و اُلفت و محبّت، از نعمتهای الهی است که خدا از آن یاد کرده و آن را بر مردم و پیامبر، منّت نهاده است. «و ألّف بین قلوبهم»
3- مهمتر از اتّحاد ظاهری، پیوند قلبی و باطنی است، «و ألّف بین قلوبهم» وگرنه کافران هم در ظاهر متّحدند، ولی دلهایشان پراکنده است. «تحسبهم جمیعاً و قلوبهم شتیّ» ** حشر، 14***
4- زمانی مردم بازوی رهبرند که با هم متّحد باشند، وگرنه کمر رهبر را میشکنند. «ایّدک بنصره و بالمؤمنین و ألّف بین قلوبهم»
5 - قبایل عرب تا پیش از گرایش به اسلام، گرفتار دشمنی عمیق با یکدیگر بودند. «الّف بین قلوبهم... ما الّفتَ بین قلوبهم»
6- ثروت و مقام، همه جا محبّتآور نیست. «لو أنفقت... ما ألّفت»
7- ایجاد محبّت و پیوند بین مؤمنین، پرتوی از عزّت و حکمت خداوند است. «و ألّف بین قلوبهم... عزیز حکیم»