وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَةً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَی سَوَآءٍ إِنَاللَّهَ لَایُحِبُّ الْخَآئِنِینَ
وَ لَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ سَبَقُواْ إِنَّهُمْ لَا یُعْجِزُونَ
و اگر خوف آن داشتی که گروهی (در پیمان) خیانت کنند، تو نیز عهدشان را به سوی آنان بیانداز (و آن را لغو کن، یا به آنان اعلام کن که همانند خودشان عملخواهی کرد.) همانا خداوند خائنان را دوست ندارد.
وآنان که کفرورزیدهاند گمان نکنند که پیش افتادهاند (واز قلمرو ما بیرون رفتهاند،) زیرا آنها نمیتوانند (ما را) ناتوان کنند.
نکته ها
«فأنبذ الیهم» از «نَبذ»، به معنای افکندن است. مراد از افکندنِ پیمان به طرف دشمن، این است که قبلاً به آنان اعلام کنید و سپس پیمان را لغو نمایید تا غافلگیر نشوند و شما هم ناجوانمردی نکرده باشید.
«علی سواء»، یا به معنای مقابله به مثل است، یعنی همان گونه که آنان در فکر توطئه و پیمان شکنیاند، شما هم پیمان را لغو کنید. یا به معنای رفتار عادلانه با دشمن است. **تفاسیر نمونه والمیزان***
آیه در مورد آنجایی است که شواهد وقرائنی بر توطئه و خیانت دشمن وجود دارد، که برای پیشگیری باید در لغو پیمان پیشدستی نمود.
پیام ها
1- در مسائل مهم نظامی و اجتماعی، منتظر وقوع خیانت نباشید، بلکه باید با احتمال خیانت نیز اقدام کرد. «و امّا تخافنّ... خیانة»
2- اسلام به قراردادها و معاهدات خود پایبند است و تا خوف خیانتی نیست، وفا لازم است. «و امّا تخافنّ... خیانة فأنبذ الیهم»
3- تشخیص شواهد و قرائن خیانت و تصمیم بر الغای قراردادها و بیاعتباری تعهّدات، از اختیارات رهبر جامعه اسلامی است. «فأنبذ الیهم» (مخاطب شخص پیامبر است، نه امّت اسلامی)
4- پایبندی به معاهدات، تا زمانی است که بیم توطئه نباشد، وگرنه اعلام انصراف میشود. «فأنبذ الیهم»
5 - حتّی اگر از خیانت دشمن بیم دارید، ناجوانمردی نکنید و لغو پیمان را اعلام کنید. «فانبذ الیهم»
6- با دشمن هم عدل وانصاف داشته باشید. «علی سواء»، یعنی بالعدل. **تفسیر المیزان***
7- لغو قرار داد از روی مقابله به مثل، عادلانه است. «علی سواء»
8 - خیانت از هرکه باشد حرام و زشت است، چه کافر و چه مسلمان. «انّ اللّه لایحبّ الخائنین»
9- جنگ، قبل از اعلام با کسانی که سابقهی پیمان داشتهایم، خیانت است. «فأنبذ الیهم... انّ اللّه لا یحبّ الخائنین»
10- از سنّتهای الهی نمیتوان پیشی گرفت. «یا یحسبنّ... سبقوا»
11- چنان ابتکار عمل را به دست گیرید که کفار خیال نکنند بر شما پیشی گرفتهاند. «لایحسبنّ الّذین کفروا سبقوا»
12- کافران، با خیانت به جایی نمیرسند. «لایعجزون»