وَإِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَن فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ إِن یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا یَخْرُصُونَ
و اگر از بیشتر افراد روی زمین اطاعت کنی، تو را از راه خداوند، منحرف و گمراه میکنند. زیرا آنان جز از گمان پیروی نمیکنند وآنان، جز به حدس و گمان نمیپردازند.
نکته ها
«خَرْص» به معنای تخمین و حدس است. چون بعضی از تخمینها نادرست از آب در میآید، به معنای دروغ هم آمده است. ** تفسیر نمونه.***
پیام ها
1- راه هدایت و راه قرآن ملاک است، نه راه مردم و اکثریّت. «و تمّت کلمة ربّک... و اِن تُطِع اکثر...»
2- اکثریّت، دلیل حقانیّت نیست. ملاک، حقّ است نه عدد، پس در پیمودن راه حقّ از کمی افراد نهراسید. «اِن تُطِع اکثر...»
3- جلب نظر اکثریّت، گاهی به قیمت نابودی و انحراف خود انسان تمام میشود. «اِن تطع اکثر... یضلّوک» (در راه خدا حرکت کنیم هر چند خلاف رأی اکثریّت باشد)
4- اکثریّت، چنان جلوهای دارد که خدا پیامبر را هم از تبعیّت آن بر حذر میدارد. «واِن تُطِع اکثر مَن فی الارض یضلّوک» (انبیا باید تابع وحی باشند، نه آرای مردم)
5 - ریشهی ضلالتها، اعتماد به حدس وگمان است. «یضلّوک - اِنیتّبعون الاّ الظنّ»
6- اکثریّتی که به جای حقّ، در پی حدس و هوس باشند، قابل پیروی نیستند. «اِن تطع اکثر... یضلّوک... یخرصون»
7- در انتخاب راه، دلیل وبرهان لازم است، نه حدس وگمان. «اِن یتّبعون الاّ الظنّ... یخرصون»