وَإِذْ قَالَ مُوسَی لِقَوْمِهِ یَقَوْمِ اذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَعَلَ فِیکُمْ أَنبِیَآءَ وَجَعَلَکُم مُّلُوکاً وَءَاتَکُمْ مَّا لَمْ یُؤْتِ أَحَداً مِّنَ الْعَلَمِینَ
و (به یاد آورید) زمانی که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من! نعمت خدا را بر خود یاد آورید، هنگامی که در میان شما پیامبرانی قرار داد و شما را پادشاهان قرار داد (که صاحب اختیار مال و جان و ناموس و حکومت شدید) و به شما چیزهایی داد که به هیچ یک از جهانیان نداده بود.
نکته ها
یاد نعمتها، عامل عشق به خدا، شکر نعمتهای او و تعبّد و تسلیم در برابر دستورات اوست. «اذکروا نعمة اللّه علکیم»
«ملِک» در لغت هم به معنای حاکم و زمامدار و هم به معنای صاحب و مالک آمده است و در روایتی از پیامبرصلی الله علیه وآله نقل شده است: هر کس از بنیاسرائیل که دارای همسر، خدمتکار و مَرکب بود به او ملک میگفتند. ** تفسیرالمیزان.*** ضمناً اگر ملوک به معنای سلاطین باشد، همهی مردم نمیتوانند پادشاه باشند. بنابراین ملک، به معنای صاحب اختیار است.
نعمتهایی چون: عبور از رود نیل، نزول منّ و سلوی و جوشیدن دوازده چشمهی آب از نعمتهای ویژهی بنیاسرائیل بود که این آیه با جملهی «آتاکم ما لم یؤت احداً» به آن اشاره میکند.
پیام ها
1- برای دعوت مردم، باید از اهرم عاطفه استفاده کرد. «یاقوم»
2- باید پیش از دستورات الهی، مردم را با ذکر الطاف الهی، آماده کنیم. «اذکروا نعمة اللَّه...» (در این آیه ذکر نعمتهاست و در آیهی بعد یک فرمان مهم صادر شده است)
3- از بزرگترین نعمتها، نعمت نبوّت، حکومت و قدرت است. «اذ جَعل فیکم انبیاء و جَعلکم ملوکاً...»
4- از وظایف انبیا، یادآوری نعمتهای الهی به مردم است. «اذکروا نعمة اللّه»
5 - قبل از حضرت موسی نیز در میان بنیاسرائیل پیامبرانی وجود داشته که حضرت موسی وجود آنان را به عنوان نعمت یادآوری میکند. «جَعل فیکم انبیاء»
6- انبیا از زمینهسازان حاکمیّت و استقلال بودهاند. (جمله «جَعل فیکم انبیاء» قبل از جمله «جعلکم ملوکاً» آمده است.)
7- از تاریخ عبرت بگیریم. قوم موسی پس از برخورداری از لطف ویژه الهی و رسیدن به حکومت، گرفتار ذلت و مسکنت شدند. «لم یؤت احداً منالعالمین» به «باؤا بغضب من اللّه» ** بقره، 61.*** تبدیل شد.