وَإِذَا جَآءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بَِایَتِنَا فَقُلْ سَلَمٌ عَلَیْکُمْ کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنکُمْ سُوءاً بِجَهَلَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
وَکَذَلِکَ نُفَصِّلُ الْأَیَتِ وَلِتَسْتَبِینَ سَبِیلُ الْمُجْرِمِینَ
و هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند، پس بگو: سلام بر شما! پروردگارتان بر خودش رحمت را مقرّر کرده است که هر کس از شما از روی نادانی کار بدی انجام دهد و پس از آن توبه کند و خود را اصلاح نماید، پس قطعاً خداوند، آمرزنده و مهربان است.
و ما بدین گونه آیات را (برای مردم) به روشنی بیان میکنیم، (تا حقّ آشکار) و راه و رسم گناهکاران روشن شود.
نکته ها
در شأن نزول آیه آمده است، جمعی گنهکار، خدمت پیامبر آمده و گفتند: ما خلافهای زیادی کردهایم. حضرت ساکت شد. این آیه نازل شد.
در این سوره، خداوند دوبار جمله: «کتب علی نفسه الرحمة» گفته است، یکی برای دلگرم کردن مؤمنان در همین دنیا (همین آیه)، یکی هم در آیه 12 که برای معاد است. «کتب علی نفسه الرّحمة لیجمعنّکم»
جهالت، گاهی در برابر علم است و گاهی در برابر عقل، و در آیه 54 در برابر عقل است.
یعنی از روی جهل وبیخردی به گناه کشیده شدهاند، نه آنکه نمیدانستند.
پیام ها
1- ایمان زائر پیامبر خدا، از شرایط دریافت لطف الهی است. «و اذا جاءک الّذین یؤمنون بآیاتنا فقل...»
2- زیارت پیامبر، راه دریافت لطف خداست. «جاءک... فقل سلام علیکم کتب»
3- رابطهی رهبر و مردم، بر پایهی انس و محبّت است. «اذا جاءک... فقل سلام علیکم»
4- بهترین عبارت تحیّت، «سلام علیکم» است. «فقل سلام علیکم»
5 - تحقیر شدن مؤمنان را جبران کنید. (در آیهی 53 متکبّران با لحن تحقیرآمیزی میگفتند: «اَهؤلاء...» ولی در آیه 54 خداوند آن تحقیر را جبران میکند و به پیامبرش دستور سلام کردن به مؤمنان را صادر میکند.) «فقل سلام علیکم»
6- «سلام»، شعار اسلام است. بزرگ نیز به کوچک، سلام میکند. «فقل سلام علیکم»
7- مربّی ومبلّغ، باید با برخوردی محبّتآمیز با مردم، به آنان شخصیّت دهد. «سلام علیکم»
8 - اگر گناه از روی لجاجت و استکبار نباشد، قابل بخشش است. (جهالت، عذری قابل قبول برای بخشش و گذشت از خطاکاران است.) «من عمل منکم سوءً بجهالة»
9- خداوند، رحمت را بر خویش واجب کرده، ولی شرط دریافت آن، عذرخواهی و توبه است. «کتب ... ثمّ تاب»
10- توبه، تنها یک لفظ نیست، تصمیم و اصلاح هم میخواهد. «تاب و أصلح»
11- توبهی مؤمن حتماً پذیرفته میشود، «عمل منکم» آغاز توبه، بعد از گناه است. «من بعده»
12- عفو الهی همراه با رحمت است. «غفور رحیم» (گناهکار نباید مأیوس شود)
13- روشنگری نسبت به سیمای مجرمان و راه خطاکاران و اهل توطئه، از اهداف مکتب است. «لتستبین سبیل المجرمین»