یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنصَابُ وَ الْأَزْلَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَنِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! همانا شراب و قمار و بتها و تیرهای قرعه، پلید و ازکارهای شیطان است، پس از آنها بپرهیزید، تا رستگار شوید.
نکته ها
عرب، به شعر و شراب، علاقهی شدید داشت، به همین جهت تحریم شراب به صورت تدریجی انجام گرفت. در ابتدا آیه آمد که از خرما و انگور میتوان هم رزق خوب تهیه کرد، هم شرابی مست کننده، **نحل، 67.*** در آیهای دیگر به منافع قمار و شراب و بیشتر بودن گناه آن از منافعش اشاره کرد. **بقره، 219.*** بعداً آیه آمد که در حال مستی نماز نخوانید. **نساء، 43.*** سپس آیهی فوق نازل شد که آن را پلید و عملی شیطان دانسته و دستور اجتناب از آن را صادر کرد.
«خَمر»، به معنای پوشاندن با کلمهی «خِمار» از یک ریشه است. به مقنعهی زنان خِمار میگویند، چون موی سر را میپوشاند. شراب را هم خَمر میگویند، چون عقل را میپوشاند.
«مَیسر» از «یُسر»، به معنای آسانی است. چون در قمار، افراد بدون زحمت، پول به دست میآورند، به آن مَیسر گویند.
کلمه «انصاب» جمع «نُصُب»، به معنای سنگهایی بوده که اطراف کعبه نصب کرده و روی آن قربانی میکردند و به آنها تبرّک میجستند. ** تفسیر المیزان.*** و یا مراد خود قربانی است که روی سنگها ذبح میکردند. در حدیث میخوانیم که رسول خدا صلی الله علیه وآله در معنای انصاب فرمود: چیزی است که مشرکان برای بتها قربانی میکنند. «ما ذبحوه لآلهتهم» **کافی، ج 5، ص123.***
«ازلام»، نوعی قرعهکشی و قمار با چوب بوده که در جاهلیّت رواج داشته است.
امام باقرعلیه السلام دربارهی خمر فرمود: «کلّ مسکر... اذا اخمر فهو حرام» ** تفسیر نورالثقلین.*** هر چیزی که انسان را مست کند، حرام است.
رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: قمار به هر وسیلهای باشد حتّی گردو، حرام است. **کافی، ج5، ص123.***
در حدیث آمده است: «شارب الخمر کعابد الوثن» **بحار، ج27، ص234.*** شرابخوار، مثل بتپرست است.
در شراب، هر نوع همکاری در تولید، توزیع ومصرف آن حرام است. امام باقرعلیه السلام از پیامبرصلی الله علیه وآله نقل میکند که آن حضرت ده گروه را که به نحوی در شرابخواری مؤثّرند، لعنت کرد: «غارسها و حارسها و عاصرها و شاربها و ساقیها و حاملها و المحمول الیه، بایعها و مشتریها و آکل ثمنها» ** تفسیر نورالثقلین.*** آنکه نهال انگور را میکارد، آنکه به ثمر میرساند، سازنده، نوشنده، ساقی، حمل کننده، دریافت کننده، فروشنده و خریدار و هر کس که به نحوی از درآمد آن بهرهمند میشود، ملعون است.
پیام ها
1- ایمان، با شرابخواری و قماربازی سازگاری ندارد. «یا ایّها الّذین آمنوا انّما الخمر و المیسر... فاجتنبوه...»
2- شراب و قمار، در ردیف بتپرستی است. «الخمر والمیسر والانصاب» (بنابر اینکه مراد از انصاب، بتها باشد)
3- اسلام از پلیدیها نهی میکند. «رجس... فاجتنبوه»
4- نه تنها شراب نخورید، گرد آن هم نروید. «فاجتنبوه»، به جای آنکه بگوید: «لاتشربوا الخمر».
5 - لقمهی حلال و دوری از حرامخواری، در سعادت و رستگاری انسان مؤثّر است. «فاجتنبوه لعلّکم تفلحون»