إِنِّی أُرِیدُ أَن تَبُوأَ بِإِثْمِی وَإِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحَبِ النَّارِ وَذَ لِکَ جَزَ ؤُاْ الظَّلِمِینَ
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَسِرِینَ
همانا من میخواهم تو با بار گناه من (که پس از کشتنم بر عهده تو قرار میگیرد) و گناه خودت (به سوی خدا) بازگردی و از دوزخیان باشی، و این است کیفر ستمکاران.
پس نفس او (با وسوسهای برخاسته از حسد) کشتن برادرش را برایش آسان و رام ساخت واو را کشت، در نتیجه از زیانکاران گشت.
نکته ها
امام باقرعلیه السلام به دنبال تلاوت آیه «فطوّعت له نفسه» فرمود: ابلیس به قابیل گفت: قربانی تو قبول نشد و قربانی برادرت هابیل قبول شد، اگر او زنده بماند در طول تاریخ نسل او بر نسل تو افتخار خواهند کرد که قربانی پدر ما پذیرفته شد واز پدر شما پذیرفته نشده است، بنابراین بهتر آن است که او را به قتل برسانی تا نسل تو ذلّت نکشد. **کافی، ج8، ص 113.***
امام باقر علیه السلام فرمود: «من قتل مؤمناً متعمّداً أثبت اللّه علی قاتله جمیع الذنوب وبرء المقتول منها، وذلک قوله تعالی: «انّی ارید أن تبوأ...»» هر که عمداً مؤمنی را بکشد، خداوند همه گناهان را به حساب قاتل ثبت میکند و مقتول را از گناهان پاک میکند. ** تفسیر نورالثقلین.***
معنای آیه، سکوت در مقابل ظالم به امید بخشش گناهان نیست.
در حدیثی از پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله میخوانیم که محل حادثه، کوه قاسِیون در دمشق است. **تفاسیر درّالمنثور.***
امام سجادعلیه السلام فرمودند: نحوهی کشتن را ابلیس به قابیل یاد داد. ** تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها
1- گناهان مقتول، به قاتل منتقل میشود. «تبوء باثمی»
2- در درگیریها مسئول خسارت آغازگر است. «اثمی واثمک»
3- برادرکشی همان و دوزخی شدن همان. «فتکون من اصحاب النّار»
4- ایمان به معاد، جزو عقاید اوّلیه انسانهای روی زمین بوده است. «اصحاب النّار»
5 - قاتل، هم به خود ظلم میکند، هم به مقتول، هم به خانوادهی مقتول و هم به جامعه. «الظالمین»
6- نفس انسان، با وسوسه، تلقین و تزیین، انسان را رام و خام میکند و به گناه میکشد. «فطوّعت له نفسه»
7- هوای نفس میتواند عواطف برادری را نیز سرکوب کند. «فطوّعت له نفسه قتل اخیه»
8 - فطرت پاک انسانی، از آدم کشی بیزار است، ولی نفس، این کار را خوب جلوه داده و انسان را به قتل وامیدارد. «فطوّعت»
9- جنگ حقّ و باطل، از آغاز تاریخ زندگی بشر بوده است. «فقتله»
10- مرگ انسان در زمین، با شهادت آغاز شد. «فقتله»
11- پیروی از هوای نفس، خسارت است. «فقتله فأصبح من الخاسرین»
12- قاتل، هم از درون گرفتار عذاب وجدان است و هم از بیرون مورد انتقاد مردم و هم گرفتار قصاص و عدل میشود و کامی نمیگیرد. «فقتله فأصبح من الخاسرین»
13- تسلّط وغلبه بر مخالف، همیشه نشانهی سرافرازی نیست. «فقتله فأصبح من الخاسرین»