(15) وَلَقَدْ ءَاتَیْنَا دَاوُدَ وَسُلَیْمَنَ عِلْماً وَقَالَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی فَضَّلَنَا عَلَی کَثِیرٍ مِّنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ
و به راستی به داوود و سلیمان دانشی (ویژه) عطا کردیم، و آن دو گفتند: ستایش، مخصوص خداوندی است که ما را بر بسیاری از بندگان مؤمنش برتری بخشید.
نکتهها:
ممکن است مراد از علمی که به حضرت داود و سلیمان داده شده علم قضاوت باشد، به دلیل آیهی (و آتیناه الحکمة و فصل الخطاب)**ص، 20.*** یعنی ما به داوود حکمت و قضاوت مرحمت کردیم. و نیز به دلیل آیهی (کلاّ آتینا حکماً و علما)**انبیاء، 79.*** و شاید هم مراد از علم، علم گفتگو با پرندگان باشد به دلیل آیهی (علّمنا منطق الطّیر)**نمل، 16.*** و شاید علم زرهبافی باشد؛ (و علّمناه صَنعة لبوس)**انبیاء، 80.*** امّا بهتر این است که علم را به طور عام معنا کنیم، یعنی علم ادارهی کشور.
سؤال: چرا خداوند به بعضی از بندگان خود نعمتهای ویژهای عطا میکند؟ آیا این کار با عدالت سازگار است؟
پاسخ: اوّلاً معنای عدالت این نیست که به همه یکسان بدهیم. آیا معلّمی که به هر شاگردی نمرهای میدهد و یا پزشکی که برای هر بیماری دارویی تجویز میکند، ظالم است؟ ثانیاً نعمتهای ویژه، مسئولیّتهای ویژهای را نیز بدنبال دارد. ثالثاً ما از خدا طلبی نداریم، تا هر چه بخواهیم به ما عطا کند. رابعاً الطاف الهی بر اساس حکمت و شرایطی است که انسان یا جامعه آن را بوجود میآورد. به قول شاعر:
چون چنان بودیم، بودیم آن چنان - چون چنین گشتیم گشتیم این چنین
افرادی با اخلاص، تلاش، علم، تدبیر، صرفهجویی، عدالت و وحدت کلمه، شرایطی را در خود ایجاد مینمایند که زمینهی دریافت الطاف الهی و نعمتهای ویژه میشود.
البتّه گاهی الطاف ویژه به خاطر پاداش عملی است که والدین انسان داشتهاند و خداوند مزد کارشان را به نسل آنان عطا میکند. همان گونه که در داستان موسی و خضر، خداوند آن دو پیامبر را مأمور میکند دیواری را که گنجی زیر آن بود و از آنِ کودکان یتیمی بود تعمیر کنند تا در آینده از آن گنج استفاده نمایند، زیرا والدین کودکان نیکوکار و صالح بودهاند. (وکان ابوهما صالحا)**کهف، 82.***
تعلیمات ویژهی الهی
خداوند علوم خاصّی را به افراد خاصّی داده ودر قرآن از آنها یاد کرده است از جمله:
1- آدم، علوم همهی اشیا. (و علّم آدم الاسماء کلّها)**بقره، 31.***
2- خضر، علوم باطنی وتأویل. (تا موسی شاگردش شود) (هل اتّبعک علی ان تعلّمَن...)**کهف، 66.***
3- یوسف، علم تعبیر خواب. (علّمنی ربّی)**یوسف، 37.***
4- داوود، علم زرهسازی. (و علّمناه صَنعة لَبوس)**انبیاء، 80.***
5 - سلیمان، علم زبان پرندگان. (علّمنا منطق الطیر)**نمل، 16.***
6- معاون سلیمان، علمی که با آن تخت سلطنتی را از کشوری به کشور دیگر میآورد. (قال الّذی عنده علم من الکتاب)**نمل، 40.***
7- طالوت، علوم نظامی. (و زاده بسطة فی العلم والجسم)**بقره، 247.***
8 - رسولاکرم وسایر انبیا، علوم غیب. (فلایظهر علیغیبه احدا الاّ مَنِارتضی منرسول)**جنّ، 26 - 27.***
پیامها:
1- علم انبیا لدنّی است و به الهام الهی به آنان عطا شده است. (آتینا)
2- احترام و شئون افراد را حفظ کنیم. (اوّل نام پدر آمده است بعد نام پسر) (داود و سلیمان)
3- در میان نعمتهای الهی، حساب علم جداست. (آتینا... علماً)
4- علم، زمانی ارزش دارد که در اختیار افراد صالح قرار گیرد. (آتینا داود وسلیمان علماً)
5 - بهترین جمله برای شکر الهی، «الحمدللّه» است. (الحمدللّه)
6- علم، یکی از ملاکهای برتری است. (آتینا... علماً... فضّلنا)
7- برخی از بندگان خداوند از داوود و سلیمان هم برترند. (فضّلنا علی کثیر)
8 - در هیچ مقامی خود را برتر از همگان ندانیم. (علی کثیر)