(22) وَلَا یَأْتَلِ أُوْلُواْ الْفَضْلِ مِنکُمْ وَالسَّعَةِ أَن یُؤْتُواْ أُوْلِی الْقُرْبَی وَ الْمَسَکِینَ وَالْمُهَجِرِینَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلْیَعْفُواْ وَلْیَصْفَحُواْ أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
صاحبان مال و وسعت از شما نباید سوگند بخورند که به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا چیزی ندهند، بلکه باید عفو و گذشت نمایند و از آنان درگذرند. آیا دوست ندارید که خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است.
نکتهها:
کلمهی «یأتل» از ریشهی «اَلْو» به معنای کوتاهی کردن و یا از ریشهی «اَلی» به معنای سوگند یاد کردن است. همانند «ایلاء» در مباحث فقهی.**مفردات راغب. ***«عفو» به معنای بخشیدن است و «صَفح» به معنای نادیده گرفتن که مرحلهی بالاتر از عفو است. بعضی گفتهاند که «صفح» آن عفوی است که در آن ملامت نباشد.
در آیات قبل از کسانی که تهمت زدند به شدّت انتقاد شد، بعضی از اصحاب سوگند یاد کردند که به این افراد تهمتزن هرگز انفاق نکنند، این آیه میفرماید: بخاطر لغزشهای قبل، محرومان را بینصیب نگذارید. (شأن نزول)
پیامها:
1- مرفّهین در برابر محرومان مسئول هستند. (و لا یَأتل ...)
2- مهمتر از انفاق، استمرار آن و خسته نشدن از آن و کوتاهی نکردن در آن است. (و لا یَأتل )
3- در کمک، هم از وسعت مالی و هم از امکانات دیگر خود استفاده کنید. (اولوا الفضل ... والسّعة)
4- در کمک کردن، بستگان اولویّت دارند. (اولی القُربی)
5 - در پیمودن مراحل تکامل، بلند همّت باشید وبه حداقل رشد اکتفا نکنید. ابتدا کلمهی «عفو» آمده، بعد مرحلهی بالاتر «صفح» آمده است. (ولْیَعفوا ولیَصفحوا)
6- کسی که دیگران را ببخشد به بخشش الهی نزدیکتر است. (عفو و گذشت وسیلهی جلب مغفرت الهی است) (الا تحبّون أن یغفر اللّه لکم)
7- هدف از عفو و گذشت کسب مغفرت خدا باشد نه چیز دیگر. (الا تُحبّون أن یَغفر اللّه لکم)
8 - در شیوهی تبلیغ، از احساسات وعواطف مردم کمک بگیریم. (الا تحبون)
9- رهبران دینی باید مردم را به انفاق و عفو تشویق کنند. (تمام آیه)