تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 8
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نمل آیه 84

(84) حَتَّی‏ إِذَا جَآءُواْ قَالَ أَکَذَّبْتُم بَِایَتِی وَلَمْ تُحِیطُواْ بِهَا عِلْماً أَمَّاذَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
چون گردآیند، (خداوند) می‏فرماید: آیا آیات مرا دروغ انگاشتید و حال آن که به آنها احاطه‏ی علمی نداشتید، آیا شما (در طول حیات جز تکذیب) چه می‏کردید؟
نکته‏ها:
با توجّه به اینکه در قیامت همه‏ی مردم محشور می‏شوند، (و حشرناهم فلم نغادر منهم احداً)**کهف، 47.*** و آیه‏ی مورد بحث (83 نمل) می‏فرماید: از هر امّتی تنها گروهی را محشور می‏کنیم، روشن می‏شود که این آیه مربوط به قیامت نیست، بلکه مربوط به رجعت است که قبل از قیامت گروهی زنده می‏شوند.
در قرآن برای زنده شدن در دنیا، نمونه‏هایی آمده است، از جمله در سوره‏ی بقره می‏خوانیم: خداوند به گروهی فرمان مردن داد، سپس آنان را زنده کرد؛ (فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم)**بقره، 243.*** یا در جای دیگر می‏فرماید: ما شما را بعد از مرگ در همین دنیا زنده کردیم؛ (بَعَثناکم مِن بَعد مَوتِکم)**بقره، 56.*** و به حضرت عیسی علیه السلام می‏فرماید: تو با اذن من مرده‏ها را زنده از قبرها خارج می‏کنی؛ (اذ تخرج المَوتی‏ بِاِذنی)**مائده، 110.*** و درباره‏ی یکی از اولیای خدا می‏فرماید: او را برای صد سال میراندیم و بعد از این مدّت او را زنده کردیم؛ (فاَماتَه اللّه مائة عام ثمّ بَعَثه)**بقره، 259. ***همچنین در روایات بسیاری نیز وارد شده است که قبل از قیامت، افرادی که در ایمان یا کفر برجستگی دارند، به اراده‏ی خداوند زنده می‏شوند و با حاکمیّت اهل حقّ، برای مدّتی زندگی می‏کنند و سردمداران کفر، کیفر می‏شوند.
پیام‏ها:
1- حشر عمومی مردم، در قیامت است ولی حشر گروهی از کفّار ویژه در همین دنیاست. (و یوم نحشر من کلّ امّة فوجاً)
2- تضادّ میان ایمان وکفر، در همه‏ی امّت‏ها بوده است. (من‏کلّ‏امّة فوجاً ممّن یکذّب)
3- حشر قبل از قیامت، مخصوص کافر مطلق است. (ممّن یکذّب بایاتنا) (در روایات نیز آمده است: رجعت، مخصوص مؤمنان وکافران درجه یک است)
4- بدون آگاهی، چیزی را تکذیب نکنید. (أکذّبتم بایاتی ولم تحیطوا بها علما) (عقائد باید بر اساس دلیل قطعی باشد)
5 - عملکرد انسان‏ها بازتاب عقائد و افکار آنان است. (اوّل تکذیب، بعد کارهای خلاف). (أکذّبتم - امّا ذا کنتم تعملون)
6- کفّار ویژه بعد از زنده شدن در دنیا همچنان تحت کنترل هستند تا محاکمه آنان آغاز شود. (یوزعون حتّی اذا جاؤا)
7- کفّار در دوران رجعت (زنده شدن در این دنیا)، هم نسبت به عقائد توبیخ می‏شوند و هم نسبت به رفتار خود. (أکذّبتم - امّا ذا کنتم تعملون)
8 - همه باید در محضر خدا پاسخگو باشند. (أکذّبتم بایاتی - امّا ذاکنتم تعملون)