(36) وَالْبُدْنَ جَعَلْنَهَا لَکُم مِّن شَعَئِرِ اللَّهِ لَکُمْ فِیهَا خَیْرٌ فَاذْکُرُواْ اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا صَوَآفَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَکُلُواْ مِنْهَا وَأَطْعِمُواْ الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ کَذَلِکَ سَخَّرْنَهَا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ
و (قربانی کردن) شترهای چاق را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم، در آنها برای شما خیر است، پس (هنگام قربانی) نام خدا را بر شتران در حالی که ایستادهاند ببرید، پس چون به پهلو افتادند (و جان دادند) از (گوشت) آنها بخورید و به فقیر قانع و فقیری که روی سؤال ندارد اطعام کنید، بدین گونه حیوانات قربانی را برای شما (رام و) مسخّر کردیم، تا شاید شکرگزاری کنید.
نکتهها:
«بُدن» جمع «بُدنَة» است به معنای شتر سالم و فربه، و «صَوافّ» حیوانی است که زانوی خود را صاف نگاه داشته است.
جملهی «وَجَبتْ جنوبها» یعنی استقرار به پهلو و کنایه از جان دادن حیوان است. «قانع» فقیری است که قانع است و «مُعتَرّ» فقیری را گویند که نیازمند است امّا حرفی به زبان نمیآورد، ولی به قصد کمک گرفتن از کنار شما عبور میکند.** تفسیر نورالثقلین ؛ کافی، ج 3، ص 499.***
در اسلام، هر جا مسأله خوردن مطرح است، در کنارش وظیفه دیگری نیز ذکر شده است:
(کُلوا... ولاتسرفوا)**اعراف، 31.*** بخورید ولی اسراف نکنید.
(کُلوا... واطعموا)**حج، 36.*** بخورید و به دیگران بخورانید.
(کُلوا... واعلموا)**مؤمنون، 51.*** بخورید و عمل صالح انجام دهید.
(کُلوا... واشکروا)**سبأ، 15.*** بخورید و سپاس گزارید.
پیامها:
1- در بزرگداشت شعائر الهی، سخاوت مندانه خرج کنید. (والبُدن) («بُدن» به معنای شتر چاق است)
2- عرب جاهلی میپنداشت که از گوشت قربانی نباید استفاده کند. (فکلوا)
3- در تعظیم شعائر دینی، مهم توجّه وعنایت الهی است، خواه نسبت به جماد باشد، خواه نسبت به حیوان. (اِنّ الصفا و المروة من شعائر اللّه)، (والبُدن... من شعائر اللّه)
4- احکام دینی باید از طریق وحی معیّن شود. (جعلنا)
5 - در شعائر الهی، منافع انسانها نیز تأمین است. (لکم) (برخلاف قربانی در راه بتها و یا ریخت وپاشهای مسرفانه)
6- در مکتب تربیتی اسلام، در تغذیه نیز خدا مطرح است. (فاذکروا اسماللّه)
7- بهترین روشِ قربانیِ شتر، نحر آن در حال ایستاده است. (صَوافّ)
8 - تا جان در بدن حیوان هست، مصرف گوشتش ممنوع است. (فاذا وَجَبت جُنوبها فکلوا)
9- گوشت قربانی باید تقسیم شود. (بین خود و دیگران) (کلوا - اطعموا)
10- به تمام گروههای بیبضاعت رسیدگی کنید. (القانع - المعترّ)
11- قربانی در مکانی انجام گیرد که محل عبور فقرا باشد. (المعترّ)
12- رام بودن و مسخّر بودن حیوانات، خوردن گوشت قربانی واطعام به دیگران، ذِبح ونَحر حیوانات در مراسم حج واخلاص ورنگ الهی داشتن، نعمتهایی است که باید شکرگزاری شود. (لعلّکم تشکرون)