(71) وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَآءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَوَتُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ بَلْ أَتَیْنَهُمْ بِذِکْرِهِمْ فَهُمْ عَن ذِکْرِهِم مُّعْرِضُونَ
و اگر حقّ، از هوسهای آنان پیروی میکرد، قطعاً آسمانها و زمین و کسانی که در آنها هستند تباه میشدند، ولی ما قرآنی به آنها دادیم که مایهی یاد (وشرف وحیثیّت) آنهاست، امّا آنان از این یاد رویگردانند.
نکتهها:
اگر حقّ، تابع هوسهای مردم باشد، نظام هستی فاسد وتباه میشود، زیرا:
1- هوسهای مردم - حتّی هوسهای یک نفر - در زمانهای مختلف، متضاد است.
2- هوسهای مردم، مفسده دارد.
3- خواستههای مردم، یکبُعدی است وبه ابعاد دیگر وآثار دور ونزدیک توجّه ندارد.
پیامها:
1- حقّ، هرگز نباید تابع تمایلات و خواستههای مردم باشد. (ولو اتّبع)
2- اشراف کافر، دوست دارند که دین طبق میل آنان باشد. (ولو اتّبع الحقّ)
3- حقّ پرستی با هوا پرستی تضاد دارد. (لفسدت)
4- تمایلات و هوسهای بشر، جهان را فاسد میکند. (لفسدت)
5 - نظم موجود در جهان، نشانهی حقّانیّت و حکمت خداوند یکتاست. (و لو اتّبع الحقّ... لفسدت)
6- در آسمانها، موجودات زنده و با شعور وجود دارد. (مَن فیهنّ)
7- قرآن وسیلهی تذکّر است. (بذکرهم)
8 - دین، وسیله بیداری وشرف ملّتها ونجات آنان از نابودی است. (بذکرهم)
9- گاهی انسان از توجّه به آنچه سبب عزّت و نام نیک اوست اعراض میکند. (فهم عن ذکرهم معرضون)