(13) وَإِذَآ أُلْقُواْ مِنْهَا مَکَاناً ضَیِّقاً مُّقَرَّنِینَ دَعَوْاْ هُنَالِکَ ثُبُوراً
و چون به زنجیر بسته شده، در مکانی تنگ از آن انداخته شوند، آنجاست که ناله زنند (و مرگ خود را میخواهند).
نکتهها:
کلمهی «تَغیُّظ» به معنای اظهار غیظ و شدّت خشم است که گاهی با سر و صدا همراه است. «زَفیر» صدای نفس کشیدن در حال گرفتگی سینه از شدّت غم را گویند. «مُقرَّنین» بستن با غُل و زنجیر است و «ثُبور» به معنای واویلا گفتن است.
دوزخ، آن قدر بزرگ است که روز قیامت اگر از او سؤال کنند: آیا پر شدی؟ میگوید: آیا باز هم هست؟ (هل امتلأتِ فیقول هل من مَزید)**ق، 30.*** ولی با همهی بزرگی دوزخ، خلافکار در آن، مکانِ تنگی دارد. مانند وجود میخ در دیواری بزرگ که هم بزرگی دیوار حقیقت دارد و هم تنگی مکان میخ.
در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: اهلدوزخ مثل میخِ در دیوار، در فشارند.**تفسیر مجمعالبیان.***
غفلت از خدا در دنیا وآخرت، تنگناهایی سخت بدنبال دارد، امّا در دنیا: (یَجعل صَدره ضَیّقا حَرَجا)**انعام، 125.*** خداوند سینه او را تنگ قرار میدهد، (وَ مَن اَعرَض عن ذِکری فانّ له مَعیشةً ضَنکا)**طه، 124.*** هر کس از یاد من رویبگرداند، قطعاً برای او زندگی تنگی است ودر آخرت: (واِذا اُلقوا منها مَکاناً ضیّقا)**فرقان، 13.*** در جهنّم در مکانی تنگ انداخته شوند.
وبر عکس، توجّه وایمان بهخدا، هم در دنیا مایهی گشایش است: (لَفَتحنا علیهم برکاتٍ من السماء والارض)**اعراف، 96.*** درهای برکات آسمان وزمین را بر روی آنان میگشاییم. هم در آخرت: (حتّی اذا جاؤها فُتحت ابوابها)**زمر، 73.*** هنگام ورود به بهشت، درهای آن گشوده میشود.
امام صادق علیه السلام فرمود: مراد از «مکان بعید»، فاصلهی یک سال راه است.**تفسیر مجمعالبیان.***
پیامها:
1- دوزخ نوعی ادراک و احساس دارد. (رأتهم)
2- معاد جسمانی است. (من مکان بعید)
3- دوزخیان با غل و زنجیر بسته میشوند. (مقرنین)
4- دوزخیان با تحقیر به دوزخ پرتاب میشوند. (اُلقوا) و نفرمود: «اُدخلوا»
5 - ناله و فریاد دوزخیان از راه دور به گوش میرسد. (دَعَوا هُنالک ثبورا) («هنالک» برای راه دور بکار میرود)