از مطالب قابل توجهی که از مقایسه این دو آیه با هم استفاده میشود، گسترش رحمت الهی و پیشی گرفتن رحمت او بر غضب او است، زیرا در آیه نخست وعده مجازات کافران را با کـلمـه ((سـوف)) ذکـر کـرده در حـالی کـه وعده پاداش افراد با ایمان را در آیه دوم با کلمه ((س)) (سندخلهم) بیان نموده است و همانطور که در ادبیات
@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 473@@@
عرب گفته شده است ((سوف)) معمولا برای آینده دور و ((س)) برای آینده نزدیک به کـار مـیـرود، بـا ایـنـکـه مـی دانـیـم هـر دو آیـه مـربوط به عالم رستاخیز است، و مجازات بدکاران و پاداش نیکوکاران در آن جهان از نظر فاصله زمانی نسبت به ما یکسان است.
ایـن تـفـاوت تـعـبـیـر بـرای ایـن اسـت کـه اشاره ای به سرعت و وسعت رحمت خدا و دوری و محدودیت خشم پروردگار بوده باشد، و این مانند همان تعبیری است که در دعاها میخوانیم: یا من سبقت رحمته غضبه: ای کسی که رحمت تو بر غضبت پیشی گرفته است.
سؤال:
مـمـکن است بعضی ایراد کنند که آیات فوق میگوید هنگامی که پوست تن بدکاران میسوزد ما پوستهای تازهای بجای آن قرار میدهیم تا کیفر الهی را بچشند در حالی که پوستهای اصـلی گـنـاهـکـارنـد و مـجـازات پـوسـتـهـای تـازه بـا اصل عدالت سازگار نیست؟
پاسخ:
عین همین پرسش را ((ابن ابی العوجاء)) مرد مادی معروف معاصر امام صادق (علیهالسلام) از آن حضرت پرسید و پس از تلاوت آیه فوق گفت: ((ما ذنب الغیر؟)) یعنی گناه آن پوستهای دیگر چیست؟
امام پاسخی کوتاه و پر معنی به او داد و گفت: ((هی هی و هی غیرها)) یعنی پوستهای نو همان پوستهای سابق و در عین حال غیر آن است!.
ابـن ابـی العـوجـاء کـه مـیـدانـسـت در ایـن عـبـارت کـوتـاه سـری نـهـفته شده است، گفت: ((مـثـل لی فـی ذلک شـیـئا مـن امـر الدنـیـا)) در ایـن زمـینه مثالی برای من بزن امام گفت: ((اءرایت لو ان رجلا اخذ لبنة فکسرها، ثم ردها فی ملبنها، فهی
@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 474@@@
هی، و هی غیرها: این همانند آن است که کسی خشتی را بشکند و خرد کند، دو مرتبه آن را در قـالب بـریـزد و بـه صـورت خـشـت تـازهـای در آورد، ایـن خـشـت دوم هـمـان خـشـت اول اسـت و در عـیـن حـال خـشـت نـوی میباشد (ماده اصلی محفوظ است و تنها صورت آن تغییر کـرده اسـت).**مجالس شیخ و احتجاج طبرسی.***
از ایـن روایـت استفاده میشود که پوستهای جدید از همان مواد پوستهای پیشین تشکیل میگردد.
ضمنا باید توجه داشت که پاداش و کیفر در حقیقت ارتباط با روح و قوه درک انسان دارد، و جسم همواره وسیلهای است برای انتقال پاداش و کیفر به روح انسان.