تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد3
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

خیانت در اموال یتیمان ممنوع

در هر اجتماعی بر اثر حوادث گوناگون پدرانی از دنیا می روند و فرزندان صغیری از آنها باقی می مانند منتها در جوامع ناسالم که گرفتار جنگهای داخلی هستند، مانند جامعه عرب در زمان جاهلیت، تعداد اینگونه کودکان یتیم بسیار زیادتر است، که باید از طرف حکومت اسلامی و فرد فرد مسلمانان، تحت حمایت قرار گیرند، در آیه فوق سه دستور مهم درباره اموال یتیمان داده شده است.

1 - نخست دستور می دهد که: ((اموال یتیمان را (به هنگامی که رشد پیدا کنند) به آنها بدهید)) (و اتوا الیتامی اموالهم).


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 284@@@

یعنی تصرف شما در این اموال تنها به عنوان امین و ناظر و وکیل است نه به عنوان یک مالک.

2 - دستور بعد برای جلوگیری از حیف و میلهایی است، که گاهی سرپرست های یتیمان به بهانه اینکه تبدیل کردن مال به نفع یتیم است یا تفاوتی با هم ندارد، و یا اگر بماند ضایع می شود، اموال خوب و زبده یتیمان را برمی داشتند و اموال بد و نامرغوب خود را به جای آن می گذاشتند. قرآن می گوید: ((و هیچ گاه اموال پاکیزه آنها را با اموال ناپاک و پست خود تبدیل نکنید)) (و لا تتبدلوا الخبیث بالطیب).

3 - ((و اموال آنها را با اموال خود نخورید)) (و لا تاکلوا اموالهم الی**(الی) در اینجا به معنی (مع) است.*** اموالکم).

یعنی اموال یتیمان را با اموال خود مخلوط نکنید بطوری که نتیجه اش تملک همه باشد، و یا اینکه اموال بد خود را با اموال خوب آنها مخلوط نسازید که نتیجه اش پایمال شدن حق یتیمان باشد.

در پایان آیه، برای تاءکید و اثبات اهمیت موضوع می فرماید: ((اینگونه تعدی و تجاوز به اموال یتیمان گناه بزرگی است)) (انه کان حوبا کبیرا).

((الحوبة)) در اصل به معنی احتیاج و نیازی است که انسان را به گناه می کشاند، و از آنجا که تجاوزهای سرپرستان به اموال یتیمان، غالبا بر اثر نیاز و یا به بهانه احتیاج صورت می گیرد در آیه فوق به جای کلمه ((اثم)) (گناه) کلمه ((حوب)) به کار رفته است، تا اشاره ای به این حقیقت بوده باشد.

بررسی آیات مختلف قرآن نشان می دهد که اسلام اهمیت فوق العاده ای برای این موضوع قائل شده و با شدت تمام خیانت کنندگان در اموال یتیمان را به


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 285@@@

مجازاتهای شدید تهدید می کند و با عباراتی محکم و قاطع سرپرستان را به مراقبت کامل از اموال یتیمان دعوت می کند، که شرح آن در همین سوره در چند آیه بعد و در ذیل آیات 152 سوره انعام و 34 سوره اسری خواهد آمد.

لحن شدید این آیات به قدری در قلوب مسلمانان مؤثر واقع شد که حتی می ترسیدند غذای مشترکی برای خودشان و یتیمان درست کنند، به همین جهت غذای آنها را از غذای خود و فرزندان خویش جدا می ساختند، و این امر موجب ناراحتی هر دو طرف می شد لذا در آیه 220 سوره بقره به آنها دستور داده شد که اگر هدفشان از مخلوط ساختن اموال یا غذای یتیمان با اموال یا غذای خود، خیرخواهی و اصلاح بوده باشد مانعی ندارد.**برای توضیح بیشتر به جلد دوم تفسیر نمونه، ذیل آیه فوق در سوره بقره مراجعه فرمایید.***


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 286@@@