تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد3
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

تسلیت به پیامبر صلی اللّه علیه و آله

در نخستین آیه مورد بحث روی سخن به پیامبر صلی اللّه علیه و آله است و به دنبال حادثه دردناک احد، خداوند او را تسلیت می گوید که: ((ای پیامبر! از این که می بینی جمعی در راه کفر، بر یکدیگر پیشی می گیرند، و گویا با هم مسابقه گذاشته اند، هیچ گاه غمگین مباش))(و لا یحزنک الذین یسارعون فی الکفر).

((زیرا: آنها هرگز هیچ گونه زیانی به خداوند نمی رسانند))(انهم لن یضروا الله شیئا).

بلکه خودشان در این راه زیان می بینند، اصولا نفع و ضرر و سود و زیان برای موجوداتی است که وجودشان از خودشان نیست، اما خداوند ازلی و ابدی که از هر


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 209@@@

جهت بی نیاز است و وجودش نامحدود، کفر و ایمان مردم و کوششها و تلاشهای آنها در این راه چه اثری برای خداوند می تواند داشته باشد، آنها هستند که در پناه ایمان، تکامل می یابند و به خاطر کفر و تنزل و سقوط می کنند.

به علاوه خلافکاریهای آنها فراموش نخواهد شد و به نتیجه اعمال خود خواهند رسید. ((خدا می خواهد (آنها را در این راه، آزاد بگذارد و چنان به سرعت راه کفر را بپویند) که کمترین بهره ای در آخرت نداشته باشند، بلکه عذاب عظیم در انتظار آنها باشد))(یرید الله الا یجعل لهم حظا فی الاخرة و لهم عذاب عظیم).

در حقیقت آیه می گوید: اگر آنها در راه کفر بر یکدیگر پیشی می گیرند، نه به خاطر این است که خدا نمی تواند جلو آنها را بگیرد بلکه خدا آزادی عمل به آنها داده تا هر چه می توانند انجام دهند و نتیجه اش محرومیت کامل آنها از مواهب جهان دیگر است بنابراین، آیه نه تنها دلالت بر جبر ندارد بلکه یکی از دلائل آزادی اراده است.

سپس در آیه بعد، مطلب را بطور وسیعتر عنوان کرده، می فرماید: نه تنها افرادی که به سرعت در راه کفر پیش می روند چنین هستند ((بلکه تمام کسانی که به نوعی راه کفر را پیش ‍ گرفته اند و ایمان را از دست داده و در مقابل آن، کفر خریداری نموده اند، هرگز به خدا زیان نمی رسانند)) و زیان آن، دامنگیر خودشان می شود (ان الذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضروا الله شیئا).

و در پایان آیه می فرماید: ((آنها عذاب دردناک دارند))(و لهم عذاب الیم).

این تفاوت در تعبیر که در اینجا ((عذاب الیم)) و در آیه قبل ((عذاب عظیم)) ذکر شده بود به خاطر آن است که آنها در مسیر کفر با سرعت بیشتری پیش می رفتند.


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 210@@@