تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد3
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

زنان متخلف

دسته دوم: زنانی هستند که از وظایف خود سرپیچی می کنند و نشانه های ناسازگاری در آنـهـا دیـده مـی شـود، مـردان در برابر این گونه زنان وظایف و مسؤولیتهایی دارند که باید مرحله به مرحله انجام گردد. و در هر صورت مراقب


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 414@@@

بـاشـنـد که از حریم عدالت، تجاوز نکنند، این وظایف به ترتیب زیر در آیه بیان شده است:

مرحله اول در مورد زنانی است که نشانه های سرکشی و عداوت و دشمنی در آنها آشکار می گـردد کـه قـرآن در جـمـله فـوق از آنـهـا چـنـیـن تعبیر می کند: ((زنانی را که از طغیان و سـرکـشـی آنها می ترسید موعظه کنید و پند و اندرز دهید)) (و اللاتی تخافون نشوزهن**(نشوز) از (نشز) (بر وزن نذر) به معنی زمین مرتفع و بلند است و در اینجا کنایه از سرکشی و طغیان می باشد.*** فعظوهن).

و بـه ایـن تـرتـیـب آنـهـا کـه پـا از حـریـم نـظـام خـانـوادگـی فـراتـر مـی گـذارنـد قـبـل از هـر چـیـز بـاید به وسیله اندرزهای دوستانه و بیان نتایج سوء این گونه کارها آنان را به راه آورد و متوجه مسؤولیت خود نمود.

سـپـس مـی فـرمـاید: ((در صورتی که اندرزهای شما سودی نداد، در بستر از آنها دوری کنید)) (و اهجروهن فی المضاجع).

و بـا ایـن عـکـس العـمـل و بـی اعـتـنـایی و به اصطلاح قهر کردن، عدم رضایت خود را از رفتار آنها آشکار سازید شاید همین ((واکنش خفیف)) در روح آنان مؤثر گردد.

در صـورتـی کـه سرکشی و پشت پا زدن به وظایف و مسؤولیتها از حد بگذرد و همچنان در راه قـانون شکنی با لجاجت و سرسختی گام بردارند، نه اندرزها تاءثیر کند، و نه جـدا شـدن در بـسـتـر و کـم اعـتـنـایـی نـفـعـی بـبـخـشـد و راهـی جـز ((شـدت عمل)) باقی نماند ((آنها را تنبیه کنید)) (و اضربوهن).

در اینجا اجازه داده شده که از طریق ((تنبیه بدنی)) آنها را به انجام وظایف خویش وادار کنند.


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 415@@@

اشکال:

مـمـکـن اسـت ایـراد کـنـنـد کـه چـگـونـه اسـلام بـه مـردان اجـازه داده کـه در مـورد زنـان متوسل به تنبیه بدنی شوند؟!

پاسخ:

جواب این ایراد با توجه به معنی آیه و روایاتی که در بیان آن وارد شده و توضیح آن در کـتـب فـقـهـی آمـده اسـت و هـمـچـنین با توضیحاتی که روانشناسان امروز می دهند چندان پیچیده نیست زیرا:

اولا: آیه، مساءله تنبیه بدنی را در مورد افراد وظیفه نشناسی مجاز شمرده که هیچ وسیله دیـگـری دربـاره آنـان مفید واقع نشود، و اتفاقا این موضوع تازه ای نیست که منحصر به اسلام باشد، در تمام قوانین دنیا هنگامی که طرق مسالمت آمیز برای وادار کردن افراد به انـجـام وظـیـفـه، مؤثر واقع نشود، متوسل به خشونت می شوند، نه تنها از طریق ضرب بـلکـه گـاهـی در مـوارد خـاصـی مـجـازاتـهـایـی شـدیـدتـر از آن نـیـز قایل می شوند که تا سرحد اعدام پیش می رود.

ثـانیا: ((تنبیه بدنی)) در اینجا - همانطور که در کتب فقهی نیز آمده است - باید ملایم و خـفـیـف بـاشـد بطوری که نه موجب شکستگی و نه مجروح شدن گردد و نه باعث کبودی بدن.

ثالثا: روانکاوان امروز معتقدند که جمعی از زنان دارای حالتی بنام تفسیر ((مازوشیسم)) (آزارطـلبـی) هـسـتـنـد و گـاه که این حالت در آنها تشدید می شود تنها راه آرامش آنان تـنـبـیـه مـختصر بدنی است، بنابر این ممکن است ناظر به چنین افرادی باشد که تنبیه خفیف بدنی در موارد آنان جنبه آرام بخشی دارد و یک نوع درمان روانی است.

مـسلم است که اگر یکی از این مراحل مؤثر واقع شود و زن به انجام وظیفه خود اقدام کند مـرد حـق نـدارد بـهـانـه گـیـری کـرده، در صـدد آزار زن بـرآیـد، لذا بـه دنبال


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 416@@@

ایـن جـمـله مـی فـرمـایـد: ((اگـر آنـها اطاعت کنند به آنها تعدی نکنید)) (فان اطعنکم فلا تبغوا علیهن سبیلا).

و اگـر گـفـتـه شود که نظیر این طغیان و سرکشی و تجاوز در مردان نیز ممکن است پدید آید، آیا مردان نیز مشمول چنین مجازاتهایی خواهند شد؟

در پـاسـخ می گوییم آری مردان هم درست همانند زنان در صورت تخلف از وظایف مجازات مـی گـردنـد حـتـی مـجازات بدنی، منتها چون این کار غالبا از عهده زنان خارج است حاکم شرع موظف است که مردان متخلف را از طرق مختلف و حتی از طریق تعزیر (مجازات بدنی) به وظایف خود آشنا سازد.

داسـتـان مـردی کـه بـه هـمـسر خود اجحاف کرده بود و به هیچ قیمت حاضر به تسلیم در بـرابـر حـق نـبـود و عـلی (عـلیـه السـلام) او را بـا شـدت عمل و حتی با تهدید به شمشیر وادار به تسلیم کرد معروف است.

و در پـایـان مـجـددا بـه مـردان هـشـدار مـی دهـد کـه از مـوقـعیت سرپرستی خود در خانواده سـوءاسـتـفـاده نـکـنـنـد و بـه قدرت خدا که بالاتر از همه قدرتها است بیندیشند ((زیرا خداوند بلند مرتبه و بزرگ است)) (ان الله کان علیا کبیرا).


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 417@@@