تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد3
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

سرنوشت افراد لجوج

بـه دنـبـال بحثی که در آیات سابق درباره اهل کتاب بود، در اینجا روی سخن را به خود آنها کرده، می فرماید: ((ای کسانی که کتاب آسمانی به شما داده شده، ایمان بیاورید بـه آیـات قـرآن مـجـید که هماهنگ است با نشانه هایی که در کتب شما درباره آن وارد شده است)) (یا ایها الذین اوتوا الکتاب آمنوا بما نزلنا مصدقا لما معکم).

و مـسـلمـا شـمـا بـا داشـتـن این همه نشانه ها از دیگران سزاوارترید که به این آیین پاک بگروید.

سـپـس آنها را تهدید می کند که سعی کنید پیش از آنکه گرفتار یکی از دو عقوبت شوید در بـرابـر حـق تسلیم گردید، نخست اینکه: ((صورتهای شما را به کلی محو کرده (و تمام اعضایی که به وسیله آن حقایق را می بینید و می شنوید و درک می کنید از میان برده) سـپـس صـورتـهـای شـمـا را بـه پـشـت سـر بـازگـردانـیـم)) (مـن قبل ان


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 450@@@

نطمس وجوها فنردها علی ادبارها).**(طمس) در اصل به معنی محو آثار چیزی است مثل اینکه خانه ای را ویران کنند و سپس جای آن را به کلی صاف کرده، آثار بنای سابق را از آن برچینند ولی یطور کنایه در مورد چیزهایی که از اثر و خاصیت افتاده نیز گفته می شود.***

شـایـد نـیـاز بـه یـادآوری نـداشـتـه بـاشـد کـه مـنـظـور از ایـن جـمـله از کـار افـتـادن عـقـل و هـوش و چـشـم و گـوش آنـهـا از نظر عدم درک واقعیات زندگی و انحراف از صراط مـسـتـقـیـم اسـت، هـمـانـطـور کـه در حـدیـثـی از امـام بـاقـر (عـلیـه السـلام) نقل شده که فرمود: ((منظور از آن محو کردن وجوه آنها در مسیر هدایت و بازگرداندن آنها به عقب در مسیر گمراهی و ضلالت است)).**مجمع البیان، جلد سوم صفحه 55، ذیل آیه فوق.***

تـوضـیـح ایـنـکـه: اهـل کتاب، مخصوصا یهود هنگامی که با آن همه نشانه های روشن در بـرابـر حق تسلیم نشدند و آگاهانه به لجاجت و عناد برخاستند، و در صحنه های مختلف ایـن خـلاف گـویـی و خلافکاری آگاهانه را تکرار کردند تدریجا به صورت یک طبیعت ثانوی برای آنها شد، گویی به کلی افکارشان مسخ و چشم و گوششان کور و کر شد و چـنین کسانی به جای اینکه در زندگی به پیش بروند به قهقرا و عقب بازمی گردند و این است جزای آنهایی که حق را دانسته انکار می کنند. و این در حقیقت شبیه همان چیزی است که در آغاز سوره بقره آیه 6 به آن اشاره شده است.

بـنـابـر ایـن مـنـظـور از ((طـمـس و مـحو و بازگرداندن به عقب)) در آیه فوق همان محو فکری و روحی و عقب گرد معنوی است.

و اما مجازات دوم که به آن تهدید شده اند این است که: ((آنها را از رحمت خود دور سازیم، همانطور که اصحاب سبت**اصحاب سبت همانطور که شرح سرگذشت آنها در سوره اعراف ذیل آیات 163 تا 166 خواهد آمد، جمعی از یهود بودند که در روز شنبه که موظف به تعطیل کسب و کار بودند بر خلاف فرمان پیامبر خود به ماهی گیری پرداختند و طغیان را بر حد نهایت رساندند و به مجازات دردناکی گرفتار شدند.*** را دور ساختیم)) (او نلعنهم کما لعنا


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 451@@@

اصحاب السبت).

در ایـنـجـا سـؤالی پـیـش مـی آیـد کـه این دو تهدید چه تفاوتی با هم دارد که با لفظ ((او)) به معنی ((یا)) عطف به یکدیگر شده اند؟

بـعـضـی از مـفـسران معتقدند که تهدید نخست، جنبه معنوی دارد و تهدید دوم جنبه ظاهری و مـسـخ جـسـمانی، به قرینه اینکه خداوند در این آیه می فرماید: ((همانطور که اصحاب سـبـت را از رحـمـت خود دور ساختیم اینها را نیز از رحمت خود دور خواهیم ساخت)) و می دانیم کـه اصـحـاب سـبـت (چـنانکه به خواست خدا در سوره اعراف خواهد آمد) از نظر ظاهری مسخ شدند.

بـعـضی دیگر معتقدند که این لعن و دوری از رحمت خدا نیز جنبه معنوی داشت با این تفاوت کـه تهدید اول اشاره به انحراف و گمراهی و عقب گرد آنها است، و تهدید دوم به معنی نابودی و هلاکت (یکی از معانی لعن همان هلاکت است).

خلاصه اینکه اهل کتاب با اصرار و پافشاری در مخالفت با حق عقب گرد و سقوط می کنند و یا نابود می شوند.

سـؤال دیـگـری در ایـنـجـا پیش می آید و آن اینکه آیا این تهدید درباره آنها عملی شد یا نشد؟

شک نیست که تهدید اول در مورد بسیاری از آنها و تهدید دوم درباره بعضی از آنها عملی گردید و حداقل جمع زیادی از آنها در جنگهای اسلامی درهم کوبیده شدند و قدرتشان بر بـاد رفـت، تـاریـخ دنـیـا نـشـان می دهد که آنها بعد از آن نیز در کشورهای مختلفی تحت فشار شدید قرار گرفتند و نفرات زیادی را از دست دادند،


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 452@@@

و هم اکنون نیز در شرایط بسیار نامساعد و خطرناکی زندگی می کنند.

در پـایـان آیـه بـرای تـاءکـیـد ایـن تـهـدیـدهـا مـی فـرمـایـد: ((فـرمـان خـدا در هـر حال انجام می شود)) و هیچ قدرتی مانع از آن نخواهد بود (و کان امر الله مفعولا).


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 453@@@