تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد3
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

بیگانگان را محرم اسرار خود نسازید

این آیه به دنبال آیاتی که مناسبات مسلمانان را با کفار بیان کرد، به یکی از مسائل حساس اشاره کرده و ضمن تشبیه لطیفی به مؤمنان هشدار می دهد، می گوید: غیر از هم مسلکان خود برای خود، دوست و همرازی انتخاب نکنید و بیگانگان را از اسرار و رازهای درونی خود با خبر نسازید یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا بطانة من دونکم...

بطانة در لغت به معنی لباس زیرین است، و مقابل آن ظهارة به - معنی


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 81@@@

لباس روئین می باشد. و در اینجا کنایه از محرم اسرار است.

و خبال در اصل به معنی از بین رفتن چیزی است، غالبا به زیانهائی که در عقل انسان اثر می گذارد، گفته می شود. یعنی کفار شایستگی دوستی شما را ندارند، و نباید آنان دوست و محرم اسرار شما باشند. کفار در رساندن شر و فساد نسبت به مسلمانان کوتاهی نمی کنند (لا یالونکم خبالا). هرگز سوابق دوستی و رفاقت آنها با شما مانع از آن نیست که به خاطر جدائی در مذهب و مسلک آرزوی زحمت و زیان شما را در دل خود نپرورانند، بلکه پیوسته علاقه آنها این است که شما در رنج و زحمت باشید. (ودوا ما عنتم)

آنها برای اینکه شما از مکنونات ضمیرشان آگاه نشوید، و رازشان فاش نگردد، معمولا در سخنان و رفتار خود مراقبت می کنند، و با احتیاط و دقت حرف می زنند، ولی با وجود این، آثار عداوت و دشمنی از لابلای سخنان آنها آشکار است و گاه بطور نا خودآگاه سخنانی بر زبان می آورند، که می توان گفت همانند جرقه ایست از آتش پنهانی دلهای آنها، و می توانید از آن، به ضمیر باطن آنان پی ببرید (قد بدت البغضاء من افواههم).

این آیه به دنبال آیاتی که مناسبات مسلمانان را با کفار بیان کرد، به یکی از مسائل حساس اشاره کرده و ضمن تشبیه لطیفی به مؤمنان هشدار داده است، که غیر از هم مسلکان خود برای خود، دوست و همرازی انتخاب نکنند، و بیگانگان را از اسرار و رازهای درونی خود با خبر نسازند. این آیه حقیقتی را بیان می کند که امیر مؤمنان (علیه السلام) در سخنان خود توضیح فرموده است، آنجا که می فرماید: ما اضمر احد شیئا الا ظهر فی صفحات وجهه او فلتات لسانه. هیچ کس در ضمیر باطن، رازی را پنهان نمی دارد، مگر اینکه از رنگ چهره و لابلای سخنان پراکنده و خالی از توجه او آشکار می شود. خلاصه اینکه خداوند بدین وسیله طریقه شناسائی باطن دشمنان را نشان داده، و از ضمیر باطن و راز درونیشان خبر می دهد و می فرماید: آنچه از عداوت و دشمنی در دل خود پنهان کرده اند، بمراتب از آنچه بر زبان می آورند بزرگتر است. (و ما تخفی صدورهم اکبر).

سپس اضافه نموده: ما برای شما این آیات را بیان کردیم، که اگر در آن تدبر


@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 82@@@

کنید، بوسیله آن می توانید دوست خود را از دشمن تمیز دهید، و راه نجات را از شر دشمنان پیدا کنید (قد بینا لکم الایات ان کنتم تعقلون).

در این آیه می فرماید: ((شما ای جمعیت مسلمانان آنان را روی خویشاوندی و یا همجواری و یا به علل دیگر دوست می دارید، غافل از اینکه آنها شما را دوست نمی دارند، در حالیکه شما به تمام کتابهایی که از طرف خداوند نازل شده (اعم از کتاب خودتان و کتابهای آسمانی آنها) ایمان دارید، ولی آنان به کتاب آسمانی شما ایمان ندارند)) (ها انتم اولاء تحبونهم و لا یحبونکم و تؤمنون بالکتاب کله).

سپس قرآن چهره اصلی آنها را معرفی کرده، می گوید: ((این دسته از اهل کتاب منافق هستند، چون با شما ملاقات کنند، می گویند ما ایمان داریم و آئین شما را تصدیق می کنیم، ولی چون تنها شوند، از شدت کینه و عداوت و خشم سر انگشتان خود را به دندان می گیرند)) (و اذا لقوکم قالوا آمنا و اذا خلوا عضوا علیکم الانامل من الغیظ).

ای پیامبر! ((بگو با همین خشمی که دارید، بمیرید)) و این غصه تا روز مرگ دست از شما بر نخواهد داشت. (قل موتوا بغیظکم).

شما از وضع آنها آگاه نبودید، و خدا آگاه است ((زیرا خداوند از اسرار درون سینه ها با خبر است)).(ان الله علیم بذات الصدور).

در آخرین آیه مورد بحث، یکی از نشانه های کینه و عداوت آنها بازگو شده است که ((اگر فتح و پیروزی و پیش آمد خوبی برای شما رخ دهد، آنها ناراحت می شوند، و چنانچه حادثه ناگواری برای شما رخ دهد خوشحال می شوند)) (ان تمسسکم حسنة تسؤهم و ان تصبکم سیئة یفرحوا بها).



@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 83@@@

((اما اگر در برابر کینه توزیهای آنها استقامت کنید، و پرهیزگار و خویشتن - دار باشید، آنان نمی توانند بوسیله نقشه های خائنانه خود به شما لطمهای وارد کنند، زیرا خداوند به آنچه می کنید کاملا احاطه دارد.

بنابراین از ذیل آیه استفاده می شود که در امنیت بودن مسلمانان در برابر نقشه های شوم دشمنان مشروط به استقامت و هوشیاری و داشتن تقوی است، و تنها در این صورت است که امنیت آنها تضمین گردیده است.