آیه
إذَا السَّمَآءُ انفَطَرَتْ
وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ
وَ إِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ
وَ إِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ
عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ
ترجمه
آنگاه كه آسمان شكافته شود.
و آنگاه كه ستارگان پراكنده شوند.
و آنگاه كه دریاها گشوده و به هم راه یابند.
و آنگاه كه قبرها زیرورو گردد.
(در آن زمان) هركس مىداند، آنچه از پیش فرستاده و آنچه براى بعد گذاشته است.
نکته ها
«اِنفطار» به معناى شكافته شدن است، «فطر» و «افطار» نیز به همین معناست، زیرا روزه با غذا خوردن مىشكافد. «انفطار» و «انشقاق» به یك معناست، لكن در انفطار بعد از شكافتن به چیزى مىرسیم، بر خلاف انشقاق، چنانكه عرب در حفر قنات مىگوید: «فطرتُ» چون بعد از شكافتن زمین، به آب مىرسد.
«اِنتثار» به معناى پراكندگى است و به چیزى كه بر سر عروس مىریزند، نثار گویند.
«فَجر» به معناى بروز شكاف و باز شدن راه است و «تفجیر»، بیانگر عظمت و شدّت شكافته شدن كوههاست.
در كلمه «بُعثر» هم معناى «بعث» (به پا خواستن) است و هم معناى «ثور» (دگرگون شدن)، لذا راغب در مفردات گفته است كه بعید نیست فعل «بُعثر» مركّب از این دو فعل باشد، یعنى زیر و رو شدن خاكها و برپاخاستن مردگان.
پیوند میان آسمان و زمین و دریا و خشكى به گونهاى است كه هرگاه نظام یكى از آنها به هم بخورد، نظام همه چیز به هم مىخورد.
پیام ها
1- نظام حاكم بر آسمان و زمین به دست خداست و هرگاه او بخواهد تغییر مىكند. «اذا السماء انفطرت»
2- معاد جسمانى است و مردگان از قبر برمىخیزند. «اذا القبور بعثرت»
3- به هم ریختن نظام هستى، مقدّمه رستاخیز و رستاخیز، براى حساب و كتاب و جزاى اعمال انسانهاست. «علمت نفس ما قدّمت...»
4- در قیامت ظرفیّت انسان توسعه مىیابد و همه كارهاى گذشته را به یاد مىآورد. «علمت نفس ما قدّمت»
5 - انسان، هم باید به فكر گذشته خود باشد، تا اگر خلافى كرده توبه كند و هم به فكر پس از مرگ خود باشد تا یادگار خوبى از خود بجاى گذارد. «ما قدّمت و اخّرت»
6- در قیامت، انسان هم به آنچه عمل كرده آگاه مىشود و هم به آثار خوب یا بد اعمال خود. «ما قدّمت و اخّرت»
7- در قیامت، انسان به كارهایى كه مىتوانسته بكند و به تأخیر انداخته و انجام نداده پى مىبرد. «علمت... ما اخّرت» و شاید مراد از «اخّرت» كارهایى است كه بازدهى آن پس از مرگ به ایشان مىرسد. مانند تألیف كتاب یا بناى فساد.
توضیحات