آیه
فَمَالِ الَّذِینَ كَفَرُواْ قِبَلَكَ مُهْطِعِینَ
عَنِ الْیَمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِینَ
أَیَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ أَن یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ
كَلَّا إِنَّا خَلَقْنَاهُم مِّمَّا یَعْلَمُونَ
ترجمه
پس كافران را چه شده كه شتابان به سوى تو مىآیند.
از راست و چپ، گروه گروه.
آیا هر یك از آنان طمع دارد كه به بهشتى پر نعمت در آید.
چنین نیست، همانا ما آنان را از آنچه مىدانند، آفریدهایم.
نکته ها
«مُهطِعین» به معناى گردن كشیدن یا خیره نگاه كردن یا به سرعت راه رفتن براى جستجوى چیزى است.
حضرت علىعلیه السلام مىفرماید: رسول گرامى اسلامصلى الله علیه وآله پیوسته با منافقان مدارا داشت و آنان را در سمت راست و چپ خود مىنشاند، تا آن كه خداوند اذن داد كه آنان را از خود دور كند و به این آیه استناد فرمود: «فمال الّذین كفروا قبلك مهطعین».** تفسیر نورالثقلین.*** زیرا كفر به معناى تسلیم نشدن است، نه نشناختن. چنانكه شیطان، خدا را مىشناخت وقیامت را قبول داشت، زیرا مىگفت: «أنظرنى الى یوم یبعثون»**اعراف، 14.*** امّا با این حال تسلیم خدا نشد.
به هر حال، علم غیر از ایمان است، منافقان نسبت به پیامبرصلى الله علیه وآله شناخت داشتند ولى تسلیم او نبودند و لذا لقب كافر در مورد آنان به كار رفته است.
«قِبَل» به معناى روبرو و «عِزین» جمع «عِزّة» به معناى گروههاى پراكنده است.
عُمر سعد در صبح عاشورا براى كشتن امام حسین علیه السلام به لشكرش گفت: «یا خیل اللّه اركبى و أبشرى بالجنّة»**تفسیر اطیبالبیان.***اى لشكر خدا بر اسبان سوار شوید و شما را به بهشت بشارت باد.
كفّار به تمسخر مىگفتند: اگر سخنان پیامبر درباره بهشت درست باشد ما هم بهشتى هستیم و حتّى زودتر به آنجا خواهیم رفت. «أیطمع كلّ امرءٍ منهم ان یُدخل جنّةَ نعیم»
پیام ها
1- قرآن، جاذبهاى داشت كه حتّى مخالفان، براى شنیدن آن گرد پیامبر اجتماع كرده و گردن مىكشیدند. «فمال الّذین كفروا قبلك مهطعین»
2- پیامبر سعه صدرى داشت كه حتّى مخالفان دور او جمع مىشدند. «عن الیمین و عن الشمال عزین»
3- به هر اجتماع و استقبال گرم مردم، دلخوش نكنید. «مهطعین عن الیمین و عن الشمال عزین»
4- چه بسا دشمن براى گرفتن اخبار و تصمیمات مؤمنان، در اطراف آنان حضور یابند. «فمال الّذین كفروا... عن الیمین و عن الشمال عزین»
5 - كفّار، از پیامبرصلى الله علیه وآله اعراض مىكردند و این منافقین بودند كه خود را هر چه بیشتر به پیامبر نزدیك مىكردند. «عن الیمین و عن الشمال عزین»
6- منافق، به عمل خود مغرور است و به بهشت طمع دارد. «یطمع كلّ امرء منهم ان یُدخل جنّة نعیم»
7- منافقان توقّع دارند بدون ایمان و عمل وارد بهشت شوند. «یُدخَل جنّة نعیم»
8 - به دشمنان و آرزوهاى نابجاى آنان، قاطعانه پاسخ دهید. «یطمع... كلاّ»
9- كسانى كه مىدانند ما آنها را از آبى پست آفریدهایم، چرا این همه غرور دارند كه با وجود كفر و نفاق، توقّع بهشت دارند. «كلاّ انّا خلقناهم ممّا یعلمون»
10- كسانى كه مىدانند ما آنان را از چه چیز آفریدهایم، باید بدانند قدرت دوباره آفریدن را داریم. «انّا خلقناهم مما یعلمون»