آیه
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ كَفَرُواْ لَا تَعْتَذِرُواْ الْیَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ترجمه
(در قیامت به كافران خطاب مىشود:) اى كسانى كه كافر شدید! امروز عذرخواهى نكنید، زیرا جز این نیست كه جزا و كیفر شما همان عملكرد خودتان است.
نکته ها
در تمام قرآن، فقط همین یك آیه با جمله «یا ایّها الّذین كفروا» شروع شده و كافران را مورد خطاب قرار داده كه آنهم مربوط به قیامت است.
قیامت مواقف گوناگونى دارد: در موقفى از قیامت اجازه عذرخواهى داده نمىشود. «لا یؤذن لهم فیعتذرون»**مرسلات، 36.***و در مواقف دیگر هم كه عذرخواهى مىكنند، پذیرفته نمىشود. «لا ینفع الّذین ظلموا معذرتهم»** روم، 57.*** و موقفى حتى اجازه سخن گفتن داده نمىشود.** یس، 65.***
نمونههایى از عذرخواهى در قیامت:
گاهى به دروغ سوگند مىخورند: «و اللّه ربّنا ما كنا مشركین»** انعام، 23.*** به خدا سوگند ما مشرك نبودیم. آرى یا به خاطر آن كه دروغگویى جزء ذات آنان شده است و یا به گمان آن كه در آن روز مىتوانند نجات یابند، سوگند دروغ یاد مىكنند ولى در هر صورت، در این سخن آنان نوعى عذرخواهى و پشیمانى است.
گاهى دیگران را مقصّر مىدانند: «ربّنا هؤلاء اضلّونا»** اعراف، 38.***پروردگارا! (ما نمىخواستیم گمراه شویم) پیشینیان ما را گمراه كردند.
گاهى به اطاعت از بزرگان و پیشینیان عذر مىآورند: «انّا اطعنا سادتنا و كبرائنا»** احزاب، 67.***پروردگارا! ما به خاطر پیروى از بزرگانمان گرفتار شدیم.
گاهى به بىتوجّهى و كم فكرى خود عذر مىآورند: «لو كنّا نسمع او نعقل...»** كهف، 10.***اگر به نداى انبیا گوش مىدادیم یا تعقل مىكردیم بدبخت نمىشدیم.
گاهى به پشیمانى وجبران گذشته وعده مىدهند: «ربّ ارجعون لعلّى اعمل صالحاً فیما تركت»** مؤمنون، 99 و 100..***
پروردگارا! مرا به دنیا بازگردان، شاید در آنچه به جا گذاشتهام، عمل صالحى انجام دهم.
پیام ها
1- كفر، در قیامت بخشیدنى نیست و توبه كافر در آن روز بى ثمر است. آرى، عناد و لجاجت و عصبیّت در برابر منطق و موعظه و معجزه، راه هر عذرى را مىبندد. «یا ایّها الّذین كفروا لا تعتذروا الیوم»
2- كیفرهاى قیامت، چیزى جز عملكرد انسان نیست. «انّما تجزون ما كنتم تعملون»