آیه
فَذَكِّرْ إِنَّمَآ أَنتَ مُذَكِّرٌ
لَّسْتَ عَلَیْهِم بِمُصَیْطِرٍ
إِلَّا مَن تَوَلَّى وَكَفَرَ
فَیُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الْأَكْبَرَ
إِنَّ إِلَیْنَا إِیَابَهُمْ
ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا حِسَابَهُم
ترجمه
پس تذكّر بده كه همانا تو تذكّر دهندهاى،
و بر آنان سیطره و تسلّطى ندارى (كه به ایمان آوردن مجبورشان كنى).
مگر آن كس كه روى گرداند و كفر پیشه كرد.
كه خداوند او را به بزرگترین عذاب مجازات مىكند.
همانا بازگشت آنان به سوى ماست.
آنگاه حسابشان بر ماست.
نکته ها
تذكّر براى اتمام حجت است تا كافران در قیامت نگویند: «لولا ارسلت الینا رسولاً فنتّبع»**طه، 134.***خدایا! چرا براى ما هشدار دهندهاى نفرستادى، كه از او پیروى كنیم. البتّه جز صاحبان خرد از این تذكّرها پند نمىگیرد. «انّما یتذكّر اولوا الالباب»**رعد، 19.***
در سوره قبل (سوره اعلى) خداوند به پیامبرش دستور تذكّر داد و فرمود: تو تذكّر بده كه هر كس خشیت دارد متذكّر مىشود و افراد شقى از تذكّر دورى خواهند كرد و به بزرگترین عذاب گرفتار خواهند شد. «یتجنّبها الاشقى الّذى یصلى النّار الكبرى»
در این سوره نیز مىفرماید: تو تذكّر بده ولى بدان كه گروهى اعراض خواهند كرد و به عذاب اكبر گرفتار خواهند شد. «الاّ من تولّى و كَفَر فَیُعذّبه اللّه العذاب الاكبر» به هر حال «نار كبرى» در سوره اعلى و «عذاب اكبر» در این سوره، كیفر كسانى است كه تذكّرپذیر نیستند و پند و اندرز الهى را پشت گوش مىاندازند.
«مُصیطر» از «سطر» و «سیطره» به كسى گفته مىشود كه افراد تحت امر خود را به بند مىكشد و آنان را در جهتى كه خود مىخواهد تنظیم مىكند.
امام صادق علیه السلام فرمود: «كلّ امّة یحاسبها امام زمانها و یعرف الائمة اولیائهم و اعدائهم بسیماهم»** بحار، ج 8، ص339.*** حساب هر امت به عهده امام زمان آنهاست و امامان، دوستان و دشمنان خود را از سیمایشان مىشناسند، همان گونه كه در سوره اعراف چنین آمده است: «و على الاعراف رجال یعرفون كلا بسیماهم»**اعراف، 46.***
در زیارت جامعه خطاب به معصومینعلیهم السلام نیز مىخوانیم: «و ایاب الخلق الیكم و حسابهم علیكم»**مفاتیح الجنان.***رجوع مردم به سوى شماست و حساب مردم با شماست.
از امام كاظم و امام باقر و امام هادىعلیهم السلام نیز این معنا نقل شده است.**تفسیر المیزان.
جمله «الاّ من تولّى و كفر»، استثناء از جملهى «انّما انت مذكّر» است. یعنى اى پیامبر! تو تذكّر دهندهاى، جز آن كه كفر ورزد كه تذكّر تو در او اثرى ندارد.
امام باقرعلیه السلام فرمود: مراد از عذاب اكبر، عذاب شدید و ابدى است.** تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها
1- پیامبر، مأمور به وظیفه است نه نتیجه. «انّما انت مُذكّر» (پیامبرصلى الله علیه وآله براى هدایت مردم اهتمام وحرص داشت و خداوند به او فرمود: وظیفه تو فقط تذكّر است.)
2- وظیفه پیامبران، تذكّر است نه تسلط و تحمیل عقیده. «لَسْت علیهم بمصیطر»
3- بىاعتنایى مردم، وظیفه را ساقط نمىكند. «انما انت مذكّر لَست علیهم بمصیطر»
4- منشأ كفر، عناد و لجاجت و روى گردانى از حق و حقیقت است. «من تولّى و كفر»
5 - قهر خدا درجاتى دارد. «العذاب الاكبر»
6- فرار از قهر الهى براى هیچكس امكان ندارد. «انّ الینا ایابهم»
7- حسابرسى از سنّتهایى است كه خداوند بر خود واجب كرده است. «انّ علینا حسابهم»