رسول خدا(ص) در ادامه می‌فرمایند: «اَیُّهَاالنّاسُ! اِنَّ اَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ بِاَعْمالِكُمْ، فَفُكُّوها بِاسْتِغْفارِكُمْ، وَ ظُهُورَكُمْ ثَقیلَةٌ مِنْ اَوْزارِكُمْ، فَخَفِّفُوا عَنْها بِطُولِ سُجُودِكُمْ» ای‌مردم! جان‌های شما در رهن اعمالتان است، با استغفار آن را از رهن و گرفتاری آزاد كنید و پشت‌های شما به جهت گناهانتان سنگین شده است، با سجدههای طولانی از سنگینی آن بكاهید.
پیامبر خدا(ص) در این فراز دو دستورالعمل اساسی را مطرح می‌فرمایند كه می‌توان به صورت عملی به‌كار بست. یكی این‌كه می‌فرمایند: ای مردم! جان‌هایتان گرفتار عمل‌هایتان شده است. جان‌های ما مثل آن وقتی که یك چیزی را رهن می‌دهیم و مقداری پول می‌گیریم و بعد تا آن پول را ندهیم، آن چیز را به ما برنمی‌گردانند و آن را آزاد نمی‌كنند،گرفتار و رهن اعمال‌مان شده‌اند و برای نجات از گرفتاری آن اعمال، خداوند راهی را قرار داده كه در این ماه تأثیرش صدچندان است و آن استغفار است تا از خودش بخواهید آثار سوء آن اعمال را بر ما بپوشاند و از ما بگذرد، این همان طلب غفران است. لذا می‌فرماید: «فَفُكُّوها بِاسْتِغْفارِكُمْ» جان‌هایتان را با استغفار آزاد كنید. این عالی‌ترین و بالاترین دستورالعملی است که انسان را به راه می‌آورد، زیرا استغفار چیز عجیبی است، اولاً: باید برسی به این‌كه گرفتار اعمالت هستی. ثانیاً: باید به خدا خیلی اعتماد داشته باشی و بدانی خداوند كارِ نشدنی را هم شدنی می‌كند. بعد از خدا بخواه از گناهانت بگذرد. یعنی خدایا كاری از دست من برنمی‌آید و من نمی‌توانم با اراده‌ی خود مشكل را حل كنم، من نمی‌توانم كاری بكنم كه دلم به راحتی با تو ارتباط داشته باشد، چون گرفتار بی‌مبالاتی‌هایم هستم، «فَاسْتَغْفِرُالله» پس از خدا طلب آمرزش می‌كنم تا از گناهانم بگذرد و اثر آن‌ها را از صحنه‌ی نفس و قلبم پاك بگرداند و با قلبی پاك با او روبه‌رو شوم «وَ اَتُوبُ اِلَیْـهِ» یعنی با حالت ناله و انابه به‌سوی او آمدم. خلاصه استغفار یكی از حالات خوب عبد است در مقابل ربّ، با چنین اعتقادی كه می‌دانیم می‌توانیم از خدا بخواهیم از گناهان ما بگذرد، اراده می‌کنیم به‌سوی او روی کنیم تا او پذیرای ما شود.
استغفار؛ غبار بین عبد و ربّ را می‌زداید تا رابطه‌ی فطریِ بین عبد و ربّ ظهور کند. پیامبر خدا(ص) می‌فرمایند: «لَیُغانُ عَلی قَلْبی وَ اَنِّی لاَسْتَغْفِرُاللهَ فِی كُلِّ یَوْمٍ سَبْعینَ مَرَّة»(58) گاهی قلبم را گَرد و غبار می‌گیرد و من هر روز هفتاد بار استغفار می‌كنم تا غبار و گَردش برود. آری اگر قلب پیامبرِ خدا(ص) را گرد می‌گیرد و شدت اُنس او با خدا کم می‌شود، قلب ما ظلمت می‌گیرد و از اُنس با پروردگارمان محروم می‌شویم ولی در هر صورت استغفار است که آن گرد و غبار و این ظلمت را برطرف می‌كند. از استغفار کارهای مهمی برمی‌آید! به شرط اعتماد به حضرت حق كه غفار است و گناهان را رفع می‌كند.
امام رضا(ع) در تمثیل زیبایى، استغفار را تشبیه مى‌كنند به تكانى كه بر درختى وارد مى شود و برگ‌هاى آن را بر زمین مى‌ریزد: می فرمایند: «مَثَلُ الإِسْتِغْفارِ مَثَلُ وَرَق عَلى شَجَر تَحَرّكَ فَیَتَناثَرُ»(59) مَثَل استغفار، مَثَل برگ بر درخت است که حركت باد یا طوفان آن را بر زمین مى افكند.آرى طلب آمرزش از خداوند ، درخت عمل انسان را تكان مى دهد و برگ هاى سیاه گناه را از شاخه هاى آن جدا مى سازد و آمرزش خداوند را براى او به ارمغان مى آورد.
امیرالمؤمنین(ع) مى‌فرمایند: «تَعَطَّروا بِالإِسْتِغْفارِ، فَلا تَفْضَحَنَّكُم رَوائِحُ الذُّنُوبِ»(60) با استغفار و آمرزش‌خواهى از خداوند، خود را معطّر كنید، تا بوى بد گناهان شما را رسوا نكند.
رسول خدا(ص) در ادامه فرمودند: پشت‌های‌تان به جهت گناهان سنگین است و فشار‌هایی به روحتان می‌آورد که امکان صعود برایش نمانده، با طول سجود آن سنگینی‌ها را سبك كنید. سجده؛ نزدیك‌ترین حالت عبد به ربّ است،(61) چون حقیقتِ عبد در مقابل ربّ، نمایش هیچ‌بودن او است در مقابل پروردگارش، و در سجده و آن حالتِ به خاك افتادن در مقابل پروردگار، عبد حقیقت خود را به نمایش می‌گذارد و وقتی عبد خود را هیچ دید، عظمت ربّ بر قلب او تجلی می‌كند و حق را در جان خود احساس می‌نماید، چون در آن حالت خود را موجودی در مقابل خداوند نمی‌بیند، بلكه خود را در مقابل حضرت ربّ، هیچ می‌كند و متذكر عظمت و سبحانیت حضرت ربّ می‌شود. گفت:
ما كه باشیم ای تو ما را جانِ جان
تا كه مـا باشیـم با تـو در میــان
در این حالت است كه انسان فقرِ محض‌بودن خود را به نمایش می‌گذارد و به قابلیت کامل جهت قبول فیض الهی نایل می‌شود. چنانچه رسول‌خدا(ص) فرمودند: «اَلْفَقْرُ فَخری وَ بِهِ اَفْتَخِر»(62) فقر، فخر من است و به آن افتخار می‌كنم.
كشكول فقر شد سبب افتخار ما
ای یار دلفریب بیفزای افتخار
طبق دستور حضرت رسول(ص) دو كار باید کرد، یكی استغفار، جهت آزادشدن از تنگناهایی كه اعمال‌مان برایمان به‌وجود آورده و دیگر سجدههای طولانی، جهت سبك شدن روح از بار گناهان. زیرا هر وقت كسی مرتكب گناهی شد در واقع منیّت خود را در مقابل حضرت پروردگار مطرح كرد و حالا با سجده در مقابل پروردگار، آن منیّت را نفی می‌كند در نتیجه آثار آن هم كه همان گناهان باشد، محو می‌شود و در رابطه با پاک‌شدن سرّ انسان از طریق سجده، حضرت صادق(ع) می‌فرمایند: «آن‌کسی که سجدههای خود را نیکو سازد، هرگز از خدا دور نمی‌ماند»(63) زیرا خداوند سجده را زمینه‌ساخته تا بنده از این راه با قلب و روح و سرّ خویش به او تقرّب جوید.
عنایت داشته باشید زمینه‌ی انجام دستوراتی که رسول خدا(ص) می‌دهند در طول ماه رمضان بسیار فراهم است و نتیجه‌ی آن‌ها هم بسیار زیاد است، کوتاهی نکنید.