انسان در این ماه به علم قلوبِ اهل الله منور می‌گردد و راز ادعیه‌ای مثل دعای سحر و دعای ابوحمزه بر قلبش گشوده می‌شود و می‌فهمد این دعاها انعکاس آثار میهمانی خدا است و تنها قلبی آنها را می‌فهمد که خودش اهل این میهمانی باشد و از ارتباط با اعلا علیین بیگانه نباشد. نفرمائید ما از این جنس نیستیم، این جفا به سخن رسول خدا(ص) است. زیرا حضرت کسی را استثناء نکردند و فرمودند: «فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَكُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ» با نیت های صادق و قلب‌های پاکیزه از خداوند بخواهید که در روزه‌داری برای او و تلاوت کتاب او شما را موفق گرداند. کافی است شما امیدوار به او باشید و لا غیر. در ابتدا ممکن است فکر کنید حضور در ماه رمضان و روزه‌داری چیزی نیست ولی وقتی ماه رمضان می‌رود و احساس خلأ آن را در خود می‌یابید متوجه می‌شوید چقدر شرایط با حالا فرق دارد، پس در حال حاضر امیدوار باشید که به میهمانی خدا وارد شده‌اید و راز این همه شادی و سروری که حضرت سجاد(ع) در دعای چهل و چهارم صحیفه‌ی سجادیه دارند را همین بدانید، چون حضرت به واقع مطمئن‌اند این ماه، ماه میهمانی خدا است و میزبان، میهمان خود را به اسماء و صفات خود نایل می‌کند و اسرار عالم وجود را بر قلب او می‌گشاید، آزاد از زمان گذشته و آینده، در بیکرانه‌ی عالم وجود راهش می‌دهد و به مقام جمع توحید می‌رساندش تا هر گونه شرکی را نجاست حساب کند و هرگز اجازه ندهد شرک وارد قلب‌اش شود و جهت جان او را به غیر خداوند بیندازد.
این‌که توفیق دارید و چشم خود را به ماه رمضان دوخته‌اید حکایت از آن دارد که قلب‌تان آماده‌ی گشایشی است که ماه رمضان برایتان آورده و خداوند شما را متذکر آن گشایش کرده است. این یک محبت خاص است که خداوند به دوستان خود دارد که آنها را به مقام جمع توحیدی می‌رساند و راز آن را رسول خدا(ص) آن‌جا فاش نمودند که فرمودند: «وَ مَنْ تَلَا فیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فی غَیْرِهِ» هر کس در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند اجر او برابر است با این که در ماههای دیگر قرآن را ختم کند. زیرا روزه‌دار در ماه رمضان به نور توحید با مقام جامعیت قرآن مرتبط می‌شود و می‌تواند در هر آیه‌ای همه‌ی قرآن را بیابد. در رابطه با نظر به جامعیت قرآن علامه طباطبائی(ره) می‌فرمایند: من همه‌ی قرآن را در یک سوره‌ی کوچک قرآن می‌یابم.
در ماه رمضان آنچنان قلب‌ها از کثرات به سوی وحدت سیر می‌کند که با رجوع به یک آیه، حقیقت وحدانی قرآن بر قلب روزه‌داران تجلی می‌کند و اوج این حالت در شب قدر است که همه‌ی قرآن در مقام وحدانی آن، برقلوب مستعد نازل می‌گردد به طوری که آن قلوب با نظر به مقام تفصیلی قرآن که طی 23 سال نازل شده، به مقام وحدانی آن منتقل می‌شوند، البته صورت کامله‌ی این حالت، قلب مبارک پیامبر(ص) و امام(ع) است که دارای علم اجمالی در عین کشف تفصیلی است. بنده خواستم این نکته روشن شود که چرا رسول خدا(ص) می‌فرمایند: در این ماه یک آیه ثواب یک ختم قرآن دارد و انجام یک فریضه ثواب هفتادسال در غیر این ماه را دارد. گفت:
بیا این بار ای دل در بکوبیم
بیا این بار محکم‌تر بکوبیم
چون همه‌ی شرایط و ابزار کار فراهم است. از خود بپرسیم:
ای دل به سوی یار گذاری نمی‌کنی؟
ابزار جمع داری و کاری نمی‌کنی؟
شرایط تجلی نور توحید به عالی‌ترین صورت فراهم است تا راهِ عبور از کثرت به سوی وحدت گشوده شود. اگر راه را پیدا کردید بعد از ماه رمضان سرگردان نیستید. اگر قلب، راهِ رجوع إلی الله را پیدا کرد دیگر بدون انقطاع جلو می‌رود و به چیزهایی می‌رسد که در هیچ کتاب و مدرسه‌ای پیدا نمی‌شود. این آیه را ساده نگیرید که می‌فرماید: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ» چرا یک شب از هزار ماه بهتر می‌شود؟ جز این است که در آن شب قلب می‌تواند راهی را بیابد که پس از آن هرچه می‌رود به مقصد نزدیک‌تر می‌شود؟ و جز این است که راهِ نظر به حقیقت وحدانی عالم را یافته و در رجوع به وجود، از سرگردانی در بین ماهیات و کثرات نجات‌یافته است؟ هزار ماه سرگردانی بین ماهیات کجا و یک شب راه‌یافتن به حقیقت وجود کجا. وقتی قلب راهِ رجوع به حضرت «الله» را پیدا کرد آرام‌آرام برای راه‌افتادن برنامه‌ریزی می‌کند و در این حالت است که هرچه برود به مقصد نزدیک‌تر می‌شود. از عجایب ماه رمضان آن است که اگر ادب نگه دارید راه رجوع إلی الله پیدا می‌شود، این از الطاف رحمت رحمانیه‌ی خداوند است که او شروع‌کننده است و آنچه را باید انسان به‌دست آورد به نحوی به او نشان می‌دهد تا بفهمد چنین چیزی هست و بعد او را دعوت می‌کند که باید تلاش کند در طول عمر به آنچه به او نشان داده‌اند برسد. این همان میهمانی است که خداوند در این ماه انسان‌ها را به آن دعوت کرده و حقایق عالم قدس را در منظر آن ها قرار می دهد تا بتوانند به قلم اعلای الهی و لوح محفوظ نظر کنند و رازها برای آنها گشوده شود. رسول خدا(ص) در همین راستا فرمودند: «هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ اِلیَ ضِیَافَتِ اللّه» آن ماه، ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت شده‌اید، معلوم است که میزبان کریم عالی‌ترین خورش‌ها را برای میهمان می‌آورد تا نشان دهد چه در نزد خود دارد. میزبان کریم هرچه از آن بهتر است را برای میهمان می‌آورد. فرمود: «و لِلّهِ الْاَسْمَاءُ الْحُسْنَیَ»(134) خدا را اسماء حسنایی است، پس خداوند آنچه دارد، یعنی انوار اسماء حسنایش را در این ماه به قلب میهمان متجلی می‌کند تا فهم تقدیرات الهی توسط قلم اعلا و پذیرش مشیت‌های خداوند از طریق لوح محفوظ، برای روزه‌داران ممکن گردد و از این طریق معنی با خدا به‌سربردن در دیگر ماه‌ها را بشناسند زیرا در حدیث قدسی فرمود: روزه از آن من است و «اَنَا اُجْزَی بِهِ»(135) من خودم جزای آن هستم. یعنی خودم را به او می‌دهم. این سیره‌ی اولیاء الهی است که هر آنچه در خانه دارند برای میهمان می‌آورند. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «أَفْضَلُ الْجُودِ بَذْلُ الْمَوْجُود»(136) بالاترین بخشش بذل آن چیزی است که موجود است. اولیاء الهی این رسم را از خدا دارند و از خدا آموخته‌اند که چگونه خداوند به میهمان خود همه‌ی اسماء خود را می‌دهد تا انسان در همه‌ی عالم و در همه‌ی مظاهر، اسماء خدا را بنگرد و با او مأنوس باشد.