تربیت
Tarbiat.Org

رمضان دریچه رؤیت (سیر الی الله در سایه‌ی جوع، صوم و ماه رمضان)
اصغر طاهرزاده

اولین قدم برای اصلاح خود

عیدُ اللهِ اكبر، عید اولیاء خدا، ماه مبارك رمضان بزرگ‌تر از آن است که به سادگی با آن برخورد کنیم، امیدوارم همچنان‌كه حضرت حق در رابطه با نتیجه‌ی روزه فرمود: «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون» و دل ما را به تحقق تقوا امیدوار كرد، اعمال ما نیز در راستای رسیدن به تقوای مورد نظر خداوند انجام شود.
چنانچه ملاحظه می‌فرمایید حضرت‌سجاد(ع) مشخصه‌ی ماه رمضان را داشتن محرّمات فراوان می‌دانند و می‌فرمایند: «جَعَل لَهُ مِنَ الْحُرُماتِ الْمَوْفُورَةِ و الْفَضائِلِ الْمَشْهُورَةِ» خداوند برای آن ماه محرّمات فراوان و فضایل مورد توجهی قرار داد. و بعد می‌فرمایند: «فَحَرَّمَ فِیهِ ما اَحَلَّ فِی غَیْرِهِ اِعْظاماً» در راستای بزرگداشت این ماه، چیزهایی كه در غیر این ماه حلال بود، حرام كرد «وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطاعِمَ وَ الْمَشارِبَ اِكْراماً» و جهت اِكرام و بزرگواریِ این ماه، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها را منع نمود.
برای ملاقات با حضرت پروردگار مانعی داریم که باید برطرف شود. آن مانع را پیامبرخدا(ص) به ما معرفی كردند و فرمودند: «اَعْدی عَدُوَّكَ نَفْسَكَ الَّتی بَیْنَ جَنْبَیْك»(34) دشمن‌ترین دشمنانت، نفس خودت است كه در بین دو پهلویت قرار دارد. از این طریق مانع اصلیِ ارتباط با معبود بشر را به بشریت معرفی نمودند و حالا برای این‌كه این مانع برطرف شود باید مطلوبات آن را كنترل كرد و تمنّیات نفس امّاره همان‌هایی است كه در حین روزه در ماه رمضان از آن ممنوع شده‌ایم.
این‌که حضرت‌سجاد(ع) می‌فرمایند: محرّمات و موانعِ فراوانی را خداوند در این ماه قرار داد، نظر به محرّمات و موانعی دارند که مربوط به نفس امّاره است و خداوند از طریق روزه و اعمال ماه رمضان اراده فرموده بین مطلوبات حقیقی بنده‌ی خود و بین مطلوبات نفس امّاره‌ی او جدایی بیفكند و این اولین قدم انسان است جهت راه‌افتادن به‌سوی خدا و روشن‌شدن جایگاه روزه در ماه رمضان.
وقتی دوگانگی تمناهای نفس امّاره با جان ما روشن شد، عبادات معنی خود را پیدا می‌كند وگرنه چه بسا كه عبادت می‌كنیم ولی نفس امّاره از آن بهره‌برداری می‌كند.
پیامبرخدا(ص) فرمود: «لِكُلِّ شَیْئٍ بابٌ وَ بابُ الْعِبادةِ الصَّوم»(35) هر چیزی را دری است و محل ورود به عبادت، روزه است. چون از طریق روزه مقابل نفس امّاره می‌ایستیم و إن‌شاءالله، آرام‌آرام دشمنی آن برایمان آشكار می‌شود و در همین راستا است كه خداوند می‌فرماید: «اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ»(36) برای نجات از نفس امّاره از صبر و نماز كمك بگیرید. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «بِالصَّبْرِ، اَلصَّوم»(37) صبر در این‌جا به معنی روزه است. خداوند در آیه‌ی فوق‌روزه را از نماز مقدم داشت و از آن جایی که روزه طریق جدایی جان انسان است از تمناهای نفس امّاره، باب همه‌ی عبادات محسوب می‌شود.