تربیت
Tarbiat.Org

رمضان دریچه رؤیت (سیر الی الله در سایه‌ی جوع، صوم و ماه رمضان)
اصغر طاهرزاده

به سوی لطافت روح

همچنان که در جلسات قبل ملاحظه کردید رسول خدا(ص) در خطبه‌ی شعبانیه دستورالعمل‌هایی می‌دهند تا ماه رمضان بیشترین نتیجه را برای ما داشته باشد. بعضی از فرازهای خطبه دستورالعمل‌هایی است که روح را لطیف می‌کند تا آمادگی بیشتری برای جذب انوار الهی داشته باشد، بعضی از دستورالعمل‌ها جهت کنترل خیال است و بعضی برای آزادشدن نفس از گناهان. آن جا که می‌فرمایند: «وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فَقُرَائِكُمْ وَ مَسَاكِینِكُمْ وَ وَقِّرُوا كِبَارَكُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَكُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَكُمْ» در این ماه به فقرا و مساکین صدقه دهید، سالمندان خود را احترام کنید و کودکان را ترحم نمایید و صله‌ی رحم به‌جا آورید، می خواهند روح و روان انسان از حجاب بخل رهایی یابد و از آن‌جایی که؛ «در سینه‌ی پر کینه اسرار نمی‌گنجد» باید با ارحامِ خود مرتبط باشید تا غباری از کینه و تفرقه در میان نباشد. بعضی‌ها فقیرند و ستون فقرات زندگی‌شان شکسته است ولی بعضی‌ها مسکین‌اند و چرخ زندگی‌شان فعلاً ساکن است با اندک کمکی دوباره به راه می‌افتند این‌ها را باید بشناسید و هرکدام را مناسب موقعیت‌ آن‌ها کمک‌شان کنید تا روحتان لطیف ‌شود و زیبایی غمخوار نیازمندان بودن، در شما طلوع نماید. صِرف غم‌خواری نیازمندان، دل را لطیف و نورانی می‌کند، همین‌طور که احترام به سالمندان و ترحم به کودکان قلب را شایسته‌ی قبول تجلیات ربّانی می‌نماید و اسم «ربّ» سراسر وجود جان را پر می‌نماید.
رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «اَلرَّحِمُ شَجْنَةٌ مِنَ الرَّحْمَن عَزَّ وَ جَلَّ مَن وَصَلَهَا وَصَلهُ اللّه وَ مَن قَطَّعَهَا قَطَعَهُ اللّه تَعَالى»(138) رحم‌های شما رشته‌ای از حضرت رحمان است، کسی که به ارحامش وصل بشود به خدا وصل شده است و هرکس آن را قطع کند از خدا خود را منقطع کرده است. روح‌های متعادل می‌توانند مفتخر به صله‌ی رحم باشند، برخلاف انسان‌های نامتعادل که ساعت‌ها با رفقایشان گپ می‌زنند ولی هیچ التفاتی به ارحام خود ندارند. با رعایت حقوق ارحام و ارتباط با آن‌ها، روح‌ به تعادل می‌رسد تا شایسته‌ی تجلیات انوار الهی شود. حضرت در ادامه می‌فرمایند: «وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَكُمْ وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَكُمْ» زبانتان را باید کنترل کنید و چشم و گوش خود را از آنچه حلال نیست به آن نظر کنید و یا به آن گوش دهید، فرو بندید. زیرا نگاه‌کردن و گوش‌دادن، خیال انسان را مشغول می‌کند و از سیر به سوی اهداف معنوی باز می‌دارد. رسول خدا(ص) علاوه بر این برای رقّت قلب پیشنهاد مهمی دارند، زیرا تا قلب رقیق نشود انسان تحت تأثیر باورهایش قرار نمی‌گیرد و توصیه‌های معنوی تأثیر لازم را بر قلب نمی‌گذارد، می‌فرمایند: «وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ حَتَّى یَتَحَنَّنَ عَلَى أَیْتَامِكُمْ» بر یتیمان مردم مهربانی کنید تا به یتیم‌هایتان مهربانی کنند. ملاحظه کنید چگونه روحِ خودبینی را از ما می‌زدایند تا شخصیت انسان به وسعت همه‌ی انسان‌ها وسیع شود و جان انسان به رحمت شامله‌ی الهی دست یابد. زیرا یتیمان ممکن است فقیر نباشند ولی در هر حال انسان‌هایی هستند جدا افتاده از شفقت و مهربانی پدر یا مادر که با ارتباط و دلجویی از آن‌ها فشار یتیمی از روح آن‌ها کم می‌شود. به همین جهت در قرآن که می‌فرماید مساکین را اطعام کنید، در مورد یتیمان می‌فرماید آن‌ها را اکرام نمایید.(139) باید در حوزه‌ی زندگی خود دلجویی از یتیمان را وارد نماییم و نگذاریم آن‌ها برکه‌های جداشده از جامعه باشند، وگرنه خودخواهی‌ها و خودبینی‌های ما همچنان پایدار می‌ماند و از عالمِ جمعِ وجود در مسیر توحید بیرون می‌مانیم.