در مسیر رسیدن به وَرع از محارم الهی یک وقت میگویی من فعلا بر چشمم میتوانم مسلط باشم ولی هنوز بر قلبم نمیتوانم مسلط باشم و لذا وقتی با نامحرمی روبهرو شدید چشم خود را کنترل میکنید، اما بدانید اگر این حالت را ادامه دادید به لطف الهی به مرحلهای میرسید که قلب از حرام بدش میآید و انسان دیگر تمایل به حرام ندارد و این حالت آن صورت نهایی ورع است که عبارت باشد از شدت خودداری از محارم الهی و مقصد اصلی دینداری همین است که انسان به اینجا برسد. رسول خدا(ص) میفرمایند: «أَصْلُ الدِّینِ الْوَرَعُ كُنْ وَرِعاً تَكُنْ أَعْبَدَ النَّاس»(108) اصل دین وَرع است با ورع باش تا در عالیترین درجهی عبودیت قرار گیری. کار خوبی است که انسان از کنترل جوارح شروع نماید بعد از این مرحله یک نحوه احساس حضور حق را در خود مییابد و چون تفکر و نگهبانی نسبت به محارم الهی در شما ظهور کرد، این تفکر و تمرکز، تفکر و تمرکزِ زیر فرمان حضرت رب است و نتیجهاش این میشود که احساس میکنید حق نزدیک است و از انوار او برخوردار میشوید و حرصِ آنکه غذای بیشتر بخورید در شما میمیرد. در روایت از رسول خدا(ص) داریم: «الْمُؤْمِنُ یَأْكُلُ فِی مِعَاءٍ وَاحِدَةٍ وَ الْمُنَافِقُ یَأْكُلُ فِی سَبْعَةِ أَمْعَاءٍ»(109) منافق با هفت شکم غذا میخورد و مؤمن با یک شکم. علت اینکه انسانِ مؤمن میتواند برخلاف میلهای افراطی خود عمل کند، نور ایمانی است که از طرف حضرت حق به او میرسد و بر آن اساس به اندازهی نیازش غذا میخورد نه بیشتر و راحت میتواند هوس غذاخوردنِ بیشتر را پس بزند. وقتی میخواهید غذای اضافی را پس بزنید ملاحظه کنید که نوری از طرف پروردگارتان به کمکتان میآید که حاصل همان وَرعی است که انتخاب کردید و آن ورع قدرت دفع هر نقصی را به شما میدهد. امیرالمؤمنین(ع) میفرمایند: «كُنْ وَرِعاً تَكُنْ زَكِیّاً»(110) با ورع باش، پاکترین انسانها خواهی بود. اینطور نیست که گمان کنید تا آخر عمر دائما مایل به غذای زیاد هستید و باید با همان شدتِ اولیه حرص خود را کنترل کنید، پس از مدتی با تجلی نور پروردگار، انسان از حاکمیت امیال نفس امّاره آزاد میشود. همانطور که عید فطر را عید آزادی از خود قرار دادهاند، عید است چون انسان از دست خود آزاد شده و حقیقتاً جای شادمانی دارد. به گفتهی مولوی:
رقص آنجا کن که خود را بشکنی
پنبه را از ریش شهوت بَر کنی
رقص و جولان بر سر میدان کنند
رقص اندر خون خود مردان کنند
چون رهند از دست خود دستی زنند
چون جهند از نقص خود رقصی کنند
مطربانْشان از درون دف میزنند
بحرها در شورشان کف میزنند
میگوید مردان الهی چون از دست خود راحت شوند کف میزنند و خوشحال میشوند.
امیدوارم به این نکته رسیده باشیم که «تمرکز» یک نوع وحدت در شخصیت انسان پدید میآورد و عدم تمرکز انسان را گرفتار تزلزل شخصیت مینماید، و تمرکز بر روی حلال و حرام خداوند، وحدت مناسب خود را که یک نحوه یگانگی با خدا است، به همراه دارد. چون انسان در این حال به وحدتی دست یافته که موضوع آن موضوع حقیقی است و او را هم سنخ حضرت احد میکند و لذا در خود مییابد که جانش با خدا ارتباط پیدا کرده است، آن هم ارتباطی وجودی.
مقصد دینداری قرب الی الله است و بهترین دینداری آن است که بهترین قرب را نصیب انسان بکند. رسول خدا(ص) میفرمایند: «خَیْرُ دِینِكُمُ الْوَرَع»(111) بهترین دین برای شما ورع است، چون شدیدترین قرب را نصیب انسان میکند. آیا بالاتر از این هم در دنیا جایی هست؟ جایی که انسان کنار محبوب حقیقیاش منور به سیر به سوی باطن و ملکوت عالَم گردد؟ پیامبر(ص) با اینکه اینهمه حرف دارند، در جواب بهترین انسان - یعنی حضرت علی(ع) - برای بهترین ماه خدا، موضوع وَرع از محارم الهی را پیش میکشند، زیرا بهترین نتیجه که همان اُنس با خدا باشد در وَرع از محارم الهی پیش میآید ولی با فاصلهگرفتن از ورع کوششها بیثمر خواهد بود. حضرت صادق(ع) میفرمایند: «وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا یَنْفَعُ اجْتِهَادٌ لَا وَرَعَ فِیه»(112) بدان که تلاشِ بدون ورع سود نبخشد. در راستای متخلق بودن به ورع است که روح و جان انسان با امامان معصوم همراهی خواهد داشت و با آنها احساس نزدیکی میکند. امام صادق(ع) میفرمایند: «إِنَّا لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ مُؤْمِناً حَتَّى یَكُونَ لِجَمِیعِ أَمْرِنَا مُتَّبِعاً مُرِیداً أَلَا وَ إِنَّ مِنِ اتِّبَاعِ أَمْرِنَا وَ إِرَادَتِهِ الْوَرَعَ فَتَزَیَّنُوا بِهِ یَرْحَمْكُمُ اللَّهُ وَ كِیدُوا أَعْدَاءَنَا بِهِ یَنْعَشْكُمُ اللَّه»(113) ما شخصى را مؤمن نمىشماریم مگر اینكه از همهی امر ما پیروى کند و از تبعیت امر ما، ورع و پرهیزكارى است، پس خود را به آن آراسته كنید تا خدا شما را رحمت كند و به واسطهی پارسائى و ورع بر دشمنان ما غلبه كنید تا خدا شما را رفعت و بزرگى بخشد. همچنان که حضرت میفرمایند: «إِنَّمَا أَصْحَابِی مَنِ اشْتَدَّ وَرَعُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ هَؤُلَاءِ أَصْحَابِی»(114) اصحاب و یاران من كسانى هستند كه داراى ورع شدید باشند و عملشان براى پروردگارشان باشد و امید به ثواب خداوند داشته باشند، اینان اصحاب مناند. به امید آنکه با رعایت وَرع از محارم الهی وارد عالَمی شویم که در زمرهی اصحابِ ذوات مقدس اهلالبیت(ع) قرار گیریم و از آن طریق دریچههای اُنس با پروردگارمان را بر جان خود بگشاییم. إن شاء الله.
«والسلام علیكم و رحمةالله و بركاته»