بَابُ الْكَبَائِرِ
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِى جَمِیلَةَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِیماً قَالَ الْكَبَائِرُ الَّتِى أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهَا النَّارَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 378 روایة:1@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) درباره قول خداى عزوجل؛ «اگر از گناهان كبیرهاى كه نهى شدهاید دورى كنید، بدیهاى شما را بپوشانم و شما را بمنزل ارجمندى وارد كنیم، 31 سوره 4» فرمود: گناهان كبیره آنهائیستكه خداى عزوجل دوزخ را براى آنها واجب ساخته
شرح : در بیان تعریف و شماره گناهان كبیره میان علماء اختلافى است كه در آخر این باب انشاء الله ذكر میكنیم، بیضاوى در تفسیر این آیه گفته است: اگر از گناهان كبیره دورى كنید، گناهان صغیره شما را میآمرزیم و محو میكنیم و شما را ببهشت و وعده گاه ثواب وارد میكنیم یا شمارا محترمانه وارد میكنیم.
عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ قَالَ كَتَبَ مَعِى بَعْضُ أَصْحَابِنَا إِلَى أَبِى الْحَسَنِ ع یَسْأَلُهُ عَنِ الْكَبَائِرِ كَمْ هِیَ وَ مَا هِیَ فَكَتَبَ الْكَبَائِرُ مَنِ اجْتَنَبَ مَا وَعَدَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ كَفَّرَ عَنْهُ سَیِّئَاتِهِ إِذَا كَانَ مُؤْمِناً وَ السَّبْعُ الْمُوجِبَاتُ قَتْلُ النَّفْسِ الْحَرَامِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَكْلُ الرِّبَا وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 379 روایة:2@*@
ترجمه :
ابن محبوب گوید: یكى از اصحاب نامهاى نوشت و بمن داد كه بحضرت ابوالحسن علیه السلام دهم، در آن نامه پرسیده بود: كبائر چند تاست و چیست؟ حضرت نوشت: كبائر كسى كه از آنچه خدا بر آن بدوزخ تهدید كرده دورى كند، كردارهاى بدش پوشیده مىشود، اگر مؤمن باشد، و هفت گناهیكه موجب دوزخ میشود: 1- آدمكشى حرام (نه كشتن قاتل و مهاجم و مانند آن) 2- نافرمانى پدر و مادر (بدرجهایكه عاق آنها شود) 3- رباخوارى 4- تعرب بعد از هجرت. 5- متهم ساختن زنان پارسا بزنا. 6- خوردن مال یتیم. 7- فرار از جهاد.
شرح : تعرب بعد از هجرت در صدر اسلام نسبت بكسانى بوده كه از مكه و آبادیهاى دیگر كفر نشین مدینه و مركز اسلام هجرت نموده بودند، برگشتن آنها یا مسلمین دیگر ببلاد كفر تعرب بعد از هجرت میگفتند و یكى از گناهان كبیره و بمنزله اتداد بوده، ولى در اعصار ائمه علیهمالسلام و دوران عیبت تعرب اینستكه: مسلمانى در بلاد كفر بوده و در آنجا از اظهار اسلام و تعلیم احكام ممنوع و معذور باشد اقامت او در آنجا از گناهان كبیره است، و برخى ازعلماء تعرب را تعمیم داده و حتى شاملكس دانستهاند كه مشغول تحصیل علمى شود و سپس ترك آن كند.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْكَبَائِرُ سَبْعٌ قَتْلُ الْمُؤْمِنِ مُتَعَمِّداً وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَكْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ كُلُّ مَا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 379 روایة:3@*@
ترجمه :
محمد بن مسلم گوید: شنیدم امام امام صادق (ع) میفرمود: كبائر هفت گناه است:
1- كشتن مؤمن بعمد 2- متهم ساختن زن پاكدامن. 3- فرار از جهاد 4- تعرب بعد از هجرت 5- خوردن مال یتیم بنا حق. 6- خوردن ربا بعد از دانستن (حرمت آن) 7- هر چه خدا بر آن دوزخ را واجب كرده.
یُونُسُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ مِنَ الْكَبَائِرِ عُقُوقَ الْوَالِدَیْنِ وَ الْیَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنَ لِمَكْرِ اللَّهِ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّ أَكْبَرَ الْكَبَائِرِ الشِّرْكُ بِاللَّهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 379 روایة:4@*@
ترجمه :
عبد الله بن سنان گوید شنیدم، امام صادق (ع) مىفرمود: از جمله گناهان كبیره نافرمانى پدر و مادر است و نومیدى از رحمت و ایمنى از مكر خدا (یعنى عذاب و مهلت دادن خدا) و روایت شده كه بزرگترین گناهان كبیره شرك بخداست.
یُونُسُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ نُعْمَانَ الرَّازِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ زَنَى خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 380 روایة:5@*@
ترجمه :
نعمان رازى گوید: شنیدم امام صادق (ع) مىفرمود: هر كه زنا كند از ایمان خارج شود و هر كه مى بنوشد از ایمان خارج شود، و هر كه یكروز از ماه رمضان را عمداً افطار كند (دانسته و بدون عذر روزهاش را بخورد) از ایمان خارج شود (یعنى در حالیكه مؤمن مرتكب این گناهان است، ایمان از او صلب میشود و پس از پایان گناه برمیگردد).
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع لَا یَزْنِى الزَّانِى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ قَالَ لَا إِذَا كَانَ عَلَى بَطْنِهَا سُلِبَ الْإِیمَانُ مِنْهُ فَإِذَا قَامَ رُدَّ إِلَیْهِ فَإِذَا عَادَ سُلِبَ قُلْتُ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَعُودَ فَقَالَ مَا أَكْثَرَ مَنْ یُرِیدُ أَنْ یَعُودَ فَلَا یَعُودُ إِلَیْهِ أَبَداً
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 380 روایة:6@*@
ترجمه :
محمد بن عبده گوید: به امام صادق (ع) عرض كردم: زنا كار در حال زنا مؤمن نیست؟ فرمود: نه؟ زمانى كه روى شكم آن زنست، ایمان از او سلب شود و چون برخاست برگردد و باز اگر بزنا برگشت سلب شود، عرض كردم: او كه آهنگ برگشتن بزنا دارد (پس چرا ایمانش بر میگردد و مؤمن گفته میشود؟) فرمود: چه بسیار كسان كه آهنگ برگشتن دارند، ولى هرگز بر نمیگردند (پس قصد و آهنگ گناه مثل خود گناه نیست و ممكن است صغیرهاى جبرانپذیر باشد).
یُونُسُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ الْفَوَاحِشُ الزِّنَى وَ السَّرِقَةُ وَ اللَّمَمُ الرَّجُلُ یُلِمُّ بِالذَّنْبِ فَیَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ قُلْتُ بَیْنَ الضَّلَالِ وَ الْكُفْرِ مَنْزِلَةٌ فَقَالَ مَا أَكْثَرَ عُرَى الْإِیمَانِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 380 روایة:7@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) راجع بقول خداى عزوجل: «كسانیكه از گناهان بزرگ و زشتكاریها بجز گناهان خرد اجتناب مىكنند، 35 سوره 53» فرمود: زشتكاریها، زنا و سرقت است و گناه خرد اینستكه كسى آهنگ گناه كند و سپس از خدا آمرزش خواهد. عرض كردم: میان گمراهى و كفر منزلى است؟ فرمود: دست آویزهاى ایمان بسیار است.
شرح : بنا قولى كبائر گناهانى است كه مرتكبش را بدوزخ كشاند و فواحش گناهانى است كه حد دارد مانند زنا و شرب خمر و سرقت و لمم گناهان صغیره است. مانند نگاه كردن و بوسیدن حرام.
و اما سؤال و جواب آخر روایت ظاهراً مقصود سائل اینستكه: آیا هر گمراهى كافر است یا ممكن است گمراهى باشد كه كافر نباشد، امام علیه السلام در مقام جواب شق دوم را اختیار كرده میفرماید: دست آویزهاى ایمان بسیار است، برخى از آنها مانند شهادتین است كه اگر كسى ترك كندكافر است و بعضى واجبات و محرماتى است با درجات مختلف و ترك بعضى از واجبات و اتیان برخى از محرمات تنها موجب ضلالت میشود نه كفر وخلاصه آن كه میان ایمان كامل و كفر مطلق ضلالت استو آن درجات بسیارى دارد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْكَبَائِرِ فَقَالَ هُنَّ فِى كِتَابِ عَلِیٍّ ع سَبْعٌ الْكُفْرُ بِاللَّهِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَكْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ قَالَ فَقُلْتُ فَهَذَا أَكْبَرُ الْمَعَاصِى قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَأَكْلُ دِرْهَمٍ مِنْ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً أَكْبَرُ أَمْ تَرْكُ الصَّلَاةِ قَالَ تَرْكُ الصَّلَاةِ قُلْتُ فَمَا عَدَدْتَ تَرْكَ الصَّلَاةِ فِى الْكَبَائِرِ فَقَالَ أَیُّ شَیْءٍ أَوَّلُ مَا قُلْتُ لَكَ قَالَ قُلْتُ الْكُفْرُ قَالَ فَإِنَّ تَارِكَ الصَّلَاةِ كَافِرٌ یَعْنِى مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 381 روایة:8@*@
ترجمه :
عبید بن زراره گوید: از امام صادق (ع) راجع بكبائر پرسیدم، فرمود: آنها در كتاب على (ع) هفت است: 1- كفر بخدا. 2- آدم كشى 3- نافرمانى پدر و مادر. 4- خوردن ربا بعد از دانستن. 5- خوردن مال یتیم بنا حق. 6- فرار از جهاد. 7- تعرب بعد از هجرت، عرضكردم: اینها بزرگترین گناهانند؟ فرمود: آرى، عرض كردم: گناه خوردن یكدرهم از مال یتیم بنا حق بزرگتر است یا ترك نماز؟ فرمود: ترك نماز، عرض كردم: شما كه ترك نماز را از كبائر نشمردى؟ فرمود: نخستین چیزى كه بتو گفتم چه بود؟ عرض كردم: كفر، فرمود: تارك نماز كافر است، یعنى بدون علت و عذر.
توضیح : جمله «یعنى من غیر علة» كلام مرحوم كلینى یا یكى از رواتست و بعید است كه سخن امام (ع) باشد، و «علت» شامل جهل و نسیان و غفلت هم میشود، پس اگر كسى نماز را از روى علم و عمد ترك كند كافر است چنانكه ترك زكاة و حج و هر واجبى نیز درآنصورت چنین است و این یكى از معانى كفر است كه مقام خود توضیح :داده شود.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ جُنَّةً حَتَّى یَعْمَلَ أَرْبَعِینَ كَبِیرَةً فَإِذَا عَمِلَ أَرْبَعِینَ كَبِیرَةً انْكَشَفَتْ عَنْهُ الْجُنَنُ فَیُوحِى اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ اسْتُرُوا عَبْدِى بِأَجْنِحَتِكُمْ فَتَسْتُرُهُ الْمَلَائِكَةُ بِأَجْنِحَتِهَا قَالَ فَمَا یَدَعُ شَیْئاً مِنَ الْقَبِیحِ إِلَّا قَارَفَهُ حَتَّى یَمْتَدِحَ إِلَى النَّاسِ بِفِعْلِهِ الْقَبِیحِ فَیَقُولُ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُكَ مَا یَدَعُ شَیْئاً إِلَّا رَكِبَهُ وَ إِنَّا لَنَسْتَحْیِى مِمَّا یَصْنَعُ فَیُوحِى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ أَنِ ارْفَعُوا أَجْنِحَتَكُمْ عَنْهُ فَإِذَا فُعِلَ ذَلِكَ أَخَذَ فِى بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَعِنْدَ ذَلِكَ یَنْهَتِكُ سِتْرُهُ فِى السَّمَاءِ وَ سِتْرُهُ فِى الْأَرْضِ فَیَقُولُ الْمَلَائِكَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُكَ قَدْ بَقِیَ مَهْتُوكَ السِّتْرِ فَیُوحِى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ لَوْ كَانَتْ لِلَّهِ فِیهِ حَاجَةٌ مَا أَمَرَكُمْ أَنْ تَرْفَعُوا أَجْنِحَتَكُمْ عَنْهُ
وَ رَوَاهُ ابْنُ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 381 روایة:9@*@
ترجمه :
امیر المؤمنین صلوات الله علیه فرمود: بر هر بندهاى چهل پرده كشیده شده تا وقتى چهل گناه كبیره مرتكب شود، چون مرتكب چهل كبیره شد، پردهها از او برداشته شود، آنگاه خدا بآن (فرشته)ها وحى فرماید: كه بندهام را با بالهاى خود بپوشاند، فرشتگان او را با بالهاى خود بپوشانند.
سپس آن بنده كار زشتى را نگذارد جز آنكه مرتكب شود تا آنجا كه با ارتكاب زشتكارى میان مردم ببالد آنگاه فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو هم عملى را مرتكب میشود و ما از كردار او خجالت میكشم، خداى عزوجل بآنها وحى فرماید: بالهاى خود را از او بردارید، و چون كارش بدینجا كشد آغاز دشمنى با ما خانواده گذارد، و آنگاه است كه پرده او در آسمان و نیز پرده او در زمین دریده شود، سپس فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو پرده دریده مانده است، خداى عزوجل بآنها وحى فرماید اگر خداى باو نیاز و توجهى میداشت بشما دستور نمیداد بالهاى خود را از او بردارید.
شرح : مرحوم مجلسى در بیان پردههاى چهلگانه شش قول نقل میكند كه گویا بهترش اینست كه آنها كنایه از الطاف خداوند سبحان نسبت به بنده خویش است كه سبب ترك معصیت مىشود، و ارتكاب هر گناه كبیرهاى عاصى را مستحق منع یكى از آن الطاف مینماید، ولى بازهم او رارسوا نكند و بفرشتگان دستور پرده پوشى و آبرو و نگهدارى او دهد تا بآنجا رسد كه شاعر گوید:
لطف حق با تو مدارها كند چونكه از حد بگذرد رسوا كند
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْكَبَائِرُ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنُ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِى حَرَّمَ اللَّهُ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَكْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ فَقِیلَ لَهُ أَ رَأَیْتَ الْمُرْتَكِبُ لِلْكَبِیرَةِ یَمُوتُ عَلَیْهَا أَ تُخْرِجُهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ إِنْ عُذِّبَ بِهَا فَیَكُونُ عَذَابُهُ كَعَذَابِ الْمُشْرِكِینَ أَوْ لَهُ انْقِطَاعٌ قَالَ یَخْرُجُ مِنَ الْإِسْلَامِ إِذَا زَعَمَ أَنَّهَا حَلَالٌ وَ لِذَلِكَ یُعَذَّبُ أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ إِنْ كَانَ مُعْتَرِفاً بِأَنَّهَا كَبِیرَةٌ وَ هِیَ عَلَیْهِ حَرَامٌ وَ أَنَّهُ یُعَذَّبُ عَلَیْهَا وَ أَنَّهَا غَیْرُ حَلَالٍ فَإِنَّهُ مُعَذَّبٌ عَلَیْهَا وَ هُوَ أَهْوَنُ عَذَاباً مِنَ الْأَوَّلِ وَ یُخْرِجُهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ لَا یُخْرِجُهُ مِنَ الْإِسْلَامِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 382 روایة:10@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) مىفرمود: گناهان كبیره، نومیدى از رحمت خداست (در دنیا) و یأس از مرحمت او (در آخرت) و ایمنى از مكر خدا (یعنى از عذاب او) و قتل نفسیكه خدا حرام كرده و نافرمانى پدر و مادر و خوردن مال یتیم بنا حق و خوردن ربا بعد از دانستن و تعرب بعد از هجرت و متهم ساختن زن پاكدامن و فرار از جهاد.
به امام علیه السلام عرض شد: بفرمائید كسیكه مرتكب كبیره شده و بى توبه بمیرد از ایمان خارجست؟ و عذاب او مانند عذاب مشركین باشد (كه مخلد و جادوست) یا پایان میپذیرد؟ فرمود: اگر معتقد شود كه آن گناه حلالست از اسلام بیرون رود، و بعذاب سخت معذب شود، ولى اگر اعتراف كند كه گناه كبیره كرده و به او حرامست و در ارتكابش عذاب میشود و حلال نیست، عذاب میشود، ولى عذابش از اولى سبكتر است و آنگاه از ایمان بیرونش میبرد، ولى از اسلام خارجش نمیكند.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍ ع فِى قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذَا زَنَى الرَّجُلُ فَارَقَهُ رُوحُ الْإِیمَانِ قَالَ هُوَ قَوْلُهُ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ ذَاكَ الَّذِى یُفَارِقُهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 383 روایة:11@*@
ترجمه :
ابن بكیر گوید: به امام باقر (ع) عرض كردم: چه میفرمائى درباره قول رسولخدا (ص) كه: «چون مرد زنا كند روح ایمان از او جدا مىشود» فرمود: این همان فرموده خداست كه (در آیه 22 سوره مجادله فرماید:) «و آنها را به روحى از جانب خود تقویت كرد» اینست روحى كه از او جدا میشود (بحدیث 2401 رجوع شود).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ یُسْلَبُ مِنْهُ رُوحُ الْإِیمَانِ مَا دَامَ عَلَى بَطْنِهَا فَإِذَا نَزَلَ عَادَ الْإِیمَانُ قَالَ قُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ إِنْ هَمَّ قَالَ لَا أَ رَأَیْتَ إِنْ هَمَّ أَنْ یَسْرِقَ أَ تُقْطَعُ یَدُهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 383 روایة:12@*@
ترجمه :
فضیل گوید: امام صادق (ع) فرمود: تا زمانیكهمرد روى شكم زن زانیه است، روح ایمان از او سلب میشود، عرض كردم بفرمائید اگر قصد زنا كند چطور؟ فرمود: نه (روح ایمانش سلب نمىشود) بگو بدانم اگر قصد دزدى كند دستش بریده میشود؟ (پس همچنانكه با قصد دزدى دست بریده نمیشود، با قصد زنا هم روح ایمان سلب نمیشود این مفاسد و عقوبات بر انجام فعل مترتب است نه بر قصد آن).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ صَبَّاحِ بْنِ سَیَابَةَ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدَةَ یَزْنِى الزَّانِى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ قَالَ لَا إِذَا كَانَ عَلَى بَطْنِهَا سُلِبَ الْإِیمَانُ مِنْهُ فَإِذَا قَامَ رُدَّ عَلَیْهِ قُلْتُ فَإِنَّهُ أَرَادَ أَنْ یَعُودَ قَالَ مَا أَكْثَرَ مَا یَهُمُّ أَنْ یَعُودَ ثُمَّ لَا یَعُودُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 383 روایة:13@*@
ترجمه :
صباح بن سیابه گوید: خدمت امام صادق (ع) بودم كه محمد بن عبده بحضرت عرض كرد: زانى در حال زنا كردن مؤمن است؟ فرمود: نه، زمانیكه روى شكم آن زن است، ایمان از او سلب شود و چون برخیزد ایمان باو بر گردد، من عرض كردم: قصد دارد دو باره هم زنا كند، فرمود: چه بسا قصد میكند دوباره زنا كند ولى نمىكند (پس با قصد زنا ایمانش سلب نشود).
الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِى بَصِیرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْكَبَائِرُ سَبْعَةٌ مِنْهَا قَتْلُ النَّفْسِ مُتَعَمِّداً وَ الشِّرْكُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ أَكْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً قَالَ وَ التَّعَرُّبُ وَ الشِّرْكُ وَاحِدٌ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 383 روایة:14@*@
ترجمه :
ابو بصیر گوید: شنیدم امام صادق (ع) مىفرمود: گناهان كبیره هفت تاست، از آنهاست قتل نفس از روى عمد، و شرك بخداى بزرگ، و متهم ساختن زن پاكدامن، و خوردن ربا بعد از دانستن، و گریختن از جهاد، و تعرب بعد از هجرت، و عقوق والدین و خوردن مال یتیم بنا حق، فرمود: و تعرب و شرك یك چیز است.
توضیح : تعرب بعد از هجرت در حدیث 2334 توضیح داده شد.
و حاصلش اینستكه: مسلمان راضى باشد كه در بلاد كفر و جائیكه دست رسى باحكام اسلام ندارد توطن كند، با وجود آنكه رفتن بدیدار اسلام برایش ممكن باشد. پس چنین شخصى با مشرك فرق ندارد، و شرك و تعرب در گناهان كبیره یكى حساب میشود تا شماره آنها هفت شود.
أَبَانٌ عَنْ زِیَادٍ الْكُنَاسِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ الَّذِی إِذَا دَعَاهُ أَبُوهُ لَعَنَ أَبَاهُ وَ الَّذِی إِذَا أَجَابَهُ ابْنُهُ یَضْرِبُهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 384 روایة:15@*@
ترجمه :
زبیر كناسى گوید: امام صادق (ع) فرمود: و كسیكه چون پدرش او را بخواند، لعنتش كند و كسیكه چون پسرش اجابت كند، او را بنا حق بزند.
شرح : گویا این روایت عقوق والدین را كه در روایت سابق ذكر شد توضیح میدهد كه این گناه از جانب پدر و فرزند هر دو منكن است، اما ازجانب فرزند اینستكه: وقتى پدرش او را صدا زند، پدرش را لعنت كند و اما از جانب پدر، زمانیستكه پسر مطیع و فرمانبر را بدون جهت بزند،یا باو زیان رساند (اگر كلمه «یضربه» بتشدید راء خوانده شود).
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ الْغَنَوِیِّ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ص فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ نَاساً زَعَمُوا أَنَّ الْعَبْدَ لَا یَزْنِى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَسْرِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَشْرَبُ الْخَمْرَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَأْكُلُ الرِّبَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَسْفِكُ الدَّمَ الْحَرَامَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَقَدْ ثَقُلَ عَلَیَّ هَذَا وَ حَرِجَ مِنْهُ صَدْرِی حِینَ أَزْعُمُ أَنَّ هَذَا الْعَبْدَ یُصَلِّی صَلَاتِی وَ یَدْعُو دُعَائِى وَ یُنَاكِحُنِى وَ أُنَاكِحُهُ وَ یُوَارِثُنِى وَ أُوَارِثُهُ وَ قَدْ خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ مِنْ أَجْلِ ذَنْبٍ یَسِیرٍ أَصَابَهُ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص صَدَقْتَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ وَ الدَّلِیلُ عَلَیْهِ كِتَابُ اللَّهِ خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النَّاسَ عَلَى ثَلَاثِ طَبَقَاتٍ وَ أَنْزَلَهُمْ ثَلَاثَ مَنَازِلَ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِى الْكِتَابِ أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ وَ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ وَ السَّابِقُونَ فَأَمَّا مَا ذَكَرَ مِنْ أَمْرِ السَّابِقِینَ فَإِنَّهُمْ أَنْبِیَاءُ مُرْسَلُونَ وَ غَیْرُ مُرْسَلِینَ جَعَلَ اللَّهُ فِیهِمْ خَمْسَةَ أَرْوَاحٍ رُوحَ الْقُدُسِ وَ رُوحَ الْإِیمَانِ وَ رُوحَ الْقُوَّةِ وَ رُوحَ الشَّهْوَةِ وَ رُوحَ الْبَدَنِ فَبِرُوحِ الْقُدُسِ بُعِثُوا أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ وَ غَیْرَ مُرْسَلِینَ وَ بِهَا عَلِمُوا الْأَشْیَاءَ وَ بِرُوحِ الْإِیمَانِ عَبَدُوا اللَّهَ وَ لَمْ یُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِرُوحِ الْقُوَّةِ جَاهَدُوا عَدُوَّهُمْ وَ عَالَجُوا مَعَاشَهُمْ وَ بِرُوحِ الشَّهْوَةِ أَصَابُوا لَذِیذَ الطَّعَامِ وَ نَكَحُوا الْحَلَالَ مِنْ شَبَابِ النِّسَاءِ وَ بِرُوحِ الْبَدَنِ دَبُّوا وَ دَرَجُوا فَهَؤُلَاءِ مَغْفُورٌ لَهُمْ مَصْفُوحٌ عَنْ ذُنُوبِهِمْ ثُمَّ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ثُمَّ قَالَ فِى جَمَاعَتِهِمْ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ یَقُولُ أَكْرَمَهُمْ بِهَا فَفَضَّلَهُمْ عَلَى مَنْ سِوَاهُمْ فَهَؤُلَاءِ مَغْفُورٌ لَهُمْ مَصْفُوحٌ عَنْ ذُنُوبِهِمْ ثُمَّ ذَكَرَ أَصْحَابَ الْمَیْمَنَةِ وَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً بِأَعْیَانِهِمْ جَعَلَ اللَّهُ فِیهِمْ أَرْبَعَةَ أَرْوَاحٍ رُوحَ الْإِیمَانِ وَ رُوحَ الْقُوَّةِ وَ رُوحَ الشَّهْوَةِ وَ رُوحَ الْبَدَنِ فَلَا یَزَالُ الْعَبْدُ یَسْتَكْمِلُ هَذِهِ الْأَرْوَاحَ الْأَرْبَعَةَ حَتَّى تَأْتِیَ عَلَیْهِ حَالَاتٌ فَقَالَ الرَّجُلُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا هَذِهِ الْحَالَاتُ فَقَالَ أَمَّا أُولَاهُنَّ فَهُوَ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْكُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْ لا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً فَهَذَا یَنْتَقِصُ مِنْهُ جَمِیعُ الْأَرْوَاحِ وَ لَیْسَ بِالَّذِى یَخْرُجُ مِنْ دِینِ اللَّهِ لِأَنَّ الْفَاعِلَ بِهِ رَدَّهُ إِلَى أَرْذَلِ عُمُرِهِ فَهُوَ لَا یَعْرِفُ لِلصَّلَاةِ وَقْتاً وَ لَا یَسْتَطِیعُ التَّهَجُّدَ بِاللَّیْلِ وَ لَا بِالنَّهَارِ وَ لَا الْقِیَامَ فِى الصَّفِّ مَعَ النَّاسِ فَهَذَا نُقْصَانٌ مِنْ رُوحِ الْإِیمَانِ وَ لَیْسَ یَضُرُّهُ شَیْئاً وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَقِصُ مِنْهُ رُوحُ الْقُوَّةِ فَلَا یَسْتَطِیعُ جِهَادَ عَدُوِّهِ وَ لَا یَسْتَطِیعُ طَلَبَ الْمَعِیشَةِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَقِصُ مِنْهُ رُوحُ الشَّهْوَةِ فَلَوْ مَرَّتْ بِهِ أَصْبَحُ بَنَاتِ آدَمَ لَمْ یَحِنَّ إِلَیْهَا وَ لَمْ یَقُمْ وَ تَبْقَى رُوحُ الْبَدَنِ فِیهِ فَهُوَ یَدِبُّ وَ یَدْرُجُ حَتَّى یَأْتِیَهُ مَلَكُ الْمَوْتِ فَهَذَا الْحَالُ خَیْرٌ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ الْفَاعِلُ بِهِ وَ قَدْ تَأْتِى عَلَیْهِ حَالَاتٌ فِى قُوَّتِهِ وَ شَبَابِهِ فَیَهُمُّ بِالْخَطِیئَةِ فَیُشَجِّعُهُ رُوحُ الْقُوَّةِ وَ یُزَیِّنُ لَهُ رُوحُ الشَّهْوَةِ وَ یَقُودُهُ رُوحُ الْبَدَنِ حَتَّى تُوْقِعَهُ فِى الْخَطِیئَةِ فَإِذَا لَامَسَهَا نَقَصَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ تَفَصَّى مِنْهُ فَلَیْسَ یَعُودُ فِیهِ حَتَّى یَتُوبَ فَإِذَا تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ إِنْ عَادَ أَدْخَلَهُ اللَّهُ نَارَ جَهَنَّمَ فَأَمَّا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ فَهُمُ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَى یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْكِتابَ یَعْرِفُونَهُ كَما یَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ یَعْرِفُونَ مُحَمَّداً وَ الْوَلَایَةَ فِى التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ كَمَا یَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ فِى مَنَازِلِهِمْ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ أَنَّكَ الرَّسُولُ إِلَیْهِمْ فَلا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ فَلَمَّا جَحَدُوا مَا عَرَفُوا ابْتَلَاهُمُ اللَّهُ بِذَلِكَ فَسَلَبَهُمْ رُوحَ الْإِیمَانِ وَ أَسْكَنَ أَبْدَانَهُمْ ثَلَاثَةَ أَرْوَاحٍ رُوحَ الْقُوَّةِ وَ رُوحَ الشَّهْوَةِ وَ رُوحَ الْبَدَنِ ثُمَّ أَضَافَهُمْ إِلَى الْأَنْعَامِ فَقَالَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعامِ لِأَنَّ الدَّابَّةَ إِنَّمَا تَحْمِلُ بِرُوحِ الْقُوَّةِ وَ تَعْتَلِفُ بِرُوحِ الشَّهْوَةِ وَ تَسِیرُ بِرُوحِ الْبَدَنِ فَقَالَ لَهُ السَّائِلُ أَحْیَیْتَ قَلْبِى بِإِذْنِ اللَّهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 384 روایة:16@*@
ترجمه :
اصبغ بن نباته گوید: مردى خدمت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه آمد و عرضكرد: یا امیرالمؤمنین! برخى از مردم عقیده دارند كه بنده تا ایمان دارد زنا نكند و سرقت ننماید و شراب ننوشد و ربا نخورد و خون محترم را نریزد، این عقیده بر من گران آمده و از آن دلتنگ شدهام، زیرا چنان بندهاى هم نماز مرا میخواند و مثل من دعا میكند، او از من زن میگیرد و من از او زن میگرم و سپس از یكدیگر ارث میبریم، با وجود این براه گناه كوچكى كه بدان آلوده شده از ایمان خارج میشود؟
امیر المؤمنین صلوات الله علیه فرمود: راست گوئى من هم از رسولخدا صلى الله علیه و آله شنیدم كه میفرمود و دلیلش هم كتاب خداست كه:
خداى عزوجل مردم را سه طبقه آفرید و در سه درجه جایگزینشان فرمود، و این همان قول خداى عزوجل است در قرآن: 1- اصحاب میمنه 2- اصحاب مشأمه 3- سابقون (كه در سوره واقعه بیان میفرماید).
اما آنچه درباره سابقون فرموده، آنها پیغمبرانى هستند مرسل و غیر مرسل كه خدا در آنها پنج روح قرار داده: 1- روح القدس 2- روح الایمان 3- روح القوه 4- روح الشهوة 5- روح البدن. كه بوسیله روح القدس بعثت آنها به پیغمبرى مرسل و غیر مرسل انجام شد و نیز بوسیله آن همه چیز را دانستند و با روح ایمان خدا را عبادت كردند و چیزیرا شریك او نساختند و با روح قوت با دشمن خود جنگیدند و بامر معاش خود پرداختند و با روح شهوت از طعام لذیذ و نزدیكى حلال با زنان جوان برخوردار گشتند و با روح بدن جنبیدند و راه رفتند، این دسته آمرزیدهاند و از گناهانشان (ترك اولاى آنها) چشم پوشى شده. سپس فرمود:
خداى عزوجل فرماید: «اینانند رسولان كه برخى را بر برخى دیگر برترى دادیم، بعضى از آنها با خدا سخن گفته و بعضى را چند درجه بالا بردیم و بعیسى بن مریم معجزات روشن دادیم، و او را با روح القدس تقویت كردیم 253 سوره 2» سپس درباره جماعت آنها (یعنى رسولان كه كاملترین مؤمانند) فرموده: «و آنها را با روحى از خو كمك كرد» یعنى با آن روح ارجمندشان داشت و بردیگرانشان برترى داد، این دسته نیز آمرزیدهاند و از گناهانشان چشم پوشى شده (كنایه از اینكه گناه نمیكنند).
سپس اصحاب میمنه را یاد فرموده و آنه همان مؤمنین حقیقى هستند كه خدا در آنها چهار روح نهاده (زیرا روح القدس مختص پیغمبرانست) روح ایمان و روح قوت و روح شهوت و روح بدن، و بنده همواره در صدد تكمیل این ارواحست و حالاتى برایش پیش آید، آنمرد گفت: یا امیرالمؤمنین آن حالات چیست؟ فرمود: اما نخستینش چنانستكه خداى عزوجل فرماید: «برخى از شما به پستترین دوران عمر برسد تا پس از دانش (كه داشت) چیزى نداند 70 سوره 16» این كسى است كه همه ارواحش كاسته شده، ولى از دین خدا بیرون نرفته، زیرا خداى پروردش دهنده او به پستترین دوران عمرش رسانیده، اینچنین كسى وقت نماز را نفهمد و عبادت شب و روز را نتواند و نیز نتواند با مردم در صف (نماز جماعت) ایستد، اینست كاهش روح ایمان و زیانى هم بصاحبش ندارد.
و برخى دیگر روح شهوتش كاسته شود، كه اگر زیباترین دختران آدم بر او بگذرد، باو رغبت نكند و بسویش بر نخیزد و تنها روح بدن باقى ماند كه بوسیله آن بجنبد و راه رود تا ملك الموت بر سرش آید، پس این حالت خوب است، زیرا خداى عزوجل با او چنین كرده و همچنین در دوران نیرومندى و جوانى حالاتى برایش پیش آید، قصد گناه میكند و روح قوت هم تحریكش مینماید و روح گم شود و كناره گیرد، و بسویش بر نگردد تا توبه كند و چون توبه كرد، خدا باو توجه فرماید و اگر گناه را تكرار كرد، خدا او را بآتش دوزخ برد.
و اما اصحاب مشأمه یهود و نصارایند كه خداى عزوجل مىفرماید: «كسانیكه خدا كتابشان داد او را میشناسند چنانكه فرزندان خود را میشناسند، چنانكه پسران خود را در خانههاى خویش میشناسند «و دستهاى از آنها با آنكه میدانند حق را میپوشند» «حق و درستى از پروردگار تو است» كه تو بسوى آنها فرستاده شدهاى «پس مبادا از آنها باشى كه شك و تردد دارند.»
و چون اینها (یهودى و نصارى) آنچه را شناختند انكار كردند: خدا باین بلا گرفتارشان كرد و روح ایمانرا از آنها بگرفت و تنها سه روح را در پیكرشان جاى داد: روح قوت و روح شهوت و روح بدن، سپس آنها را با چارپایان مربوط ساخت و فرمود: «آنها جز بمانند چارپایان نیستند. 44 سوره 25» زیرا چارپا هم با روح قوت بار كشد و با روح شهوت علف خورد و با روح بدن راه رود، آنگاه سائل بامام عرض كرد: یا امیرالمؤمنین دلم را زنده كردى باذن خدا.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ دَاوُدَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذَا زَنَى الرَّجُلُ فَارَقَهُ رُوحُ الْإِیمَانِ قَالَ فَقَالَ هُوَ مِثْلُ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ ثُمَّ قَالَ غَیْرُ هَذَا أَبْیَنُ مِنْهُ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ هُوَ الَّذِى فَارَقَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 387 روایة:17@*@
ترجمه :
داود گوید: از امام صادق (ع) درباره قول رسولخدا (ص): «چون مرد زنا كند روح ایمان از او جدا شود» پرسیدم، فرمود آن مانند قول خداى عزوجل است: (در آنچه انفاق میكنید قصد بد و پست آنرا نكنید 268 سوره 2» سپس فرمود: آیه دیگر روشنتر از اینست و آن قول خداى عزوجل است: «و آنها رابروحى از خود تقویت فرمود» این روحست كه از او جدا شود.
شرح : از ابن عباس روایت شده كه چون مردم خرماهاى پوسیده و بد را بعنوان صدقه و زكاة میدادند، در این آیه شریفه (سوره بقره) از آن كار نهى شدند، یعنى خدایتعالى فرمود: هنگام انفاق قصد حرماى بدو پست نكنید، بلكه تصمیم بگیرید كه خرماى خوب را انفاق كنید و طبقتصمیم خود عمل كنید و اما وجه تشبیه این مطلب به زنا و رفتن روح ایمان گویا اینستكه انفاق در راه خدا عملى است مستحسن ونیكو و داراى ثواب و پاداشى از جانبخدایتعالى، ولى در صورتیكه در ضمن خرماىبد و پوسیده صورت گیرد آن ثواب و پاداش از میان برود، چنانكه روح ایمان هنگام زنا از مؤمن برود، مرحوم مجلسى در این باره دو وجه دیگر هم نقل مىكند، ولى همه را خالى از تكلیف نمیداند.
یُونُسُ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ یَشاءُ الْكَبَائِرَ فَمَا سِوَاهَا قَالَ قُلْتُ دَخَلَتِ الْكَبَائِرُ فِى الِاسْتِثْنَاءِ قَالَ نَعَمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 388 روایة:18@*@
ترجمه :
سلیمان بن خالد گوید: امام صادق (ع) فرمود: «همانا خدا نیامرزد كه باو شرك آورند ولى كمتر از شرك را براى هر كه خواه بیامرزد 48 سوره 4» یعنى گناهان كبیره هم قابل آمرزشند، نهایت اینكه بدون شرط و قیدنیست كه بندگان در ارتكاب كبائر جرى و بىباك شوند، بلكه بمشیت خدا مقید است، از این رو گفتهاند: با وجود آنكه این آیه شریفه از تمام آیات قرآنى بندگانرا بیشتر امیدوار میكند، زیرا این روگفتهاند: با وجود آنكه این آیه شریفه از تمام آیات قرآنى بندگانرا بیشتر امیدوار میكند، زیرا غیر از شرك هر گناهى را قابل آمرزش میداند، جانب خوف را هم ملاحظه كرده و شرط آمرزش را مشیت خدا قرار داده است، پس صفت خوف و رجا را با هم بمیزانن لازم مراعات كرده است.
یُونُسُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع الْكَبَائِرُ فِیهَا اسْتِثْنَاءُ أَنْ یَغْفِرَ لِمَنْ یَشَاءُ قَالَ نَعَمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 388 روایة:19@*@
ترجمه :
اسحاق بن عمار گوید: به امام صادق (ع) عرض كردم: در گناهان كبیره هم استثنا میباشد كه خدا براى هر كه خواهد بیامرزد؟ فرمود: آرى (هر گناه كبیرهاى از هر كس آمرزیده نشود).
یُونُسُ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى بَصِیرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً كَثِیراً قَالَ مَعْرِفَةُ الْإِمَامِ وَ اجْتِنَابُ الْكَبَائِرِ الَّتِى أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهَا النَّارَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 388 روایة:20@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) راجع به (آیه شریفه 269 سوره 2) «بهر كه حكمت داده شد خیر بسیار داده شد» فرمود: مقصود (از حكمت) معرفت امام و دورى از گناهان كبیرهایستكه خدا براى آنها دوزخ را واجب فرموده است.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِیمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع الْكَبَائِرُ تُخْرِجُ مِنَ الْإِیمَانِ فَقَالَ نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْكَبَائِرِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَزْنِى الزَّانِى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَسْرِقُ السَّارِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 388 روایة:21@*@
ترجمه :
محمد بن حكیم گوید: بحضرت ابوالحسن علیه السلام عرض كردم: گناهان كبیره شخص را از میان خارج میكند؟ فرمود: آرى پائینتر از گناهان كبیره هم. رسول خدا (ص) فرموده است: زناكار زنا نكند و مؤمن باشد، و سارق سرقت نكند و مؤمن باشد (در حال زنا و سرقت ایمان از او كناره گیرد)
ابْنُ أَبِى عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الزَّیَّاتِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ دَخَلَ ابْنُ قَیْسٍ الْمَاصِرِ وَ عَمْرُو بْنُ ذَرٍّ وَ أَظُنُّ مَعَهُمَا أَبُو حَنِیفَةَ عَلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع فَتَكَلَّمَ ابْنُ قَیْسٍ الْمَاصِرِ فَقَالَ إِنَّا لَا نُخْرِجُ أَهْلَ دَعْوَتِنَا وَ أَهْلَ مِلَّتِنَا مِنَ الْإِیمَانِ فِى الْمَعَاصِى وَ الذُّنُوبِ قَالَ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع یَا ابْنَ قَیْسٍ أَمَّا رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَدْ قَالَ لَا یَزْنِىالزَّانِى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یَسْرِقُ السَّارِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ أَصْحَابُكَ حَیْثُ شِئْتَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 389 روایة:22@*@
ترجمه :
عبید بن زراره گوید: ابن قیس ماصر و عمر بن ذر خدمت امام باقر علیه السلام رسیدند بگمان ابوحنیفه هم همراه آنها بود - ابن قیس بسخن در آمد و عرضكرد: ما همكیشان و اهل ملت خود را با ارتكاب گناهان و معاصى از ایمان خارج نمیدانیم،امام باقر علیه السلام فرمود: اى پسر قیس! اما رسولخدا (ص) فرموده است: زناكار زنا نكند و مؤمن باشد و سارق سرقت نكن و مؤمن باشد تو و اصحابت هر عقیدهاى خواهید داشته باشید (كه ما پیرو رسولخدائیم).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَرْتَكِبُ الْكَبِیرَةَ مِنَ الْكَبَائِرِ فَیَمُوتُ هَلْ یُخْرِجُهُ ذَلِكَ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ إِنْ عُذِّبَ كَانَ عَذَابُهُ كَعَذَابِ الْمُشْرِكِینَ أَمْ لَهُ مُدَّةٌ وَ انْقِطَاعٌ فَقَالَ مَنِ ارْتَكَبَ كَبِیرَةً مِنَ الْكَبَائِرِ فَزَعَمَ أَنَّهَا حَلَالٌ أَخْرَجَهُ ذَلِكَ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ عُذِّبَ أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ إِنْ كَانَ مُعْتَرِفاً أَنَّهُ أَذْنَبَ وَ مَاتَ عَلَیْهِ أَخْرَجَهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ لَمْ یُخْرِجْهُ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ كَانَ عَذَابُهُ أَهْوَنَ مِنْ عَذَابِ الْأَوَّلِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 389 روایة:23@*@
ترجمه :
عبدالله بن سنان گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم مردى كه گناه كبیرهاى كند و (توبه نكرده) بمیرد، از اسلام خارج شود؟ و اگر عذاب شود، عذابش مانند عذاب مشركین (مخلد و جاودان) است یا مدت و پایانى دارد؟ فرمود: كسى كه مرتب یكى از گناهان كبیره شود، و عقیده داشته باشد كه آن حلالست از اسلام خارج گردد و سخت عذاب شود، ولى اگر اقرار كند كه گناه كار است و بمیرد، از ایمان بیرون رود، ولى از اسلام بیرون نرود و عذابش از عذاب اولى سبكتر باشد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ ص قَالَ سَمِعْتُ أَبِى یَقُولُ سَمِعْتُ أَبِى مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع یَقُولُ دَخَلَ عَمْرُو بْنُ عُبَیْدٍ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فَلَمَّا سَلَّمَ وَ جَلَسَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ ثُمَّ أَمْسَكَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَسْكَتَكَ قَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْكَبَائِرَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَكْبَرُ الْكَبَائِرِ الْإِشْرَاكُ بِاللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ وَ مَنْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ وَ بَعْدَهُ الْإِیَاسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ ثُمَّ الْأَمْنُ لِمَكْرِ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَلا یَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ وَ مِنْهَا عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ لِأَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ الْعَاقَّ جَبَّاراً شَقِیّاً وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِى حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها إِلَى آخِرِ الْآیَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ لُعِنُوا فِى الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ وَ أَكْلُ مَالِ الْیَتِیمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّما یَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ وَ أَكْلُ الرِّبَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ یَأْكُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا كَما یَقُومُ الَّذِىیَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ وَ السِّحْرُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِى الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ الزِّنَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِكَ یَلْقَ أَثاماً یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً وَ الْیَمِینُ الْغَمُوسُ الْفَاجِرَةُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا أُولئِكَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِى الْآخِرَةِ وَ الْغُلُولُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ مَنْعُ الزَّكَاةِ الْمَفْرُوضَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ كِتْمَانُ الشَّهَادَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ شُرْبُ الْخَمْرِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَهَى عَنْهَا كَمَا نَهَى عَنْ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ وَ تَرْكُ الصَّلَاةِ مُتَعَمِّداً أَوْ شَیْئاً مِمَّا فَرَضَ اللَّهُ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ نَقْضُ الْعَهْدِ وَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ قَالَ فَخَرَجَ عَمْرٌو وَ لَهُ صُرَاخٌ مِنْ بُكَائِهِ وَ هُوَ یَقُولُ هَلَكَ مَنْ قَالَ بِرَأْیِهِ وَ نَازَعَكُمْ فِى الْفَضْلِ وَ الْعِلْمِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 389 روایة:24@*@
ترجمه :
عبدالعظیم بن عبدالله حسنى گوید: امام جواد صلوات الله علیه فرمود: از پدرم شنیدم كه فرمود: از پدرم موسى بن جعفر علیهم السلام شنیدم میفرمود: عمر و بن عبید نزد امام صادق (ع) آمد چون سلام كرد و نشست این آیه را خواند: «كسانیكه از گناهان كبیره و زشتكاریها دورى گزینند 32 سوره 53» سپس از سخن باز ایستاد. امام صادق (ع) باو فرمود: چرا سكوت كردى؟ گفت: دوست دارم گناهان كبیره را از كتاب خداى عزوجل بدانم. فرمود: آرى، اى عمرو.
(1) بزرگترین گناهان كبیره شرك بخداست كه خدا میفرماید: «كسیكه شرك بخدا آورد، خدا بهشت را بر او حرام كرده است، 72 سوره 5»
(2) و بعد از آن نومیدى از رحمت خداست، زیرا خداى عزوجل میفرماید: «كسى جز مردم كافر از رحمت خدا نومید نشود 78 سوره 12».
(3) و پس از آن ایمنى از مكر (عذاب و مهلت) خداست، زیرا خداى عزوجل میفرماید:«كسى از مكر خداى ایمن نشود مگر مردم زیانكار 99 سوره 7»
(4) و از گناهان كبیره است. عقوق والدین، زیرا خداى سبحان عاق والدین را زورگوى با شقاوت مقرر فرموده (در آیه 32 سوره 19).
(5) قتل نفس كه خدا آنرا محترم دانسته مگر بحق (در مورد قصاص) زیرا خداى عزوجل میفرماید «كیفر او دوزخست و در آن جاودانه باشد.... تا آخر آیه 93 سوره 4».
(6) متهم ساختن زن پاكدامن بزنا، زیر خداى عزوجل میفرماید: «آنها در دنیا و آخرت لعنت شده و عذاب بزرگى دارند 23 سوره 24».
(7) خوردن مال یتیم، زیرا خداى عزوجل (درباره كیفر آنها) میفرماید: «آنها در شكمهاى خویش آتشى فرو میبرند و بآتشى افروخته درون میشوند 10 سوره 4».
(8) فرار از جهاد، زیرا خداى عزوجل میفرماید: «و هر كه در آن روز از آنها پشت كند جز كسیكه براى جنگیدن منحرف شود یا سوى گروهى دیگر جاى گیرد، بغضب خدا برگشته و جایش جهنم است كه سر انجامى است بد، 16 سوره 8»
(9) رباخوارى زیرا خداى عزوجل میفرماید: «كسانیكه ربا میخورند مانند كسیكه شیطان بجنون آشفتهاش میكند برخیزند (یعنى مانند دیوانگان و مستان از گور برخیزند) 277 سوره 2».
(10) سحر (جادو و چشم بندى) زیرا خداى عزوجل میفرماید: «محققاً دانستند كه هر كس خریدار جادو شود، از آنحضرت بهرهاى نخواهد داشت، 102 سوره 2».
(11) زناكارى، زیرا خداى عزوجل میفرماید: «هر كه چنین كند كیفر گناه خود بیند و در قیامت عذابش دو برابر شود و با خوارى در آنجا جاودان باشد، 69 سوره 25».
(12) سوگند دروغ براى تبهكارى (چون خوردن مال مردم) زیرا خداى عزوجل میفرماید: «كسانیكه پیمان با خدا و سوگندهاى خود را ببهائى اندك میفروشند، در آخرت بهرهاى ندارند، 27 سوره 3».
(13) خیانت در غنیمت جنگى، زیرا خداى عزوجل میفرماید: «و هر كه در غنیمت خیانت كند روز قیامت با آنچه خیانت كرده بیاید 161 سوره 3»
(14) باز داشتن زكاة واجب، زیرا خداى عزوجل میفرماید: «با آنها (مال زكاة بازداشت شده) پیشانى و پشت و پهلوى آنها را داغ كنند 36 سوره 9»
(15) شهادت دروغ و نهان كردن شهادت، زیرا خداى عزوجل فرماید: «هر كه شهادت را نهان كند، دلش گنهكار است 283 سوره 2» (نهان كردن شهادت عمل دلست و حرمت شهادت دروغ از اولویت استفاده میشود).
(16) شرابخوارى، زیرا خداى عزوجل از آن نهى فرموده، مثل آنكه از پرستش بتها نهى فرموده است (در آیه شریفه انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس... هر دو را بیك پلید و شیطانى معرفى كرده است).
(17) نماز یا واجب دیگر خداى را عمداً ترك كردن. زیرا رسولخدا (ص) فرمود: كسیكه نماز را عمداً ترك كند. از پیمان و تعهد خدا و رسولش بیزارى جسته است (21).
(18) و (19) پیمان شكنى و قطع رحم، زیرا خداى عزوجل فرماید: (كسانیكه پیمان خدا را پس از استوار كردنش میشكنند آنچه را خدا بوصلش فرمان داده قطع میكنند....) ایشانند كه لعنت دارند و خانه بد (در آخرت) 25 سوره 13».
رواى گوید: عمرو از خدمت امام علیه السلام بیرون رفت، در حالیكه شیون گریهاش بلند بود و میگفت: هلاك شد كسیكه براى خود فتوى داد و در علم و فضل با شما مبارزه كرد.
شرح : در تعریف گناهان كبیره علماء اختلاف دارند، مرحوم مجلسى از قول شیخ بهائى این اقوالرا ذكر میكند:
1- هر گناهى كه خدا در قران بعقاب تهدید كرده است.
2- هر گناهى كه شارع برایش حدى معین كرده (مانند كشتن یا رجم یا تازیانه) و در قرآن بر آن تهدید نموده است.
3- هر گناهى كه دلالت بر بىاعتنائى بدین داشته باشد.
4- هر گناهى كه حرمتش بدلیل ثابت شده باشد.
5- هر گناهى كه در كتاب یا سنت بشدت مورد تهدید قرار گرفته باشد.
6- ابن سعود گوید: گناهان از اول سوره نساء تا آیه شریفه: ان تجتنبوا اكبائر ما تنهون عنه كبیره است.
7- هر گناهى كبیره است، زیرا همگى مخالفت خداست و خردى و بزرگى آنها نسبت ببالا و پائین است: مثلا بوسیدن زن نامحرم نسبت بزنا صغیره و نسبت به نظر كردن باو كبیره است.
مرحوم مجلسى گوید: گویا نظر كسیكه همه گناهان را كبیره دانسته اینستكه گناه را نباید كوچك و ناچیز دانست چنانچه در اخبار وارد شده است، زیرا نافرمانى شخص بزرگست و مخالفت پروردگار جلیل، سنگین، ولى این موضوع منافات ندارد كه برخى از گناهان نسبت بخود بزرگتر ازبرخى دیگر باشد و بصغائر و كبائر تقسیم شود، كه اگر از كبائر كنارهگیرى شود، صغائر آنها آمرزیده شود و ارتكاب كبیره و اصرار بر صغیره منافى عدالت باشد.
و اما راجع بشماره گناهان كبیره، برخى آنها را هفت گناه دانستهاند: 1- شرك بخدا. 2- آدم كشى. 3- تهمت زنا دادن بزن پاكدامن. 4- خوردن مال یتیم. 5- زنا. 6- فرار از جنگ 7- عقوق والدین.
و برخى 13 گناه دیگر باین هفت گناه اضافه كردهاند بدین ترتیب: 8- لواط 9- جادوگرى. 10- رباخوارى. 11- عیبت. 12- سوگند دروغ 13- شهادت ناحق. 14- میخوارى. 15- بىاحترامى بخانه كعبه. 16- دزدى. 17- پیمان شكنى. 18- تعرب بعد از هجرت. 19- نومیدى از رحمت خدا.20- ایمنى از مكر خدا،
بعضى دیگر 14 گناه دیگر بر اینها افزودهاند: 21 - 25 - خوردن مردار و خون و گوشت خوك و قربانى براى غیر خدا بودن ضرورت و خوردن سحت (هر حرامى مانند رشوه). 26- قمار بازى. 27- كم فروشى. 28- كمك بظالم. 29- حبس حقوق بدون دست تنگى (مانند كسیكه بدهیش رابا آنكه دارد نمیدهد). 30- اسراف (زیاده خرج كردن). 31- تبذیر (بیهوده خرج كردن) 32- خیانت. 33- اشتغال بكارهاى لهو. 34- اصرار بر گناهان (صغیره).
مرحوم مجلسى گوید: هیچیك اى این اقوال نسبت به تعریف و شماره گناهان كبیره، دلیلى كه دل به آن اطمینان پیدا كند ندارد و شاید در نهان داشتن آن مصلحتى باشد چنانچه در نهان كردن شب قدر وصلوة وسطى مىباشد. پایان سخن مجلسى (ره).
راجع بتعریف و تحدید گناهان كبیره باید گفت: دو روایت اول این باب كه یكى از آنها را خود مجلسى هم صحیح میداند كبائر را بگناهانى كه خدا آتش دوزخ را براى آنها معین فرموده: (مانند قول اول) تعریف كرده است، و اما راجع بشماره آنها پیدا است كه بلحاظ اعتبارت و تداخلاقسام، و عموم و خصوص الفاظ و اثبات برخى با اولویت فرق میكند، چنانكه در روایت هشتم ترك نماز را داخل در كفر دانست و در روایت اخیر ترك نماز راجداگانه ذكر فرمود: و همچنین خوردن مردار و خون وگوشت خوك و رشوه را میتوان 4 گناه بحساب آورد و میتوان «خوردن حرام» گفت و یك گناه بحساب آورد، و نیز لواط را در زنا میتوان داخل كرد از راه اولویت، پس نسبت بشماره كبائر نمیتوان عددمشخصى راتعین نمود ولى چون شماره هفت در این روایت بیشتر ذكر شده بود، میتوان گفت: گناهان دیگرى هم كه در روایات صحیح دیگر ذكر شده است به یكى از طرق مذكوره داخل این هفت گناه مىباشد.