بَابُ الْكِبْرِ
توضیح : كبر بر خلاف تواضع اینستكه كسى خود را از دیگران بزرگتر و بالاتر داند و بر او گردنكشى و سرفرازى كند، ولى عجب كه در باب آینده ذكر مىشود اینستكه: انسان خود بین و خودپسند باشد و برخود ببالد، پس در تكبر لازمست دیگرى باشد و انسان خود را از او بالاترداند ولى در عجب بودن شخص دیگر و ملاحظه برترى بر او لازم نیست.
مرحوم مجلسى علاوه بر اخبار این باب، آیات و روایات بسیار دیگرى در مذمت این صفات در مرآت العقول نقل مىكند و سپس مىگوید: تكبر بر سه قسم است:
(1) تكبر بر خدایتعالى كه از همه بدتر است مانند تكبر فرعون و نمرود.
(2) تكبر بر پیغمبران و امامان، مانند كسانیكه بآنها نگرویدند و گفتند: أنؤمن لبشرین مثلنا بلكه بایشان ناسزا گفتند و آنها را كشتند.
(3) تكبر بر بندگان خدا، و سبب تكبر چند چیز است:
1- علم و دانش. 2- عمل و عبادت. 3- حسب و نسب نژادى. 4- جمال و زیبائى. 5- ثروت و دارائى 6- زور بازو و نیرومندى. 7- داشتن پیروان و یاران و شاگردان و نوكران و فامیل و خویشان.
اما معالجه تكبر دو راه علمى و عملى دارد: راه علمیش اینستكه: انسان بحقارت و پستى خود و عظمت و كبریائى پروردگارش آگاه شود، ولى این دو آگاهى طول بسیار دارد و نهایت علم صدیقین همین است، ولى براى شناختن حقارت خود كافى است كه در یكى از آیات بسیار قرآن كهدر این زمینه وارد شده است تأمل كند، زیرا علم اولین و آخرین در قرآنست براى كسیكه چشم بصیرتش باز باشد.
مرحوم مجلسى در اینجا آیات بسیارى نقل و تفسیر میكند، یكقسمت از آن آیات اینست: «قتل الانسان ما أكفره من اى شىء خلقه، من نطفة خلقه فقدره ثم السبیل یسره، ثم اماته فأقبره، ثم اذا شاء أنشره» خدایتعالى در این آیات اشاره مىفرماید: كه انسان حادث است یعنى میلیونهاىسال نابود و معدوم بوده و سپس از خاك و نطفه و خون و علقه و مضفه پلید و متعفن خلق شده، و در آخر بیجان میشود و زیر خاك میرود و دوبارهمشیت خدا او را از خاك بر مىآورد.
و اما راه عملیش مواظبت داشتن بر رفتار صلحا و متواضعین مخصوصاً پیغمبر صلى الله علیه و آله است، زیرا آنحضرت با وجود مقام ارفع و شامخش، روى زمین مینشست و غذا مىخورد و مىفرمود: من بنده هستم و چون بندگان غذا مىخورم - مرآت ج 2 ص 296.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ حُكَیْمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَدْنَى الْإِلْحَادِ فَقَالَ إِنَّ الْكِبْرَ أَدْنَاهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 422 روایة:1@*@
ترجمه :
حكیم گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: كمترین درجه الحاد چیست؟ فرمود: كمترین درجه آن كبر است.
توضیح : مرحوم مجلسى از مفردات راغب نقل كند كه: الحاد انحراف از حق است چه مشرك بخدا شود و چه مشرك به اسباب (وسائل وسائطى كه خدایتعالى میان خود و خلقش قرار داده) و شرك بخدا ایمان را باطل كند ولى شرك باسباب رشتههاى ایمان را سست كند، اما ایمانرا باطل نكند.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْكِبْرُ قَدْ یَكُونُ فِى شِرَارِ النَّاسِ مِنْ كُلِّ جِنْسٍ وَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رِدَاءَهُ لَمْ یَزِدْهُ اللَّهُ إِلَّا سَفَالًا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَرَّ فِى بَعْضِ طُرُقِ الْمَدِینَةِ وَ سَوْدَاءُ تَلْقُطُ السِّرْقِینَ فَقِیلَ لَهَا تَنَحَّیْ عَنْ طَرِیقِ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَتْ إِنَّ الطَّرِیقَ لَمُعْرَضٌ فَهَمَّ بِهَا بَعْضُ الْقَوْمِ أَنْ یَتَنَاوَلَهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعُوهَا فَإِنَّهَا جَبَّارَةٌ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 422 روایة:2@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) مىفرمود: تكبر در بدترین مردم است از هر جنسى كه باشند (اگر چه پست و بىمقدار باشند) كبر و بزرگ منشى لباس مخصوص خدا است، كسى كه با لباس خداى عزوجل منازعه كند، خدا جز پستیش نیفزاید.
رسولخدا صلى الله علیه و آله از یكى كوچههاى مدینه مىگذشت و زن سیاهى سرگین بر میچید، به او گفتند: از پیش راه پیغمبر بكنارى رو: او گفت راه پهن است، یكى از مردم خواست او را بكنارى زند (دشنام دهد) پیغمبر صلى الله علیه و آله فرمود: رهایش كنید كه او سركش است.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الْعِزُّ رِدَاءُ اللَّهِ وَ الْكِبْرُ إِزَارُهُ فَمَنْ تَنَاوَلَ شَیْئاً مِنْهُ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِى جَهَنَّمَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 422 روایة:3@*@
ترجمه :
امام باقر (ع) فرمود: عزت روپوش خدا و بزرگ منشى زیرپوش خداست، پس هركس بیكى از آنها دست درازى كند، خدا در دوزخ سرنگونش كند.
شرح : روپوش و زیرپوش استعاره است براى اختصاص عزت و بزرگ منشى بخدایتعالى چنانكه لباس روپوش و زیرپوش هر كسى مختص بخود اوست.
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ وَ الْمُتَكَبِّرُ یُنَازِعُ اللَّهَ رِدَاءَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 423 روایة:4@*@
ترجمه :
امام باقر (ع) فرمود: برزگ منشى روپوش خداست، و متكبر با روپوش خدا كشمكش دارد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ لَیْثٍ الْمُرَادِیِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ شَیْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِى النَّارِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 423 روایة:5@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: بزرگ منشى روپوش خداست و هر كه نسبت بچیزى از آن با خدا ستیزه كند خدا در آتش سرنگونش سازد.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ وَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَا لَا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 423 روایة:6@*@
ترجمه :
امام باقر (ع) و امام صادق (ع) فرمودند: هر كه به سنگینى ذرهاى تكبر در دلش باشد. داخل بهشت نشود.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ كَانَ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنَ الْكِبْرِ قَالَ فَاسْتَرْجَعْتُ فَقَالَ مَا لَكَ تَسْتَرْجِعُ قُلْتُ لِمَا سَمِعْتُ مِنْكَ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا أَعْنِى الْجُحُودَ إِنَّمَا هُوَ الْجُحُودُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 423 روایة:7@*@
ترجمه :
محمد بن مسلم گوید: یكى از آندو اما علیهما السلام فرمود: هر كه باندازه سنگینى دانه خردلى تكبر در دلش باشد، داخل بهشت نشود. راوى گوید: من گفتم: انا لله و انا الیه راجعون (22) امام فرمود: چرا گفتى: انا لله و انا الیه راجعون؟ گفت: براى آنچه از شما شنیدم، فرمود: چنانكه تو فكر مىكنى نیست، مقصود من انكار است، و آن جز انكارنیست (یعنى مقصود از تكبر انكار خدا و گردنكشى در برابر اوست).
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكِبْرُ أَنْ تَغْمِصَ النَّاسَ وَ تَسْفَهَ الْحَقَّ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 424 روایة:8@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: تكبر اینستكه: مردم را خوار شمارى و حق را سبك شمارى (در برابر حق سفاهت كنى).
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى بْنِ أَعْیَنَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَعْظَمَ الْكِبْرِ غَمْصُ الْخَلْقِ وَ سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ قُلْتُ وَ مَا غَمْصُ الْخَلْقِ وَ سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ یَجْهَلُ الْحَقَّ وَ یَطْعُنُ عَلَى أَهْلِهِ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَقَدْ نَازَعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رِدَاءَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 424 روایة:9@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) از قول رسولخدا صلى الله علیه و آله فرمود: بزرگترین تكبر خوار شمردن مخلوق و سبك شمردن حق است، راوى گوید: عرض كردم: خوار شمردن مخلوق و سبك شمردن حق چیست؟ فرمود: در برابر حق نادانى كند و باهل حق طعنه زند، پس هر كه چنین كند با لباس مخصوص خداى عزوجل ستیزه كرده است.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادِیاً لِلْمُتَكَبِّرِینَ یُقَالُ لَهُ سَقَرُ شَكَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شِدَّةَ حَرِّهِ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَأْذَنَ لَهُ أَنْ یَتَنَفَّسَ فَتَنَفَّسَ فَأَحْرَقَ جَهَنَّمَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 424 روایة:10@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: در جهنم درهاى است بنام دوزخ براى متكبرین كه از شدت حرارت خود بخداى عزوجل شكایت كرد و در خواست كرد باو اجازه دهد نفس كشد، پس چون نفس كشید جهنم شعله ور شد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْمُتَكَبِّرِینَ یُجْعَلُونَ فِى صُوَرِ الذَّرِّ یَتَوَطَّأُهُمُ النَّاسُ حَتَّى یَفْرُغَ اللَّهُ مِنَ الْحِسَابِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 424 روایة:11@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) مىفرمود: متكبرین (روز قیامت) بصورت مور در آیند، ومردم آنها را پایمال كنند تا خدا از حساب آنها فارغ شود.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الْكِبْرُ فَقَالَ أَعْظَمُ الْكِبْرِ أَنْ تَسْفَهَ الْحَقَّ وَ تَغْمِصَ النَّاسَ قُلْتُ وَ مَا سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ یَجْهَلُ الْحَقَّ وَ یَطْعُنُ عَلَى أَهْلِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 424 روایة:12@*@
ترجمه :
عبدالاعلى گوید: به امام صادق (ع) عرض كردم: تكبر چیست؟ فرمود: بزرگترین تكبر اینستكه حق را سبك شمارى و مردم را پست دانى، گفتم سبك شمردن حق چیست؟ فرمود: در برابر حق نادانى كند و باهل حق طعنه زند.
عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّنِى آكُلُ الطَّعَامَ الطَّیِّبَ وَ أَشَمُّ الرِّیحَ الطَّیِّبَةَ وَ أَرْكَبُ الدَّابَّةَ الْفَارِهَةَ وَ یَتْبَعُنِى الْغُلَامُ فَتَرَى فِى هَذَا شَیْئاً مِنَ التَّجَبُّرِ فَلَا أَفْعَلَهُ فَأَطْرَقَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ثُمَّ قَالَ إِنَّمَا الْجَبَّارُ الْمَلْعُونُ مَنْ غَمَصَ النَّاسَ وَ جَهِلَ الْحَقَّ قَالَ عُمَرُ فَقُلْتُ أَمَّا الْحَقُّ فَلَا أَجْهَلُهُ وَ الْغَمْصُ لَا أَدْرِى مَا هُوَ قَالَ مَنْ حَقَّرَ النَّاسَ وَ تَجَبَّرَ عَلَیْهِمْ فَذَلِكَ الْجَبَّارُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 425 روایة:13@*@
ترجمه :
عمر بن یزید گوید: به امام صادق (ع) عرض كردم: من خوراك خوب مىخورم و بوى خوش مىبویم و مركب چابك سوار مىشوم، غلام دنبالم مىآید، اگر در اینها گردنكشى است تا نكنم. امام صادق (ع) سر بزیر انداخت و سپس فرمود: همانا گردنكش ملعون كسى است كه مردم را خوار شمرد، و در برابر حق بىخردى كند، عمر (كه یكى از رواتست) گوید من گفتم: در برابر حق نادانى نكنم، اما خوار شمردن را ندانم چیست؟ فرمود: كسیكه مردم را كوچك شمرد و بر آنها گردنكشى كند، جبار و كردنكش است.
شرح : مرحوم مجلسى گوید: سر بزیر انداختن و سكوت امام اشاره دارد كه این امور محل خطر است و موجب تكبر، ولى ما وجه این اشاره را نداستیم.
مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَةٌ لَا یُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَا یُزَكِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ شَیْخٌ زَانٍ وَ مَلِكٌ جَبَّارٌ وَ مُقِلٌّ مُخْتَالٌ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 425 روایة:14@*@
ترجمه :
رسولخدا صلى الله علیه و آله فرمود: روز قیامت خدا با سه كس سخن نگوید و به آنها توجه فرماید و پاك و بىآلایششان نسازد و براى آنها عذابى دردناكست: پیر زنا كار و سلطان جبار و فقیر خود خواه.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَرْوَكِ بْنِ عُبَیْدٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ یُوسُفَ ع لَمَّا قَدِمَ عَلَیْهِ الشَّیْخُ یَعْقُوبُ ع دَخَلَهُ عِزُّ الْمُلْكِ فَلَمْ یَنْزِلْ إِلَیْهِ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ یَا یُوسُفُ ابْسُطْ رَاحَتَكَ فَخَرَجَ مِنْهَا نُورٌ سَاطِعٌ فَصَارَ فِى جَوِّ السَّمَاءِ فَقَالَ یُوسُفُ یَا جَبْرَئِیلُ مَا هَذَا النُّورُ الَّذِى خَرَجَ مِنْ رَاحَتِى فَقَالَ نُزِعَتِ النُّبُوَّةُ مِنْ عَقِبِكَ عُقُوبَةً لِمَا لَمْ تَنْزِلْ إِلَى الشَّیْخِ یَعْقُوبَ فَلَا یَكُونُ مِنْ عَقِبِكَ نَبِیٌّ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 425 روایة:15@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: چون یعقوب سالخورده بر یوسف علیهما السلام وارد شد، عزت سلطنت یوسف را گرفت و باحترام او پیاده نشد، جبرئیل علیه السلام فرود آمد و گفت: یوسف! كف دستت را باز كن، چون باز كرد، نورى از آن برخاست و در فضاى آسمان قرار گرفت. یوسف گفت: این چه نورى بود كه از كفم خارج شود؟ گفت: بكیفر پیاده نشدنت براى یعقوب سالخورده نبوت از فرزندانت بركنار شد، و از نسل تو پیغمبرى نباشد.
شرح : پیداست كه چنین خلافى نسبت بمردم عادى مستوجب چنان كیفرى نیست، ولى پیغمبران بواسطه علو شأن و رفعت مقامشان بكوچكترین خلاف مورد عتاب میشوند، و نظم و دقت دستگاه حساب خدا مقتضى همین سنجش است.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ فِی رَأْسِهِ حِكْمَةٌ وَ مَلَكٌ یُمْسِكُهَا فَإِذَا تَكَبَّرَ قَالَ لَهُ اتَّضِعْ وَضَعَكَ اللَّهُ فَلَا یَزَالُ أَعْظَمَ النَّاسِ فِى نَفْسِهِ وَ أَصْغَرَ النَّاسِ فِى أَعْیُنِ النَّاسِ وَ إِذَا تَوَاضَعَ رَفَعَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ لَهُ انْتَعِشْ نَعَشَكَ اللَّهُ فَلَا یَزَالُ أَصْغَرَ النَّاسِ فِى نَفْسِهِ وَ أَرْفَعَ النَّاسِ فِى أَعْیُنِ النَّاسِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 426 روایة:16@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: هیچ بندهاى نیست جز اینكه بر سرش لگامى است و فرشتهاى است كه آنرا نگه میدارد. و هرگاه گردنكشى كند، فرشته باو گوید: فروتنى كن - خدا پستت كند - سپس همواره نزد خود بزرگترین مردم و در چشم مردم خوارترین آنها باشد، و هرگاه تواضع كند، خداى عزوجل او را بالا برد، و فرشته باو گوید: سرفراز باش - خدا سرفرازت كند - سپس همواره نزد خود كوچكترین مردم و در چشم مردم بالاترین آنها باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ شَعِرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُنْذِرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَیْرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ أَحَدٍ یَتِیهُ إِلَّا مِنْ ذِلَّةٍ یَجِدُهَا فِى نَفْسِهِ وَ فِى حَدِیثٍ آخَرَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ رَجُلٍ تَكَبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إِلَّا لِذِلَّةٍ وَجَدَهَا فِى نَفْسِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 426 روایة:17@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: هیچكس لاف بزرگى نزند جز بسبب ذلتى كه در خور میبیند، و در حدیث دیگر است كه آنحضرت فرمود. مردى تكبر و گردنكشى نكند، مگر بجهت ذلتى كه در خود مىبیند.
شرح : كسیكه میداند دانش ندارد، در برابر مردم اظهار فضل و خود نمائى میكند تا بدان وسیله نقص خود را جبران كند، و كمالى براى خود بتراشد، و حاصل مطلب اینكه انسان بطبع خویش خواهان ترقى و كمال و اظهار آن نزد همگنانست، پس اگر در واقع و حقیقت، شرف و كمالىداشته باشد، هدف و منظورش تامین مىشود، و اگر آن كمالرا نداشته باشد با خود نمائى و گردنفرازى بر مردم عیب خود را مىپوشاند و بخیال خویشهدفش را تأمین مىكند.