بَابٌ
توضیح : در این باب مدح و فضیلت شریعت اسلام و مقررات آن بیان مىشود از این نظر با ابواب سابق كه بیان اوصاف و معرفى اسلامبود مناسب دارد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِیعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَعْقُوبَ السَّرَّاجِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع وَ بِأَسَانِیدَ مُخْتَلِفَةٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ خَطَبَنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِى دَارِهِ أَوْ قَالَ فِى الْقَصْرِ وَ نَحْنُ مُجْتَمِعُونَ ثُمَّ أَمَرَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَكُتِبَ فِى كِتَابٍ وَ قُرِئَ عَلَى النَّاسِ وَ رَوَى غَیْرُهُ أَنَّ ابْنَ الْكَوَّاءِ سَأَلَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع عَنْ صِفَةِ الْإِسْلَامِ وَ الْإِیمَانِ وَ الْكُفْرِ وَ النِّفَاقِ فَقَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى شَرَعَ الْإِسْلَامَ وَ سَهَّلَ شَرَائِعَهُ لِمَنْ وَرَدَهُ وَ أَعَزَّ أَرْكَانَهُ لِمَنْ حَارَبَهُ وَ جَعَلَهُ عِزّاً لِمَنْ تَوَلَّاهُ وَ سِلْماً لِمَنْ دَخَلَهُ وَ هُدًى لِمَنِ ائْتَمَّ بِهِ وَ زِینَةً لِمَنْ تَجَلَّلَهُ وَ عُذْراً لِمَنِ انْتَحَلَهُ وَ عُرْوَةً لِمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَ حَبْلًا لِمَنِ اسْتَمْسَكَ بِهِ وَ بُرْهَاناً لِمَنْ تَكَلَّمَ بِهِ وَ نُوراً لِمَنِ اسْتَضَاءَ بِهِ وَ عَوْناً لِمَنِ اسْتَغَاثَ بِهِ وَ شَاهِداً لِمَنْ خَاصَمَ بِهِ وَ فُلْجاً لِمَنْ حَاجَّ بِهِ وَ عِلْماً لِمَنْ وَعَاهُ وَ حَدِیثاً لِمَنْ رَوَى وَ حُكْماً لِمَنْ قَضَى وَ حِلْماً لِمَنْ جَرَّبَ وَ لِبَاساً لِمَنْ تَدَبَّرَ وَ فَهْماً لِمَنْ تَفَطَّنَ وَ یَقِیناً لِمَنْ عَقَلَ وَ بَصِیرَةً لِمَنْ عَزَمَ وَ آیَةً لِمَنْ تَوَسَّمَ وَ عِبْرَةً لِمَنِ اتَّعَظَ وَ نَجَاةً لِمَنْ صَدَّقَ وَ تُؤَدَةً لِمَنْ أَصْلَحَ وَ زُلْفَى لِمَنِ اقْتَرَبَ وَ ثِقَةً لِمَنْ تَوَكَّلَ وَ رَخَاءً لِمَنْ فَوَّضَ وَ سُبْقَةً لِمَنْ أَحْسَنَ وَ خَیْراً لِمَنْ سَارَعَ وَ جُنَّةً لِمَنْ صَبَرَ وَ لِبَاساً لِمَنِ اتَّقَى وَ ظَهِیراً لِمَنْ رَشَدَ وَ كَهْفاً لِمَنْ آمَنَ وَ أَمَنَةً لِمَنْ أَسْلَمَ وَ رَجَاءً لِمَنْ صَدَقَ وَ غِنًى لِمَنْ قَنِعَ فَذَلِكَ الْحَقُّ سَبِیلُهُ الْهُدَى وَ مَأْثُرَتُهُ الْمَجْدُ وَ صِفَتُهُ الْحُسْنَى فَهُوَ أَبْلَجُ الْمِنْهَاجِ مُشْرِقُ الْمَنَارِ ذَاكِى الْمِصْبَاحِ رَفِیعُ الْغَایَةِ یَسِیرُ الْمِضْمَارِ جَامِعُ الْحَلْبَةِ سَرِیعُ السَّبْقَةِ أَلِیمُ النَّقِمَةِ كَامِلُ الْعُدَّةِ كَرِیمُ الْفُرْسَانِ فَالْإِیمَانُ مِنْهَاجُهُ وَ الصَّالِحَاتُ مَنَارُهُ وَ الْفِقْهُ مَصَابِیحُهُ وَ الدُّنْیَا مِضْمَارُهُ وَ الْمَوْتُ غَایَتُهُ وَ الْقِیَامَةُ حَلْبَتُهُ وَ الْجَنَّةُ سُبْقَتُهُ وَ النَّارُ نَقِمَتُهُ وَ التَّقْوَى عُدَّتُهُ وَ الْمُحْسِنُونَ فُرْسَانُهُ فَبِالْإِیمَانِ یُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحَاتِ وَ بِالصَّالِحَاتِ یُعْمَرُ الْفِقْهُ وَ بِالْفِقْهِ یُرْهَبُ الْمَوْتُ وَ بِالْمَوْتِ تُخْتَمُ الدُّنْیَا وَ بِالدُّنْیَا تَجُوزُ الْقِیَامَةَ وَ بِالْقِیَامَةِ تُزْلَفُ الْجَنَّةُ وَ الْجَنَّةُ حَسْرَةُ أَهْلِ النَّارِ وَ النَّارُ مَوْعِظَةُ الْمُتَّقِینَ وَ التَّقْوَى سِنْخُ الْإِیمَانِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 81 روایة:1 @*@
ترجمه :
اصبغ بن نباته گوید: روزى امیرالمؤمنین (ع) در خانه یا دارالامارهاش براى ما سخنرانى فرمود، و ما انجمن بودیم، سپس امر فرمود: آن سخنرانى را بنویسند و براى مردم بخوانند و دیگرى روایت كرده است كه ابن گوا از امیرالمؤمنین علیه السلام تعریف اسلام و ایمان و كفر و نفاق را پرسید حضرت فرمود:
اما بعد خداى تبارك و تعالى دین اسلام را مقرر فرمود: و آبگاههایش را براى واردین آسان ساخت (زیرا دستورات اسلام آبى است گوارا و سهل المؤمنه كه بلب تشنگان وادى جهل و ضلالت میرسد) و پایه هایش را در برابر دشمنانش قوى و غالب ساخت (دلایل و براهین حقیقتش قوى است و منكرینش را مغلوب و مجاب میكند) و آنرا مایه عزت پیروان و دوستانش قرار داد و موجب صلح واردینش و هدایت اقتدا كنند گانش و زیور جلال دانندگانش و پوزش هر كه بدان در آویزد و دست آویز هركه بدان پناه برد و رشته هر كه بدان چنگ زند و برهان هر كه بدان سخن گوید و نور هر كه از آن روشنى خواهد و یاور هر كه از آن یارى خواهد و گواه هر كه بدان مناظره كند و پیروزى هر كه بدان احتجاج كند و دانش هر كه آنرا در گوش گیرد و حدیث هر كه روایت كند و فرمان هر كه قضاوت كند و مایه خویشتن دارى هر كه تجرببه اندوزد و لباس (حافظ و نگهبان) هر كه بیندیشد و مایه فهم هر كه زیرك باشد و یقین آنكه تعقل كند و مایه بصیرت آنكه تصمیم گیرد و نشانه آنكه باریك بین شود و اندرز آنكه پند پذیرد و نجات آنكه تصدیق كند و آرامش آنكه اصلاح جوید و مایه تقرب آنكه تقرب جوید و اطمینان آنكه توكل كند و نعمت آنكه كار خود بخدا واگذار كند و جایزه آنكه احسان كند و خیر آنكه پیشى گیرد و سپر آنكه صبر كند و لباس آنكه پرهیز كار باشد و كمك آنكه براه راست رود و پناه آنكه ایمان آورد و امان آنكه اسلام آورد و امید آنكه راست گوید و ثروت آنكه قناعت كند میباشد.
اینست حق، راهش هدایت، نشانش بزرگوارى، وصفش بهترى است، پس برنامهاش روشن است و منارهاش تابان، چراغش روشن، هدف و پایانش عالى، میدان مسابقهاش (مدت عمر مسلمان) كوتاه شركت كنندگانش گرد آمده، مسابقهاش با شتاب (جایزه برندگان كه بهشت است بزودى داده شود) كیفر و انتقامش دردناك، ساز و برگش كامل، سوارانش (مسابقه دهندگان) بزرگوارند.
ایمان برنامه آنست و كارهاى شایسته چراغگاهش، دانش چراغهایش، دنیا میدان مسابقهاش، مرگ پایانش، رستاخیز قیامت انجمن مسابقه گزارش، بهشت جایزهاش، دوزخ كیفرش، تقوى ساز و برگش و نیكوكاران سورانش.
پس به سبب ایمان بر اعمال صالح استدلال شود و با اعمال صالح فقه و دانش رونق گیرد و فقه و دانش موجب ترس از مرگ شود، و با مرگ دنیا خاتمه پذیرد و با دنیا قیامت بگذرد (با اعمال شایسته در دنیا گرفتاریهاى قیامت بگذرد) و با قیامت بهشت نزدیك شود و بهشت مایه حسرت و افسوس اهل دوزخ و دوزخ مایه پند پرهیزگاران و پرهیزگارى پایه ایمانست.