بَابُ التَّوَاضُعِ
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَرْسَلَ النَّجَاشِیُّ إِلَى جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَصْحَابِهِ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی بَیْتٍ لَهُ جَالِسٌ عَلَى التُّرَابِ وَ عَلَیْهِ خُلْقَانُ الثِّیَابِ قَالَ فَقَالَ جَعْفَرٌ ع فَأَشْفَقْنَا مِنْهُ حِینَ رَأَیْنَاهُ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ فَلَمَّا رَأَى مَا بِنَا وَ تَغَیُّرَ وُجُوهِنَا قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى نَصَرَ مُحَمَّداً وَ أَقَرَّ عَیْنَهُ أَ لَا أُبَشِّرُكُمْ فَقُلْتُ بَلَى أَیُّهَا الْمَلِكُ فَقَالَ إِنَّهُ جَاءَنِى السَّاعَةَ مِنْ نَحْوِ أَرْضِكُمْ عَیْنٌ مِنْ عُیُونِى هُنَاكَ فَأَخْبَرَنِى أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ نَصَرَ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً ص وَ أَهْلَكَ عَدُوَّهُ وَ أُسِرَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ الْتَقَوْا بِوَادٍ یُقَالُ لَهُ بَدْرٌ كَثِیرِ الْأَرَاكِ لَكَأَنِّى أَنْظُرُ إِلَیْهِ حَیْثُ كُنْتُ أَرْعَى لِسَیِّدِىهُنَاكَ وَ هُوَ رَجُلٌ مِنْ بَنِى ضَمْرَةَ فَقَالَ لَهُ جَعْفَرٌ أَیُّهَا الْمَلِكُ فَمَا لِى أَرَاكَ جَالِساً عَلَى التُّرَابِ وَ عَلَیْكَ هَذِهِ الْخُلْقَانُ فَقَالَ لَهُ یَا جَعْفَرُ إِنَّا نَجِدُ فِیمَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى عِیسَى ع أَنَّ مِنْ حَقِّ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ أَنْ یُحْدِثُوا لَهُ تَوَاضُعاً عِنْدَ مَا یُحْدِثُ لَهُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَلَمَّا أَحْدَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِى نِعْمَةً بِمُحَمَّدٍ ص أَحْدَثْتُ لِلَّهِ هَذَا التَّوَاضُعَ فَلَمَّا بَلَغَ النَّبِیَّ ص قَالَ لِأَصْحَابِهِ إِنَّ الصَّدَقَةَ تَزِیدُ صَاحِبَهَا كَثْرَةً فَتَصَدَّقُوا یَرْحَمْكُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ التَّوَاضُعَ یَزِیدُ صَاحِبَهُ رِفْعَةً فَتَوَاضَعُوا یَرْفَعْكُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ الْعَفْوَ یَزِیدُ صَاحِبَهُ عِزّاً فَاعْفُوا یُعِزَّكُمُ اللَّهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 184 روایة:1 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: نجاشى دنبال جعفر بن ابیطالب و اصحابش فرستاد. آنها وارد شدند. نجاشى در اتاقى روى خاك نشسته و جامههاى كهنه پوشیده بود، جعفر گوید: چون او را بدانحال دیدیم از او بترسیدیم (كه مبادا دیوانه شده باشد) چون وضع و پریدگى چهره ما را دید، گفت:
سپاس خدائیرا كه محمد را یارى كرد و چشمش را روشن نمود. شما را مژده ندهم؟ گفتم: پادشاها چرا، گفت: اكنون یكى از كارآگاههاى من از سرزمین شما آمد و بمن گزارش داد كه خداى عزوجل پیغمبرش محمد (ص) را یارى فرمود و دشمنش را هلاك كرد و فلانى و فلانى و فلانى اسیر شدند در یك وادى بنام بدر كه درخت اراك بسیار دارد. پیغمبر (ص) با دشمنش برابر شدند، و گویا هم اكنون آنرا میبینم، همانجائى را كه براى آقایم كه مردى از بنى ضمره بود چوپانى میكردم.
جعفر گفت: پادشاها! چرا روى خاك نشسته و جامههاى كهنه پوشیدهاى؟.
گفت: اى جعفر! ما در آنچه خدا بر عیسى (ع) نازل كرده این دستور را مىبینیم كه: حق خدا بر بندگانش اینستكه: چون نعمتى بآنها روى آورد، براى خدا تواضع كنند. و چون خداى عزوجل بوسیله محمد (ص) نعمتى بمن داد، من این تواضع را براى خدا كردم. چون این گزارش بپیغمبر (ص) رسید، باصحابش فرمود:
همانا صدقه بصاحبش افزونى بخشد، پس صدقه دهید - خدا شما را رحمت كند - و همانا تواضع موجب زیادى رفعت صاحبش شود، پس تواضع كنید تا خدا شما را رفعت دهد، و همانا گذشت عزت صاحبش را زیاد كند، پس درگذرید تا خدا عزیزتان كند.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ فِى السَّمَاءِ مَلَكَیْنِ مُوَكَّلَیْنِ بِالْعِبَادِ فَمَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَاهُ وَ مَنْ تَكَبَّرَ وَضَعَاهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 185 روایة: 2 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) مىفرمود: همانا دو فرشته در آسمان بر بندگان گماشته شدهاند، كه هر كس براى خدا تواضع كند، او را بالا برند و هر كه تكبر كند پستش كنند.
ابْنُ أَبِى عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَفْطَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَشِیَّةَ خَمِیسٍ فِى مَسْجِدِ قُبَا فَقَالَ هَلْ مِنْ شَرَابٍ فَأَتَاهُ أَوْسُ بْنُ خَوَلِیٍّ الْأَنْصَارِیُّ بِعُسِّ مَخِیضٍ بِعَسَلٍ فَلَمَّا وَضَعَهُ عَلَى فِیهِ نَحَّاهُ ثُمَّ قَالَ شَرَابَانِ یُكْتَفَى بِأَحَدِهِمَا مِنْ صَاحِبِهِ لَا أَشْرَبُهُ وَ لَا أُحَرِّمُهُ وَ لَكِنْ أَتَوَاضَعُ لِلَّهِ فَإِنَّ مَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَهُ اللَّهُ وَ مَنْ تَكَبَّرَ خَفَضَهُ اللَّهُ وَ مَنِ اقْتَصَدَ فِى مَعِیشَتِهِ رَزَقَهُ اللَّهُ وَ مَنْ بَذَّرَ حَرَمَهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ الْمَوْتِ أَحَبَّهُ اللَّهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 185 روایة: 3 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله یك شب پنجشنبه براى افطار در مسجد قبا بود، و فرمود: آیا آشامیدنى هست؟ اوس بن خولى انصارى قدحى از شیر مسكه برگرفته با عسل آمیخته خدمتش آورد، چون بدهان گذاشت و چشید، كنارش زد و فرمود: دو نوشابهایست كه با یكى از آنها از دیگرى بىنیازى حاصل مىشود، من اینرا نمىآشامم و تحریم نمىكنم، ولى براى خدا تواضع مىكنم زیرا هر كه براى خدا تواضع كند، خدایش بلند گرداند و هر كه تكبر كند، خدایش پست كند، و هر كه در زندگى اقتصاد ورزد، خدا روزیش بخشد، و هر كه ولخرجى كند، خدا محرومش سازد، و هر كه بسیار بیاد مرگ باشد خدا او را دوست دارد.
الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ الْحَمَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ وَ قَالَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ اللَّهِ أَظَلَّهُ اللَّهُ فِى جَنَّتِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 186 روایة: 4 @*@
ترجمه :
داود حمار نیز همینگونه از امام صادق (ع) نقل كرده و چنین فرموده: هر كه از خدا بسیار یاد كند، خدا او را در بهشتش زیر سایه خود گیرد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَذْكُرُ أَنَّهُ أَتَى رَسُولَ اللَّهِ ص مَلَكٌ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُخَیِّرُكَ أَنْ تَكُونَ عَبْداً رَسُولًا مُتَوَاضِعاً أَوْ مَلِكاً رَسُولًا قَالَ فَنَظَرَ إِلَى جَبْرَئِیلَ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ أَنْ تَوَاضَعْ فَقَالَ عَبْداً مُتَوَاضِعاً رَسُولًا فَقَالَ الرَّسُولُ مَعَ أَنَّهُ لَا یَنْقُصُكَ مِمَّا عِنْدَ رَبِّكَ شَیْئاً قَالَ وَ مَعَهُ مَفَاتِیحُ خَزَائِنِ الْأَرْضِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 186 روایة: 5 @*@
ترجمه :
امام باقر (ع) مىفرمود: فرشتهئى خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله آمد و عرضكرد: خداى عزّوجلّ ترا مخیر ساخته كه بنده و رسول و متواضع باشى یا پادشاه و رسول، پیغمبر بجبریل نگریست، او با دست اشاره كرد كه تواضع پیش گیر، پس پیغمبر صلى الله علیه و آله فرمود: بنده و متواضع و رسول را اختیار كردم، فرستاده گفت: با این انتخابت از مقامیكه نزد پروردگارت دارى چیزى كاسته نشود.
امام باقر (ع) فرمود: كلیدهاى خزانههاى زمین همراه آن فرشته بود (تا اگر پیغمبر صلى الله علیه و آله پادشاهى را انتخاب كند و باو دهد و كلیدهاى زمین معناى حقیقى و استعارى را متحمل است و بمعنى استعارى یا ابزارى مانند خاتم سلیمان و امثال آن مراد است و یا علم و قدرتى بوسیله آن سلطنت آماده گردد).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ تَرْضَى بِالْمَجْلِسِ دُونَ الْمَجْلِسِ وَ أَنْ تُسَلِّمَ عَلَى مَنْ تَلْقَى وَ أَنْ تَتْرُكَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ كُنْتَ مُحِقّاً وَ أَنْ لَا تُحِبَّ أَنْ تُحْمَدَ عَلَى التَّقْوَى
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 186 روایة: 6 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: از تواضع است كه در نشستن بپائین مجلس راضى باشى و بهر كه برخورى سلام كنى و مجادله را ترك كنى، اگر چه حق با تو باشد، و دوست نداشته باشى كه ترا بتقوى بستایند.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى ع أَنْ یَا مُوسَى أَ تَدْرِى لِمَ اصْطَفَیْتُكَ بِكَلَامِى دُونَ خَلْقِى قَالَ یَا رَبِّ وَ لِمَ ذَاكَ قَالَ فَأَوْحَى اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَیْهِ أَنْ یَا مُوسَى إِنِّى قَلَّبْتُ عِبَادِى ظَهْراً لِبَطْنٍ فَلَمْ أَجِدْ فِیهِمْ أَحَداً أَذَلَّ لِى نَفْساً مِنْكَ یَا مُوسَى إِنَّكَ إِذَا صَلَّیْتَ وَضَعْتَ خَدَّكَ عَلَى التُّرَابِ أَوْ قَالَ عَلَى الْأَرْضِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 187 روایة: 7 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: خداى عزوجل بموسى (ع) وحى فرمود كه: اى موسى! آیا مىدانى چرا از میان همه مخلوقم ترا براى سخن گفتن با خود برگزیدم؟ عرضكرد: پروردگارا براى چه بود؟ خداى تبارك و تعالى باو وحى كرد كه: اى موسى من بندگانم را زیر و رو كردم (بررسى كامل نمودم) در میان آنها كسى را از تو فروتنتر ندیدم. اى موسى! تو چون نماز مىگزارى چهره خویش روى خاك - یا گفت روى زمین - مینهى.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَرَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ص عَلَى الْمُجَذَّمِینَ وَ هُوَ رَاكِبٌ حِمَارَهُ وَ هُمْ یَتَغَدَّوْنَ فَدَعَوْهُ إِلَى الْغَدَاءِ فَقَالَ أَمَا إِنِّى لَوْ لَا أَنِّىصَائِمٌ لَفَعَلْتُ فَلَمَّا صَارَ إِلَى مَنْزِلِهِ أَمَرَ بِطَعَامٍ فَصُنِعَ وَ أَمَرَ أَنْ یَتَنَوَّقُوا فِیهِ ثُمَّ دَعَاهُمْ فَتَغَدَّوْا عِنْدَهُ وَ تَغَدَّى مَعَهُمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 187 روایة: 8@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: على بن الحسین صلوات الله علیهما گذرش بر جذامیان افتاد، حضرت سوار الاغش بود و آنها صبحانه مىخوردند. امام را به صبحانه دعوت كردند، فرمود: اگر روزه نمىداشتم مىپذیرفتم، و چون بمنزلش رفت، دستور فرمود غذایى لذیذ و خوب بسازند، سپس براى صبحانه از آنها دعوت كرد و خود هم با آنها صبحانه خورد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ یَجْلِسَ الرَّجُلُ دُونَ شَرَفِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 187 روایة:9@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: از تواضع است كه مرد در جائى نشیند كه پائینتر از مقام و شرف او باشد.
عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ وَ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ نَظَرَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ قَدِ اشْتَرَى لِعِیَالِهِ شَیْئاً وَ هُوَ یَحْمِلُهُ فَلَمَّا رَآهُ الرَّجُلُ اسْتَحْیَا مِنْهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اشْتَرَیْتَهُ لِعِیَالِكَ وَ حَمَلْتَهُ إِلَیْهِمْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ لَا أَهْلُ الْمَدِینَةِ لَأَحْبَبْتُ أَنْ أَشْتَرِیَ لِعِیَالِیَ الشَّیْءَ ثُمَّ أَحْمِلَهُ إِلَیْهِمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 187 روایة: 10@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) مردى از اهل مدینه را دید كه چیزى براى خانوادهاش خریده و با خود مىبرد چون آن مرد امام را دید خجالت كشید، امام فرمود: این را خودت خریده و براى خانوادهات مىبرى؟ بخدا سوگند اگر اهل مدینه نبودند (كه سرزنش و خردهگیرى كنند) من هم دوست داشتم، براى خانوادهام چیز بخرم و خودم ببرم.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِى الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ فِیمَا أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ ع یَا دَاوُدُ كَمَا أَنَّ أَقْرَبَ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَوَاضِعُونَ كَذَلِكَ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَكَبِّرُونَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 188 روایة: 11@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: در آنچه خداى عزوجل بداود وحى فرمود، این بود: اى داود چنانكه نزدیكترین مردم بخدا متواضعانند، دورترین مردم از خدا هم متكبرانند.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی بَصِیرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع فِی السَّنَةِ الَّتِی قُبِضَ فِیهَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا لَكَ ذَبَحْتَ كَبْشاً وَ نَحَرَ فُلَانٌ بَدَنَةً فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ نُوحاً ع كَانَ فِى السَّفِینَةِ وَ كَانَ فِیهَا مَا شَاءَ اللَّهُ وَ كَانَتِ السَّفِینَةُ مَأْمُورَةً فَطَافَتْ بِالْبَیْتِ وَ هُوَ طَوَافُ النِّسَاءِ وَ خَلَّى سَبِیلَهَا نُوحٌ ع فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى الْجِبَالِ أَنِّى وَاضِعٌ سَفِینَةَ نُوحٍ عَبْدِى عَلَى جَبَلٍ مِنْكُنَّ فَتَطَاوَلَتْ وَ شَمَخَتْ وَ تَوَاضَعَ الْجُودِیُّ وَ هُوَ جَبَلٌ عِنْدَكُمْ فَضَرَبَتِ السَّفِینَةُ بِجُؤْجُؤِهَا الْجَبَلَ قَالَ فَقَالَ نُوحٌ ع عِنْدَ ذَلِكَ یَا مَارِى أَتْقِنْ وَ هُوَ بِالسُّرْیَانِیَّةِ یَا رَبِّ أَصْلِحْ قَالَ فَظَنَنْتُ أَنَّ أَبَا الْحَسَنِ ع عَرَّضَ بِنَفْسِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 188 روایة: 12 @*@
ترجمه :
ابو بصیر گوید: در سال وفات امام صادق (ع) خدمت موسى بن جعفر (ع) رسیدم و عرضكردم: قربانت شما چرا گوسفندى كشتید، در صورتیكه فلانى شتر كشت؟ فرمود: اى ابا محمد؟ همانا نوح (ع) در كشتى نشست و هر چه خدا خواهد در كشتى بود (انسان و حیوان و متاع بسیارى بود) و كشتى مأموریت داشت و گرد خانه كعبه طواف كرد و همان طواف نساء بود و نوح (ع) كشتى را بخود واگذاشته بود خداى عزوجل بكوهها وحى فرمود: كه من كشتى بندهام نوح را روى یكى از شما مىنهم، كوهها گردن كشیدند و سرافرازى كردند، ولى كوه جودى فروتنى كرد، و آن كوهى است نزد شما، پس كشتى سینه بر آن كوه گذاشت.
آن هنگام نوح (ع) بلغت سریانى فرمود: یا مارى اتقن یعنى پروردگارا اصلاح كن.
راوى گوید: من گمان كردم كه موسى بن جعفر (ع) بخود كنایه زد (یعنى مقصوداش این بود كه من هم از كشتن گوسفند قصدم تواضع براى خدا بود. چنانچه پیغمبر صلى الله علیه و آله هم دوغ مخلوط بعسل را براى تواضع نیاشامید، بحدیث 1857 رجوع شود).
عَنْهُ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ قَالَ التَّوَاضُعُ أَنْ تُعْطِیَ النَّاسَ مَا تُحِبُّ أَنْ تُعْطَاهُ
وَ فِى حَدِیثٍ آخَرَ قَالَ قُلْتُ مَا حَدُّ التَّوَاضُعِ الَّذِى إِذَا فَعَلَهُ الْعَبْدُ كَانَ مُتَوَاضِعاً فَقَالَ التَّوَاضُعُ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ یَعْرِفَ الْمَرْءُ قَدْرَ نَفْسِهِ فَیُنْزِلَهَا مَنْزِلَتَهَا بِقَلْبٍ سَلِیمٍ لَا یُحِبُّ أَنْ یَأْتِیَ إِلَى أَحَدٍ إِلَّا مِثْلَ مَا یُؤْتَى إِلَیْهِ إِنْ رَأَى سَیِّئَةً دَرَأَهَا بِالْحَسَنَةِ كَاظِمُ الْغَیْظِ عَافٍ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 189 روایة: 13 @*@
ترجمه :
امام رضا علیه السلام فرمود: تواضع اینستكه بمردم دهى آنچه را مىخواهى بتو دهند (با آنها چنان رفتار كنى كه مىخواهى با تو رفتار كنند).
و در حدیث دیگر گوید: بحضرت عرضكردم: حد تواضع كه چون بنده آنرا بجا آورد متواضع است چیست؟ تواضع را درجاتى است: برخى از آنها اینستكه انسان قدر خود را بشناسد و با دلى سالم خود را بجایگاه خویش نشاند، و دوست نداشته باشد كه بسوى كسى رود، مگر چنانچه بسویش آیند (با مردم چنانكه با او رفتار كنند، رفتار كند) اگر بدى بیند آنرا با نیكى بپوشاند، فرو خورنده خشم است، و از مردم مىگذرد، خدا هم نیكوكاران را دوست دارد.