بَابُ فَضْلِ الْإِیمَانِ عَلَى الْإِسْلَامِ وَ الْیَقِینِ عَلَى الْإِیمَانِ
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أَخَا جُعْفٍ إِنَّ الْإِیمَانَ أَفْضَلُ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ إِنَّ الْیَقِینَ أَفْضَلُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَعَزَّ مِنَ الْیَقِینِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 86 روایة:1 @*@
ترجمه :
جابر گوید: امام صادق (ع) بمن فرمود: اى جعفى: همانا ایمان برتر از اسلام و یقین برتر از ایمانست و چیزى گرامتر (كمیابتر) از یقین نیست.
شرح جعف قبیلهایست از یمن و یكى از شعب تمیم است كه جابر از آن قبیله میباشد و برترى ایمان بر اسلام از ابواب سابق ظاهر شد، زیرا در ایمان ولایت یا اذعان قلبى و اعمال بدنى و یا اذعان قلبى فقط معتبر است، بخلاف اسلام. و اما برترى یقین بر ایمان باعتبار اینستكه یقین بالاترین مراتب اعتقاد است كه فعل طاعات و ترك مناهى بر آن مترتب میشود و كمیابىیقین هم واضح است، زیرا مردم را كه مینگریم از قول یك طبیب براى سلامتى بدن از اطعمه لذیذ پرهیز میكند. ولى از گناهان كبیره بقول انبیاء براى سلامتى روح و نجات از كیفر خدا پرهیز نمیكنند، و این مطلب دلیل عدم یقین است.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِىالْحَسَنِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْإِیمَانُ فَوْقَ الْإِسْلَامِ بِدَرَجَةٍ وَ التَّقْوَى فَوْقَ الْإِیمَانِ بِدَرَجَةٍ وَ الْیَقِینُ فَوْقَ التَّقْوَى بِدَرَجَةٍ وَ مَا قُسِمَ فِى النَّاسِ شَیْءٌ أَقَلُّ مِنَ الْیَقِینِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 86 روایة:2 @*@
ترجمه :
وشاء گوید: شنیدم حضرت ابىالحسن عله السلام میفرمود: ایمان یك درجه بالاتر از اسلام است، و تقوى یك درجه بالاتر از ایمان و یقین یك درجه بالاتر از تقوى است، و میان مردم چیزى كمتر از یقین پخش نشده است.
شرح : تقوى از ماده وقایت و در لغت بمعنى نگهدارى كامل است: و در عرف شرع نگهداشتن نفس است از آنچه در آخرت برایش زیاندارد و آنرا سه مرتبه است: 1- نگهدارى نفس از عذاب مخلد بسبب ایمان و اصلاح عقاید، 2- نگهدارى نفس از آنچهنزد شرع گناه محسوبست 3- نگهدارى دل از آنچه او را بغیر حق مشغول كند، و این مرتبه خواص و اولیاء اللهاست، و جمله اخیر روایت دلالت دارد بر اینكه استعدادات ذاتى و عنایات الهى در مراتب ایمان و یقین دخیل است.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ فَضَّلَ الْإِیمَانَ عَلَى الْإِسْلَامِ بِدَرَجَةٍ كَمَا فَضَّلَ الْكَعْبَةَ عَلَى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 87 روایة:3 @*@
ترجمه :
حمران بن اعین گوید: شنیدم امام باقر(ع) میفرمود: همانا خدا ایمان را بر اسلام بیك درجه فضیلت داده، چنانكه كعبه را بر مسجد الحرام فضیلت داده است (بحدیث 1506 1509 رجوع شود).
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ الْكَلْبِیِّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ الْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْإِسْلَامُ دَرَجَةٌ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ الْإِیمَانُ عَلَى الْإِسْلَامِ دَرَجَةٌ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ التَّقْوَى عَلَى الْإِیمَانِ دَرَجَةٌ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ الْیَقِینُ عَلَى التَّقْوَى دَرَجَةٌ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَمَا أُوتِیَ النَّاسُ أَقَلَّ مِنَ الْیَقِینِ وَ إِنَّمَا تَمَسَّكْتُمْ بِأَدْنَى الْإِسْلَامِ فَإِیَّاكُمْ أَنْ یَنْفَلِتَ مِنْ أَیْدِیكُمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 87 روایة:4 @*@
ترجمه :
ابوبصیر گوید، امام صادق (ع) بمن فرمود: اى ابا محمد! اسلام یكدرجه است؟ گفتم آرى، فرمود: و ایمان یكدرجه بالاى اسلامست؟ گفتم: آرى، فرمود: و تقوى یك درجه بالاى ایمانست؟ گفتم: آرى، فرمود: و یقین یكدرجه بالاى تقوى است؟ گفتم آرى، فرمود بمردم چیزى كمتر از یقین داده نشد، و شما بپائینترین (نزدیكترین) درجه اسلام چسبیدهاید، مبادا از چنگتان بپرد (گویا مقصود ضعفاء شیعه است كه فقط ولایت را دارند بدون تقوى و یقین، و سخن امام اشاره دارد باینكه اشخاصیكه در درجات پائین ایمان باشند خطر از دست دادن عقاید بآنها نزدیك است، بخلاف كسانیكه داراى تقوى و یقینند).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنِ الْإِیمَانِ وَ الْإِسْلَامِ فَقَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا هُوَ الْإِسْلَامُ وَ الْإِیمَانُ فَوْقَهُ بِدَرَجَةٍ وَ التَّقْوَى فَوْقَ الْإِیمَانِ بِدَرَجَةٍ وَ الْیَقِینُ فَوْقَ التَّقْوَى بِدَرَجَةٍ وَ لَمْ یُقْسَمْ بَیْنَ النَّاسِ شَیْءٌ أَقَلُّ مِنَ الْیَقِینِ قَالَ قُلْتُ فَأَیُّ شَیْءٍ الْیَقِینُ قَالَ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لِلَّهِ وَ الرِّضَا بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ التَّفْوِیضُ إِلَى اللَّهِ قُلْتُ فَمَا تَفْسِیرُ ذَلِكَ قَالَ هَكَذَا قَالَ أَبُو جَعْفَرٍع
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 87 روایة:5 @*@
ترجمه :
یونس گوید: از امام رضا (ع) راجع بایمان و اسلام پرسیدم، فرمود: امام باقر (ع) فرموده است: همانا دین فقط اسلامست، و ایمان یك درجه بالاتر از آنست و تقوى یكدرجه بالاتر از ایمانست و یقین یك درجه بالاتر از تقوى است و میان مردم چیزى كمتر از یقین تقسیم نشده است، عرضكردم یقین چیست؟ فرمود: توكل بر خدا و تسلیم خدا شدن و راضى بودن بقضاء خدا و واگذاشتن كار بخدا، عرضكردم: تفسیر این چیست؟ فرمود: امام باقر (ع) چنین فرموده است.
توضیح : گویا فهم سائل از بیان و توضیح :این مطالب كوتاه بوده و حضرت رضا (ع) تنها بذكر كلام جد بزرگوارش قناعت فرموده است.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ الْإِیمَانُ فَوْقَ الْإِسْلَامِ بِدَرَجَةٍ وَ التَّقْوَى فَوْقَ الْإِیمَانِ بِدَرَجَةٍ وَ الْیَقِینُ فَوْقَ التَّقْوَى بِدَرَجَةٍ وَ لَمْ یُقْسَمْ بَیْنَ الْعِبَادِ شَیْءٌ أَقَلُّ مِنَ الْیَقِینِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 88 روایة:6 @*@
ترجمه :
امام رضا (ع) فرمود: ایمان یكدرجه بالاتر از اسلامست و تقوى یك درجه بالاتر از ایمان و یقین یكدرجه بالاتر از تقوى و میان بندگان چیزى كمتر از یقین تقسیم نشده.