بَابُ أَنَّ الْإِیمَانَ یَشْرَكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامَ لَا یَشْرَكُ الْإِیمَانَ
توضیح :پیداست كه طبق توضیحى كه ذیل روایت 1497 بیان كردیم. نسبت بین اسلام ایمان عموم و خصوص مطلق است، زیرا اسلاماعم است و ایمان اخص، پس هر مؤمنى مسلمان است ولى هر مسلمانى مؤمن نیست.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْبِرْنِى عَنِ الْإِسْلَامِ وَ الْإِیمَانِ أَ هُمَا مُخْتَلِفَانِ فَقَالَ إِنَّ الْإِیمَانَ یُشَارِكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامَ لَا یُشَارِكُ الْإِیمَانَ فَقُلْتُ فَصِفْهُمَا لِى فَقَالَ الْإِسْلَامُ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ التَّصْدِیقُ بِرَسُولِ اللَّهِ ص بِهِ حُقِنَتِ الدِّمَاءُ وَ عَلَیْهِ جَرَتِ الْمَنَاكِحُ وَ الْمَوَارِیثُ وَ عَلَى ظَاهِرِهِ جَمَاعَةُ النَّاسِ وَ الْإِیمَانُ الْهُدَى وَ مَا یَثْبُتُ فِى الْقُلُوبِ مِنْ صِفَةِ الْإِسْلَامِ وَ مَا ظَهَرَ مِنَ الْعَمَلِ بِهِ وَ الْإِیمَانُ أَرْفَعُ مِنَ الْإِسْلَامِ بِدَرَجَةٍ إِنَّ الْإِیمَانَ یُشَارِكُ الْإِسْلَامَ فِى الظَّاهِرِ وَ الْإِسْلَامَ لَا یُشَارِكُ الْإِیمَانَ فِى الْبَاطِنِ وَ إِنِ اجْتَمَعَا فِى الْقَوْلِ وَ الصِّفَةِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 40 روایة:1 @*@
ترجمه :
سماعه گوید: بامام صادق (ع) عرضكردم: بمن خبرده آیا اسلام و ایمان دو چیز مختلفند؟ فرمود: ایمان شریك اسلام مىشود، ولى اسلام شریك ایمان نیست، عرضكردم: آندو را برایم وصف كن فرمود: اسلام شهادت بیگانگى خدا و تصدیق رسولخدا (ص) است كه بسبب آن خونها از ریختن محفوظ ماند و زناشوئى و میراث بر آن اجر گردد و جماعت مردم طبق ظاهرش رفتار كنند.
ولى ایمان هدایت است و آنچه در دلها از صف اسلام پا بر جا مىشود و عمل بآن هویدا میگردد پس ایمان یكدرجه از اسلام بالاتر است. ایمان در ظاهر شریك اسلام است، ولى اسلام در باطن شریك ایمان نیست، اگر چه هر دو در گفتار و وصف گردآیند (یعنى اگر چه گفتن شهادتین و تصدیق بتوحید و رسالت از شرایط هر دو میباشد).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْإِیمَانُ یُشَارِكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامُ لَا یُشَارِكُ الْإِیمَانَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 41 روایة:2 @*@
ترجمه :
فضیل بن یسار گوید: امام صادق (ع) فرمود: ایمان شریك اسلام میشود، ولى اسلام شریك ایمان نیست.
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْإِیمَانَ یُشَارِكُ الْإِسْلَامَ وَ لَا یُشَارِكُهُ الْإِسْلَامُ إِنَّ الْإِیمَانَ مَا وَقَرَ فِى الْقُلُوبِ وَ الْإِسْلَامَ مَا عَلَیْهِ الْمَنَاكِحُ وَ الْمَوَارِیثُ وَ حَقْنُ الدِّمَاءِ وَ الْإِیمَانَ یَشْرَكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامَ لَا یَشْرَكُ الْإِیمَانَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 41 روایة:3 @*@
ترجمه :
3- و فرمود: ایمان شریك اسلام میشود، ولى اسلام شریك ایمان نمیگردد، ایمان آنستكه در دل ثابت شود و اسلام چیزیستكه زناشوئى و میراث و حفظ خون بسبب آن شود، ایمان شریك اسلام است، ولى اسلام شریك ایمان نیست.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى الصَّبَّاحِ الْكِنَانِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّهُمَا أَفْضَلُ الْإِیمَانُ أَوِ الْإِسْلَامُ فَإِنَّ مَنْ قِبَلَنَا یَقُولُونَ إِنَّ الْإِسْلَامَ أَفْضَلُ مِنَ الْإِیمَانِ فَقَالَ الْإِیمَانُ أَرْفَعُ مِنَ الْإِسْلَامِ قُلْتُ فَأَوْجِدْنِى ذَلِكَ قَالَ مَا تَقُولُ فِیمَنْ أَحْدَثَ فِى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ مُتَعَمِّداً قَالَ قُلْتُ یُضْرَبُ ضَرْباً شَدِیداً قَالَ أَصَبْتَ قَالَ فَمَا تَقُولُ فِیمَنْ أَحْدَثَ فِى الْكَعْبَةِ مُتَعَمِّداً قُلْتُ یُقْتَلُ قَالَ أَصَبْتَ أَ لَا تَرَى أَنَّ الْكَعْبَةَ أَفْضَلُ مِنَ الْمَسْجِدِ وَ أَنَّ الْكَعْبَةَ تَشْرَكُ الْمَسْجِدَ وَ الْمَسْجِدُ لَا یَشْرَكُ الْكَعْبَةَ وَ كَذَلِكَ الْإِیمَانُ یَشْرَكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامُ لَا یَشْرَكُ الْإِیمَانَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 41 روایة:4 @*@
ترجمه :
ابىالصباح كنانى گوید: بامام صادق (ع) عرضكردم: از ایمان و اسلام كدامیك برتر است؟ زیرا مردیكه نزد ما هستند، میگوید: اسلام برتر از ایمانست.
فرمود: ایمان برتر از اسلامست. عرضكردم: این مطلب را بمن خوب بفهمانید.
فرمود: چه مىگوئى درباره كسیكه عمداً در مسجدالحرام حدثى صادر كند؟ (مثل آنكه بول كند) عرضكردم: او را بشدت میزنند.
فرمود: درست گفتى. چه میگوئى درباره كسیكه در خانه كعبه عمداً حدثى صادر كند؟ عرضكردم باید كشته شود.
فرمود: درست گفتى، نمىبینى كه خانه كعبه فضیلتش از مسجد بیشتر است، و كعبه با مسجد شریكست، ولى مسجد با كعبه شریك نیست؟ (زیرا كیفر توهین بكعبه در مسجد نیست) همچنین ایمان با اسلام شریكست، ولى اسلام شریك ایمان نیست.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْإِیمَانُ مَا اسْتَقَرَّ فِی الْقَلْبِ وَ أَفْضَى بِهِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَدَّقَهُ الْعَمَلُ بِالطَّاعَةِ لِلَّهِ وَ التَّسْلِیمِ لِأَمْرِهِ وَ الْإِسْلَامُ مَا ظَهَرَ مِنْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ وَ هُوَ الَّذِى عَلَیْهِ جَمَاعَةُ النَّاسِ مِنَ الْفِرَقِ كُلِّهَا وَ بِهِ حُقِنَتِ الدِّمَاءُ وَ عَلَیْهِ جَرَتِ الْمَوَارِیثُ وَ جَازَ النِّكَاحُ وَ اجْتَمَعُوا عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ فَخَرَجُوا بِذَلِكَ مِنَ الْكُفْرِ وَ أُضِیفُوا إِلَى الْإِیمَانِ وَ الْإِسْلَامُ لَا یَشْرَكُ الْإِیمَانَ وَ الْإِیمَانُ یَشْرَكُ الْإِسْلَامَ وَ هُمَا فِى الْقَوْلِ وَ الْفِعْلِ یَجْتَمِعَانِ كَمَا صَارَتِ الْكَعْبَةُ فِىالْمَسْجِدِ وَ الْمَسْجِدُ لَیْسَ فِى الْكَعْبَةِ وَ كَذَلِكَ الْإِیمَانُ یَشْرَكُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامُ لَا یَشْرَكُ الْإِیمَانَ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمانُ فِى قُلُوبِكُمْ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَصْدَقُ الْقَوْلِ قُلْتُ فَهَلْ لِلْمُؤْمِنِ فَضْلٌ عَلَى الْمُسْلِمِ فِى شَیْءٍ مِنَ الْفَضَائِلِ وَ الْأَحْكَامِ وَ الْحُدُودِ وَ غَیْرِ ذَلِكَ فَقَالَ لَا هُمَا یَجْرِیَانِ فِى ذَلِكَ مَجْرَى وَاحِدٍ وَ لَكِنْ لِلْمُؤْمِنِ فَضْلٌ عَلَى الْمُسْلِمِ فِىأَعْمَالِهِمَا وَ مَا یَتَقَرَّبَانِ بِهِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْتُ أَ لَیْسَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ زَعَمْتَ أَنَّهُمْ مُجْتَمِعُونَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ مَعَ الْمُؤْمِنِ قَالَ أَ لَیْسَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثِیرَةً فَالْمُؤْمِنُونَ هُمُ الَّذِینَ یُضَاعِفُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ حَسَنَاتِهِمْ لِكُلِّ حَسَنَةٍ سَبْعُونَ ضِعْفاً فَهَذَا فَضْلُ الْمُؤْمِنِ وَ یَزِیدُهُ اللَّهُ فِى حَسَنَاتِهِ عَلَى قَدْرِ صِحَّةِ إِیمَانِهِ أَضْعَافاً كَثِیرَةً وَ یَفْعَلُ اللَّهُ بِالْمُؤْمِنِینَ مَا یَشَاءُ مِنَ الْخَیْرِ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ مَنْ دَخَلَ فِى الْإِسْلَامِ أَ لَیْسَ هُوَ دَاخِلًا فِى الْإِیمَانِ فَقَالَ لَا وَ لَكِنَّهُ قَدْ أُضِیفَ إِلَى الْإِیمَانِ وَ خَرَجَ مِنَ الْكُفْرِ وَ سَأَضْرِبُ لَكَ مَثَلًا تَعْقِلُ بِهِ فَضْلَ الْإِیمَانِ عَلَى الْإِسْلَامِ أَ رَأَیْتَ لَوْ بَصُرْتَ رَجُلًا فِى الْمَسْجِدِ أَ كُنْتَ تَشْهَدُ أَنَّكَ رَأَیْتَهُ فِى الْكَعْبَةِ قُلْتُ لَا یَجُوزُ لِى ذَلِكَ قَالَ فَلَوْ بَصُرْتَ رَجُلًا فِى الْكَعْبَةِ أَ كُنْتَ شَاهِداً أَنَّهُ قَدْ دَخَلَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ كَیْفَ ذَلِكَ قُلْتُ إِنَّهُ لَا یَصِلُ إِلَى دُخُولِ الْكَعْبَةِ حَتَّى یَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَقَالَ قَدْ أَصَبْتَ وَ أَحْسَنْتَ ثُمَّ قَالَ كَذَلِكَ الْإِیمَانُ وَ الْإِسْلَامُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 42 روایة: 5 @*@
ترجمه :
امام باقر (ع) مىفرمود: ایمان آنستكه در دل مستقر شود. و بنده را بسوى خداى عزوجل كشاند، و اطاعت خدا گردن نهادن بفرمانش مصدق آن باشد، ولى اسلام گفتار و كردار ظاهرى است كه تمام فرق و جماعت مردم آن را دارند، و بوسیله آن جانها محفوظ ماند و میراث پرداخت شود و زناشوئى روا گردد، و بر نماز و زكوة و روزه و حج اتفاق و اجتماع كنند، و بدان سبب از كفر خارج گشته، بایمان منسوب گردند، و اسلام شریك ایمان نیست، ولى ایمان با اسلام شریك گردد، و در گفتار (شهادتین) و كردار (عمل بمقررات دین) هر دو گرد آیند (یعنى چنین كسى هم مؤمن است و هم مسلمان) چنانكه كعبه در مسجد الحرام است، ولى مسجد الحرام در كعبه نیست، همچنین ایمان شریك اسلامست، ولى اسلام شریك ایمان نیست.
و خداى عزوجل فرماید: «اعراب گفتند: ایمان آوردیم، بگو ایمان نیاوردید. بلكه بگوئید اسلام آوردیم، در صورتیكه هنوز ایمان در دلهایتان نفوذ نكرده است.» و سخن خداى عزوجل راستترین سخن است.
عرضكردم: آیا مؤمن را بر مسلمان نسبت بفضائل (بخششها و مواهب دنیوى) و احكام و حدود و چیزهاى دیگرى فضیلتى هست؟ فرمود: نه، هر دو نسبت باین امور یكسانند، لیكن فضیلت مؤمن بر مسلم نسبت باعمال آنها و موجبات تقربى است كه بسوى خداى عزوجل دارند،
عرضكردم: مگر خداى عزوجل نمیفرماید: «هر كس حسنهاى آورد، ده برابر آن پاداش دارد؟ 160 سوره 6 » در صورتیكه عقیده شما این بود كه مسلمان با مؤمن نسبت بنماز و زكوة و روزه و حج یك حكم دارد. فرمود: مگر خداى عزوجل نمیفرماید: «خدا براى او چندین برابر بیشتر كند» مؤمنینند كه خداى عزوجل حسناتشانرا چند برابر كند، هر حسنهئى را هفتاد برابر، این است فضیلت مؤمن (بر مسلم) و نیز خدا باندازه درستى ایمانش، حسنات ا را چند برابر زیاد كند، و نسبت بمؤمنین هر خیرى كه خواهد روا دارد.
عرضكردم: بفرمائید: اگر كسى وارد اسلام شود، مگر نه اینستكه وارد ایمان هم شده است؟ فرمود: نه، بلكه منسوب بایمان گشته و از كفر خارج شده است، اكنون برایت مثلى میزنم تا فضیلت ایمانرا بر اسلام بفهمى:
بمن بگو اگر مردى را در میان مسجد الحرام ببینى، شهادت میدهى كه اورا در كعبه دیده ئى؟
عرضكردم: این شهادت برایم روا نیست، فرمود: اگر مردى را در میان كعبه ببینى، گواهى دهى كه او داخل مسجد الحرام گشته است؟ عرضكردم: آرى، فرمود: چگونه چنین شد؟ گفتم: زیرا ا داخل كعبه نمىشود، جز اینكه داخل مسجد الحرام شود، فرمود: درست فهمیدى و نیكو گفتى: سپس فرمود ایمان و اسلام هم چنین اند. (تا كسى شهادتین نگوید باعتماد قلبى و عمل بمقررات دینى نرسد).