بَابُ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ بَعْضِ أَشْیَاخِ بَنِی النَّجَاشِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَأْسُ طَاعَةِ اللَّهِ الصَّبْرُ وَ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ فِیمَا أَحَبَّ الْعَبْدُ أَوْ كَرِهَ وَ لَا یَرْضَى عَبْدٌ عَنِ اللَّهِ فِیمَا أَحَبَّ أَوْ كَرِهَ إِلَّا كَانَ خَیْراً لَهُ فِیمَا أَحَبَّ أَوْ كَرِهَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 99 روایة:1 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: سر طاعت خدا صبر است و راضى بودن از خدا نسبت بآنچه بنده دوست داشته یا ناپسند داشته باشد، و هیچ بندهئى از خدا نسبت بآنچه دوست یا ناپسند دارد، راضى نباشد، جز آنكه خیرش باشد در آنچه دوست یا ناپسند داشته است.
شرح : استعاره آوردن سر را براى صبر از این نظر است كه عبادت و طاعت بانسانى تشبیه شده و صبر بجاى سر انسان قرار گرفته، یعنىشریفترین عبادت صبر است و یا آنچه مایه قوام و بقاء سایر عباداتست صبر است.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ لَیْثٍ الْمُرَادِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ أَعْلَمَ النَّاسِ بِاللَّهِ أَرْضَاهُمْ بِقَضَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 99 روایة:2 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: داناترین مردم بخدا، راضىترین آنها است از خداى عزوجل.
عَنْهُ عَنْ یَحْیَى بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِى الْبِلَادِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ الصَّبْرُ وَ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ رَأْسُ طَاعَةِ اللَّهِ وَ مَنْ صَبَرَ وَ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ فِیمَا قَضَى عَلَیْهِ فِیمَا أَحَبَّ أَوْ كَرِهَ لَمْ یَقْضِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فِیمَا أَحَبَّ أَوْ كَرِهَ إِلَّا مَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 99 روایة:3 @*@
ترجمه :
على بن الحسین علیهما السلام فرمود: صبر و راضى بودن از خدا، سر اطاعت خداست، و هر كه صبر كند و از خدا راضى باشد نسبت بآنچه درباره او حكم فرماید، چه دوست داشته و یا ناخوش داشته باشد، خداى عزوجل در آنچه دوست یا ناخوش دارد، براى او حكم نكند، جز آنچه خیر او باشد.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ عِبَاداً لَا یَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِینِهِمْ إِلَّا بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ الصِّحَّةِ فِى الْبَدَنِ فَأَبْلُوهُمْ بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ صِحَّةِ الْبَدَنِ فَیُصْلِحُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِمْ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ لَعِبَاداً لَا یَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِینِهِمْ إِلَّا بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ السُّقْمِ فِی أَبْدَانِهِمْ فَأَبْلُوهُمْ بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ السُّقْمِ فَیُصْلِحُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِمْ وَ أَنَا أَعْلَمُ بِمَا یَصْلُحُ عَلَیْهِ أَمْرُ دِینِ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ لَمَنْ یَجْتَهِدُ فِی عِبَادَتِی فَیَقُومُ مِنْ رُقَادِهِ وَ لَذِیذِ وِسَادِهِ فَیَتَهَجَّدُ لِیَ اللَّیَالِیَ فَیُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی عِبَادَتِی فَأَضْرِبُهُ بِالنُّعَاسِ اللَّیْلَةَ وَ اللَّیْلَتَیْنِ نَظَراً مِنِّی لَهُ وَ إِبْقَاءً عَلَیْهِ فَیَنَامُ حَتَّى یُصْبِحَ فَیَقُومُ وَ هُوَ مَاقِتٌ لِنَفْسِهِ زَارِئٌ عَلَیْهَا وَ لَوْ أُخَلِّى بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَا یُرِیدُ مِنْ عِبَادَتِى لَدَخَلَهُ الْعُجْبُ مِنْ ذَلِكَ فَیُصَیِّرُهُ الْعُجْبُ إِلَى الْفِتْنَةِ بِأَعْمَالِهِ فَیَأْتِیهِ مِنْ ذَلِكَ مَا فِیهِ هَلَاكُهُ لِعُجْبِهِ بِأَعْمَالِهِ وَ رِضَاهُ عَنْ نَفْسِهِ حَتَّى یَظُنَّ أَنَّهُ قَدْ فَاقَ الْعَابِدِینَ وَ جَازَ فِى عِبَادَتِهِ حَدَّ التَّقْصِیرِ فَیَتَبَاعَدُ مِنِّى عِنْدَ ذَلِكَ وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُ یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ فَلَا یَتَّكِلِ الْعَامِلُونَ عَلَى أَعْمَالِهِمُ الَّتِی یَعْمَلُونَهَا لِثَوَابِی فَإِنَّهُمْ لَوِ اجْتَهَدُوا وَ أَتْعَبُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَفْنَوْا أَعْمَارَهُمْ فِى عِبَادَتِى كَانُوا مُقَصِّرِینَ غَیْرَ بَالِغِینَ فِى عِبَادَتِهِمْ كُنْهَ عِبَادَتِى فِیمَا یَطْلُبُونَ عِنْدِى مِنْ كَرَامَتِى وَ النَّعِیمِ فِى جَنَّاتِى وَ رَفِیعِ دَرَجَاتِیَ الْعُلَى فِی جِوَارِی وَ لَكِنْ فَبِرَحْمَتِی فَلْیَثِقُوا وَ بِفَضْلِى فَلْیَفْرَحُوا وَ إِلَى حُسْنِ الظَّنِّ بِى فَلْیَطْمَئِنُّوا فَإِنَّ رَحْمَتِى عِنْدَ ذَلِكَ تَدَارَكُهُمْ وَ مَنِّى یُبَلِّغُهُمْ رِضْوَانِى وَ مَغْفِرَتِى تُلْبِسُهُمْ عَفْوِى فَإِنِّى أَنَا اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ وَ بِذَلِكَ تَسَمَّیْتُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 100 روایة:4 @*@
ترجمه :
رسولخدا (ص) فرمود: خداى عزوجل فرماید: برخى از بندگان مؤمنم كسانى باشند كه امر دینشان جز با ثروتمندى و وسعت و تندرستى اصلاح نشود، آنها را با ثروت و وسعت و تندرستى میآزمایم تا امر دینشان اصلاح شود.
و برخى از بندگان مؤمنم كسانى باشند كه امر دینشان جز با فقر و تهیدستى و ناتندرستى اصلاح نشود، آنها را با فقر و تهدیستى و ناتندرستى میآزمایم تا امر دینشان اصلاح شود. من بآنچه امر دین بندگان مؤمنم را اصلاح كند داناترم.
و برخى از بندگانم كسى است كه در عبادتم كوشش كند و از خواب و بستر بالذات خود برخیزد و در شبها براى خاطر من نماز شب خواند و خود را در راه عبادتم بزحمت اندازد، من یك شب و دو شب او را بچرت اندازم، براى نظر لطفى كه نسبت باو دارم و میخواهم باقیش دارم، پس او تا صبح میخواهد، سپس برمیخیزد و خود را مبغوض دارد و سرزنش میكند (كه چرا امشب از عبادتم محروم شدم) در صورتیكه اگر او را واگذارم تا هر چه خواهد عبادتم كند، از آنراه او را خود بینى فرا گیرد و همان خود بینى او را نسبت باعمالش فریفته سازد و حالتى باو دست دهد كه هلاك دینش در آن باشد، بجهت عجب باعمال و از خود راضى بودنش، تا آنجا كه گمان كند بر همه عابدان برترى گرفته و در عبادت از حد تقصیر در گذشته (در صورتیكه پیغمبران هم اعتراف بتقصیر در عبادت میكنند) آنهنگام از من دور شود و خودش گمان كند بمن نزدیك است.
پس كسانیكه اعمالى بخاطر ثواب من انجام میدهند، نباید بآن اعمال تكیه كنند، زیرا اگر آنها هر چه كوشش كنند و خود را بزحمت افكنند و عمر خود را در راه عبادتم بسپرند، باز مقصر باشند و با عبادت خود بكنه و حقیقت عبادتم نرسند، نسبت بكرامت و نعمت بهشت و درجات عالى كه در جوارم طلب میكنند، ولى تنها باید برحتم اعتماد كنند و بفضلم شادمان باشند و با حسن ظن مطمئن باشند، در آنهنگام رحتم دستگیرشان شود و رضوانم بآنها برسد و آمرزشم بر آنها لباس گذشت پوشد، همانا منم خداى رحمن و رحیم و بدان نامیده و منسوب شدهام، (اسم رحمن و رحیم روى خود گذاشتهام).
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِىالْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ یَنْبَغِى لِمَنْ عَقَلَ عَنِ اللَّهِ أَنْ لَا یَسْتَبْطِئَهُ فِى رِزْقِهِ وَ لَا یَتَّهِمَهُ فِى قَضَائِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 101 روایة:5@*@
ترجمه :
موسى بن جعفر (ع) فرمود: كسیكه خدا را شناخت (عقل خدایى پیدا كرد) سزاوار است. روزى دادن او را كند و دیر نشمارد و او را در حكمش متهم ندارد.
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ نُهَیْكٍ بَیَّاعِ الْهَرَوِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنَ لَا أَصْرِفُهُ فِی شَیْءٍ إِلَّا جَعَلْتُهُ خَیْراً لَهُ فَلْیَرْضَ بِقَضَائِى وَ لْیَصْبِرْ عَلَى بَلَائِى وَ لْیَشْكُرْ نَعْمَائِى أَكْتُبْهُ یَا مُحَمَّدُ مِنَ الصِّدِّیقِینَ عِنْدِى
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 101 روایة: 6 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: خداى عزّوجلّ فرماید: بنده مؤمنم را بهر سو بگردانم، برایش خیر است، پس باید بقضاء من راضى باشد و بر بلاى من صبر كند و نعمتهایم را سپاسگزارد تا او را اى محمد در زمره صدیقین نزد خود ثبت كنم.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ فِیمَا أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ ع یَا مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنِ فَإِنِّی إِنَّمَا أَبْتَلِیهِ لِمَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أُعَافِیهِ لِمَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَزْوِی عَنْهُ مَا هُوَ شَرٌّ لَهُ لِمَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنَا أَعْلَمُ بِمَا یَصْلُحُ عَلَیْهِ عَبْدِى فَلْیَصْبِرْ عَلَى بَلَائِى وَ لْیَشْكُرْ نَعْمَائِى وَ لْیَرْضَ بِقَضَائِى أَكْتُبْهُ فِى الصِّدِّیقِینَ عِنْدِى إِذَا عَمِلَ بِرِضَائِى وَ أَطَاعَ أَمْرِى
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 102 روایة: 7 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: در ضمن آنچه خداى عزّوجلّ به موسى بن عمران وحى كرد این بود كه: اى موسى بن عمران، مخلوقى كه نزدم دوستتر از بنده مؤمن باشد نیافریدم، من او را مبتلى كنم بآنچه براى او خیر است و عافیت دهم بآنچه برایش خیر است. آنچه شر اوست از او بگردانم، براى آنچه نزد او خیر است، و من بآنچه بندهام را اصلاح كند داناترم، پس باید بر بلایم صبر كند و نعمتهایم را شكر نماید و بقضائم راضى باشد، تا او را در زمره صدیقین نزد خود نویسم، زمانى كه برضاى من عمل كند و امرم را اطاعت نماید.
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَجِبْتُ لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ لَا یَقْضِى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ قَضَاءً إِلَّا كَانَ خَیْراً لَهُ وَ إِنْ قُرِّضَ بِالْمَقَارِیضِ كَانَ خَیْراً لَهُ وَ إِنْ مَلَكَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا كَانَ خَیْراً لَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 102 روایة: 8 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: در شگفتم از مرد مسلمان كه خداى عزّوجلّ برایش سرنوشتى نكند، جز آنكه خیر او باشد، اگر بدنش را با قیچى ببرند خیر اوست و اگر هم تمام خاور و باختر روى زمین را مالك شود خیر اوست.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ أَحَقُّ خَلْقِ اللَّهِ أَنْ یُسَلِّمَ لِمَا قَضَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ عَرَفَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ رَضِیَ بِالْقَضَاءِ أَتَى عَلَیْهِ الْقَضَاءُ وَ عَظَّمَ اللَّهُ أَجْرَهُ وَ مَنْ سَخِطَ الْقَضَاءَ مَضَى عَلَیْهِ الْقَضَاءُ وَ أَحْبَطَ اللَّهُ أَجْرَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 102 روایة: 9@*@
ترجمه :
امام باقر (ع) فرمود: در میان مخلوق خدا سزاوارترین كس بتسلیم بودن قضاء خداى عزّوجلّ كسى است كه خداى عزّوجلّ را بشناسد و هر كه بقضاء راضى باشد، قضا بر او وارد شود و خدا اجر او را بزرگ فرماید و هر كه قضا را ناخوش دارد، قضا بر او وارد شود و خدا اجرش را تباه سازد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ هَاشِمِ بْنِ الْبَرِیدِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ لِى عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا الزُّهْدُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ أَعْلَى دَرَجَةِ الزُّهْدِ أَدْنَى دَرَجَةِ الْوَرَعِ وَ أَعْلَى دَرَجَةِ الْوَرَعِ أَدْنَى دَرَجَةِ الْیَقِینِ وَ أَعْلَى دَرَجَةِ الْیَقِینِ أَدْنَى دَرَجَةِ الرِّضَا
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 102 روایة:10 @*@
ترجمه :
على بن الحسین صلوات الله علیهما فرمود: زهد را ده جزء است، بالاترین درجه زهد پستترین درجه ورع است، و بالاترین درجه ورع پستترین درجه یقین است، و بالاترین درجه یقین پستترین درجه رضاست.
شرح : از این روایت استفاده مىشود كه براى زهد (بیرغبتى و عدم تمایل بدنیا) مراتب و درجاتى است كه چون سالك الى الله ببالاتریندرجاتش رسد، وارد پایینترین درجات ورع (ترك محرمات و شبهات) گشته است و نیز از آنجا صعود مىكند وبمراتب یقین و سپس بمراتب رضا مىرسد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَقِیَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ فَقَالَ یَا عَبْدَ اللَّهِ كَیْفَ یَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً وَ هُوَ یَسْخَطُ قِسْمَهُ وَ یُحَقِّرُ مَنْزِلَتَهُ وَ الْحَاكِمُ عَلَیْهِ اللَّهُ وَ أَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَمْ یَهْجُسْ فِى قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 103 روایة: 11 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: حسن بن على علیهما السلام به عبدالله بن جعفر بر خورد و باو فرمود اى عبدالله؟ چگونه مؤمن، مؤمن باشد، با آنكه از قسمت مقدر خود ناراضى باشد و مقام خود را كوچك كند، در صورتیكه حاكم بالاى سر او خدا است و من ضامنم براى كسى كه جز خدا در دلش خطور نكند دعا كردنش بدرگاه خدا مستجاب شود.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ بِأَیِّ شَیْءٍ یُعْلَمُ الْمُؤْمِنُ بِأَنَّهُ مُؤْمِنٌ قَالَ بِالتَّسْلِیمِ لِلَّهِ وَ الرِّضَا فِیمَا وَرَدَ عَلَیْهِ مِنْ سُرُورٍ أَوْ سَخَطٍ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 103 روایة: 12 @*@
ترجمه :
مردى گوید: بامام صادق (ع) عرضكردم: بچه علامت دانسته مىشود كه شخص مؤمن است؟ فرمود: به تسلیم خدا بودن، و راضى بودن بآنچه برایش پیش مىآید، از شادى و ناخرسندى.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى یَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمْ یَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ لِشَیْءٍ قَدْ مَضَى لَوْ كَانَ غَیْرُهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 103 روایة: 13@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله هیچگاه نسبت به امرى كه میگذشت نمىفرمود: كاش غیر این مىبود.