بَابُ الْمَكَارِمِ
توضیح :مكارم صفاتى است موجب كرامت و شرف و بزرگوارى انسان میشود، و از صفات نیك عادى بالاتر است.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ أَبِى مَسْرُوقٍ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ شَعِرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمَكَارِمُ عَشْرٌ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ فِیكَ فَلْتَكُنْ فَإِنَّهَا تَكُونُ فِى الرَّجُلِ وَ لَا تَكُونُ فِى وَلَدِهِ وَ تَكُونُ فِى الْوَلَدِ وَ لَا تَكُونُ فِى أَبِیهِ وَ تَكُونُ فِى الْعَبْدِ وَ لَا تَكُونُ فِىالْحُرِّ قِیلَ وَ مَا هُنَّ قَالَ صِدْقُ الْبَأْسِ وَ صِدْقُ اللِّسَانِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ إِقْرَاءُ الضَّیْفِ وَ إِطْعَامُ السَّائِلِ وَ الْمُكَافَأَةُ عَلَى الصَّنَائِعِ وَ التَّذَمُّمُ لِلْجَارِ وَ التَّذَمُّمُ لِلصَّاحِبِ وَ رَأْسُهُنَّ الْحَیَاءُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 92 روایة:1 @*@
ترجمه :
حسین بن عطیه گوید: امام صادق (ع) فرمود: مكارم ده چیز است، اگر میتوانى آنها را داشته باش، زیرا گاهى شخصى آنها را دارد و فرزندش ندارد و گاهى در فرزند هست و در پدرش نیست، و گاهى در برده هست و در آزاد نیست، عرض شد: آنها چه هستند؟ فرمود: نومیدى حقیقى (از آنچه دست مردم است) و راستى زبان و اداء امانت وصله رحم و پذیرائى از مهمان و غذا دادن بسائل (كسیكه از او غذا طلبد) و جبران نیكىها و مراعات حق همسایه و مراعات حق رفیق(10) و سر همه مكارم (افضل و عالیتر از همه) حیا و شرم است (زیرا كسیكه در برابر خالق و مخلوق شرم داشته باشد، همه این مكارم را انجام میدهد و همان خصلت حیا بر تمام این مكارم دائى و باعث میشود).
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِىعَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَصَّ رُسُلَهُ بِمَكَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَامْتَحِنُوا أَنْفُسَكُمْ فَإِنْ كَانَتْ فِیكُمْ فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ ذَلِكَ مِنْ خَیْرٍ وَ إِنْ لَا تَكُنْ فِیكُمْ فَاسْأَلُوا اللَّهَ وَ ارْغَبُوا إِلَیْهِ فِیهَا قَالَ فَذَكَرَهَا عَشَرَةً الْیَقِینَ وَ الْقَنَاعَةَ وَ الصَّبْرَ وَ الشُّكْرَ وَ الْحِلْمَ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ وَ السَّخَاءَ وَ الْغَیْرَةَ وَ الشَّجَاعَةَ وَ الْمُرُوءَةَ قَالَ وَ رَوَى بَعْضُهُمْ بَعْدَ هَذِهِ الْخِصَالِ الْعَشَرَةِ وَ زَادَ فِیهَا الصِّدْقَ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 93 روایة:2 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: خداى عزوجل پیغمبرانش را بمكارم اخلاق اختصاص داد، شما خود را بیازمائید، اگر آنها در وجود شما هم بود، خدا را سپاس گوئید و بدانید كه بودن آنها در شما خیر شماست و اگر در شما نبود، از خدا بخواهید و نسبت بآنها رغبت جوئید.
سپس آنها را ده چیز شمرد: یقین و قناعت و صبر و شكر و خویشتن دارى و خلق نیكو و سخاوت و غیرت و شجاعت و مروت.
بعضى از راویان دیگر این ده خصلت را ذكر نموده و راستگوئى و امانت دارى را هم بدانها افزوده است.
عَنْهُ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَاشِمِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادٍ قَالَ بَكْرٌ وَ أَظُنُّنِی قَدْ سَمِعْتُهُ مِنْ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَیْرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّا لَنُحِبُّ مَنْ كَانَ عَاقِلًا فَهِماً فَقِیهاً حَلِیماً مُدَارِیاً صَبُوراً صَدُوقاً وَفِیّاً إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَصَّ الْأَنْبِیَاءَ بِمَكَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَمَنْ كَانَتْ فِیهِ فَلْیَحْمَدِ اللَّهَ عَلَى ذَلِكَ وَ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِیهِ فَلْیَتَضَرَّعْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لْیَسْأَلْهُ إِیَّاهَا قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا هُنَّ قَالَ هُنَّ الْوَرَعُ وَ الْقَنَاعَةُ وَ الصَّبْرُ وَ الشُّكْرُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحَیَاءُ وَ السَّخَاءُ وَ الشَّجَاعَةُ وَ الْغَیْرَةُ وَ الْبِرُّ وَ صِدْقُ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 93 روایة:3 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: ما دوست داریم كسى را كه عاقل، فهمیده، فقیه، خویشن دار، بامدارا، بردبار، راستگو، باوفا باشد، زیرا خداى عزوجل پیغمبران را بمكارم اخلاق احتصاص داد (یعنى خصال نكوهیده را از آنها دور ساخت) پس هر كه این مكارم را داشته باشد، باید خدا را سپاس گزارد و هر كس آنها را نداشته باشد، باید بسوى خداى عزوجل تضرع كند و آنها را از او بخواهد.
راوى گوید: عرض كردم، قربانت آنها چه صفاتى هستند؟ فرمود: پرهیزگارى و قناعت و صبر و شكر و خویشتن دارى و حیا و سخاوت و شجاعت و غیرت و خوش رفتارى و راستى گفتار و امانت دارى.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ارْتَضَى لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِیناً فَأَحْسِنُوا صُحْبَتَهُ بِالسَّخَاءِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 94 روایة:4 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع): فرمود: خداى عزوجل اسلام را دین شما پسندید، پس بسبب سخاوت و خلق نیكو با آن نیكو معاشرت كنید.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص الْإِیمَانُ أَرْبَعَةُ أَرْكَانٍ الرِّضَا بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ وَ تَفْوِیضُ الْأَمْرِ إِلَى اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لِأَمْرِ اللَّهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 94 روایة:5 @*@
ترجمه :
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: ایمان از چهار پایه مركب است: 1 راضى بودن بقضاء خدا 2 توكل بر خدا 3 واگذاردن امر بخدا 4 تسلیم امر خدا بودن.
الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ قَالَ أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِیهِ كَمَلَ إِسْلَامُهُ وَ لَوْ كَانَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَى قَدَمِهِ خَطَایَا لَمْ تَنْقُصْهُ الصِّدْقُ وَ الْحَیَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ الشُّكْرُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 94 روایة:6 @*@
ترجمه :
ابن سنان گوید: مردى از بنىهاشم (كه گویا مراد امام صادق (ع) باشد و از شدت تقیه این گونه تعبیر شده است) فرماید: چهار چیز است كه هر كس آنها را دارا باشد، اسلامش كامل است، و اگر سر تا پایش خطاكارى باشد، از قدر او نكاهد: راستگوئى و حیا و خوش خلقى و سپاسگزارى.
توضیح : یكى از این صفات حیاء است كه در حدیث اول این باب گفته شد، حیا سر همه مكارم است پس كسیكه این چهار صفت را داشتهباشد خطائى بمعنى گناه و صفت مذموم ندارد، مگر اینكه مقصود از خطا، سهو و اشتباه و نقایص بدنى و نژادىو أمثال آن باشد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِخَیْرِ رِجَالِكُمْ قُلْنَا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِنَّ مِنْ خَیْرِ رِجَالِكُمُ التَّقِیَّ النَّقِیَّ السَّمْحَ الْكَفَّیْنِ النَّقِیَّ الطَّرَفَیْنِ الْبَرَّ بِوَالِدَیْهِ وَ لَا یُلْجِئُ عِیَالَهُ إِلَى غَیْرِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 94 روایة:7 @*@
ترجمه :
جابر بن عبدالله گوید: رسولخدا (ص) فرمود: نمیخواهید بهترین مردان شما را بشما بگویم؟ عرض كردیم: چرا، اى رسولخدا، فرمود: برخى از بهترین مردان شما، مرد پرهیزكار ناآلوده، دست باز (با سخاوت) زبان و دامن پاك، خوش رفتار با پدر و مادر است كه عیالاتش را به پناهندگى بدیگران مجبور نسازد.