بَابُ خِصَالِ الْمُؤْمِنِ
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ یَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَكُونَ فِیهِ ثَمَانِى خِصَالٍ وَقُوراً عِنْدَ الْهَزَاهِزِ صَبُوراً عِنْدَ الْبَلَاءِ شَكُوراً عِنْدَ الرَّخَاءِ قَانِعاً بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ لَا یَظْلِمُ الْأَعْدَاءَ وَ لَا یَتَحَامَلُ لِلْأَصْدِقَاءِ بَدَنُهُ مِنْهُ فِى تَعَبٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِى رَاحَةٍ إِنَّ الْعِلْمَ خَلِیلُ الْمُؤْمِنِ وَ الْحِلْمَ وَزِیرُهُ وَ الْعَقْلَ أَمِیرُ جُنُودِهِ وَ الرِّفْقَ أَخُوهُ وَ الْبِرَّ وَالِدُهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 78 روایة:1 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: مؤمن را سزاوار است كه داراى هشت خصلت باشد: 1 هنگام شدائد باوقار باشد، 2 هنگام بلا شكیبا باشد، 3 در فراوانى نعمت سپاسگزار باشد، 4 بآنچه خدا روزیش كرده قانع و خرسند باشد، 5 بدشمنانش ستم نكند، 6 بارش را بر دوستانش نیفكند (بخاطر دوستانش متحمل گناه نشود)، 7 بدنش از او در رنج و مشقت باشد (از بسیارى عبادت و قضاء حوائج مردم)، 8 مردم از ناحیه او در آسایش باشند، همانا علم دوست مؤمن است و بردبارى و زیرش و عقل امیر سپاهش (یعنى اعضاء و جوارحش بفرمان عقلش رفتار كنند) و مدارا برادرش و احسان پدرش باشد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ الْإِیمَانُ لَهُ أَرْكَانٌ أَرْبَعَةٌ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ وَ تَفْوِیضُ الْأَمْرِ إِلَى اللَّهِ وَ الرِّضَا بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 78 روایة:2@*@
ترجمه :
امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمود: ایمان چهار پایه دارد: 1- توكل بر خدا 2- واگذار كردن امر بخدا، 3- راضى بودن بقضاى خداى، 4 تسلیم بودن بامر خداى عزّوجلّ.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِىلَیْلَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّكُمْ لَا تَكُونُونَ صَالِحِینَ حَتَّى تَعْرِفُوا وَ لَا تَعْرِفُونَ حَتَّى تُصَدِّقُوا وَ لَا تُصَدِّقُونَ حَتَّى تُسَلِّمُوا أَبْوَاباً أَرْبَعَةً لَا یَصْلُحُ أَوَّلُهَا إِلَّا بِآخِرِهَا ضَلَّ أَصْحَابُ الثَّلَاثَةِ وَ تَاهُوا تَیْهاً بَعِیداً إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا یَقْبَلُ إِلَّا الْعَمَلَ الصَّالِحَ وَ لَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ إِلَّا بِالْوَفَاءِ بِالشُّرُوطِ وَ الْعُهُودِ وَ مَنْ وَفَى اللَّهَ بِشُرُوطِهِ وَ اسْتَكْمَلَ مَا وَصَفَ فِى عَهْدِهِ نَالَ مَا عِنْدَهُ وَ اسْتَكْمَلَ وَعْدَهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْبَرَ الْعِبَادَ بِطَرِیقِ الْهُدَى وَ شَرَعَ لَهُمْ فِیهَا الْمَنَارَ وَ أَخْبَرَهُمْ كَیْفَ یَسْلُكُونَ فَقَالَ وَ إِنِّى لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى وَ قَالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیمَا أَمَرَهُ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُؤْمِناً بِمَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ ص هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ فَاتَ قَوْمٌ وَ مَاتُوا قَبْلَ أَنْ یَهْتَدُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ آمَنُوا وَ أَشْرَكُوا مِنْ حَیْثُ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّهُ مَنْ أَتَى الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا اهْتَدَى وَ مَنْ أَخَذَ فِى غَیْرِهَا سَلَكَ طَرِیقَ الرَّدَى وَصَلَ اللَّهُ طَاعَةَ وَلِیِّ أَمْرِهِ بِطَاعَةِ رَسُولِهِ ص وَ طَاعَةَ رَسُولِهِ بِطَاعَتِهِ فَمَنْ تَرَكَ طَاعَةَ وُلَاةِ الْأَمْرِ لَمْ یُطِعِ اللَّهَ وَ لَا رَسُولَهُ وَ هُوَ الْإِقْرَارُ بِمَا نَزَلَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ خُذُوا زِینَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ الْتَمِسُوا الْبُیُوتَ الَّتِى أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْكَرَ فِیهَا اسْمُهُ فَإِنَّهُ قَدْ خَبَّرَكُمْ أَنَّهُمْ رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَ لَا بَیْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِقَامِ الصَّلَاةِ وَ إِیتَاءِ الزَّكَاةِ یَخَافُونَ یَوْماً تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصَارُ إِنَّ اللَّهَ قَدِ اسْتَخْلَصَ الرُّسُلَ لِأَمْرِهِ ثُمَّ اسْتَخْلَصَهُمْ مُصَدِّقِینَ لِذَلِكَ فِى نُذُرِهِ فَقَالَ وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ تَاهَ مَنْ جَهِلَ وَ اهْتَدَى مَنْ أَبْصَرَ وَ عَقَلَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِى فِى الصُّدُورِ وَ كَیْفَ یَهْتَدِى مَنْ لَمْ یُبْصِرْ وَ كَیْفَ یُبْصِرُ مَنْ لَمْ یُنْذَرْ اتَّبِعُوا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ أَقِرُّوا بِمَا نَزَلَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ اتَّبِعُوا آثَارَ الْهُدَى فَإِنَّهُمْ عَلَامَاتُ الْأَمَانَةِ وَ التُّقَى وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَوْ أَنْكَرَ رَجُلٌ عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ ع وَ أَقَرَّ بِمَنْ سِوَاهُ مِنَ الرُّسُلِ لَمْ یُؤْمِنْ اقْتَصُّوا الطَّرِیقَ بِالْتِمَاسِ الْمَنَارِ وَ الْتَمِسُوا مِنْ وَرَاءِ الْحُجُبِ الْآثَارَ تَسْتَكْمِلُوا أَمْرَ دِینِكُمْ وَ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 79 روایة:3 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: تا معرفت نیابید صالح نشوید و تا تصدیق نكنید معرفت نیابید و تا چهار دریراكه نخستینشان جز به آخرشان اصلاح نشود نگیرید تصدیق نیابید (9) همراهان سه در گمراه گشته و در بیراهه دورى افتادند، خداى تبارك و تعالى جز عمل صالح را نپذیرد و خدا جز وفاء بشروط و پیمانها را نپذیرد، و هر كه بشروط خدا وفا كند و آنچه را كه در پیمانش شرح داده بكمال رساند، بدانچه نزد اوست برسد و وعده خدا را كامل دریافت كند.
خداى عزّوجلّ راههاى هدایت را به بندگانش خبر داده و در آن راهها برایشان چراغ برافراشته و دستور داده كه چگونه راه بپیمایند و فرموده: «همانا من آمرزنده كسى باشم كه توبه كند و ایمان آورد و عمل صالح نماید و آنگاه هدایت پذیرد، 83 سوره، 3» و فرموده: «خدا فقط از پرهیزگاران مىپذیرد» پس هر كس كه خداى عزّوجلّ را نسبت به آنچه امرش فرموده پرهیزگار باشد، همان خداى عزّوجلّ را با ایمان بآنچه محمد صلى الله علیه و آله آورده ملاقات كند.
هیهات هیهات!! كه مردمى از دست رفتند و مردند پیش از آنكه هدایت شوند و گمان كردند كه ایمان دارند، در صورتیكه ندانسته مشرك شدند، هر كس از در وارد خانه شود هدایت یافته و هر كه راه دیگر پیش گیرد طریق هلاكت سپرده است، خدا اطاعت ولى امرش را به اطاعت رسولش پیوسته و اطاعت رسولش را به اطاعت خود (آنجا كه فرمایید: اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولى الامر منكم) پس هر كه اطاعت والیان امر را كنار گذارد، خدا و رسولش را هم اطاعت نكرده است و همانست اقرار بآنچه از جانب خدا آمده كه: «در هر مسجدى زیور خود را بر گیرید و بجویید خانههایى را كه خدا اجازه فرموده بر افراشته گردند و نامش در آنها برده شود 31 سوره 7 -» همانا خدا به شما خبر داده كه آنها: «مردانى باشند كه تجارت و داد و ستد ایشانرا ازدیاد خدا عزّوجلّ و گزاردن نماز و دادن زكوة باز ندارد، آنها از روزى كه دلها و چشمها در آن دگرگون شود بیم دارند: 36 سوره 24 ».
همانا خدا رسولانرا ویژه امر خود ساخت و سپس آنها را با تصدیق و باور بآن درباره بیمهاى خویش برگزید و فرمود: «هیچ امتى نبوده جز اینكه بیم دهندهئى در میان آنها بوده، 24 سوره 35» هر كه ندانست بیراهه رفت و هر كه چشم گشود و تعقل كرد هدایت یافت، همانا خداى عزّوجلّ فرماید: «نكته اینست كه: دیدهها كور نیست، بلكه دلهاى میان سینهها كور است. 46 سوره 22» و كسیكه نمىبیند چگونه راه یابد و كسیكه بیمش ندادهاند چگونه بینا باشد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله را پیروى كنید و بآنچه از جانب خدا آمده اقرار كنید و از نشانههاى هدایت متابعت نمایید، زیرا ایشان نشانههاى امانت و تقوایند، و بدانید اگر كسى فقط عیسى بن مریم علیهما السلام را انكار كند و پیغمبران غیر از او اقرار نماید، ایمان ندارد، چراغگاه را جویید و راه پیمایید و از پشت پردهها در طلب آثار و نشانهها باشید (یعنى اگر چه در برابر شما پردههاى مبتدعین و مدعیان ناحق آویخته شده ولى شما در پس این پردهها كسانى را كه قدم جاى قدم پیغمبر گذاشتهاند، مىتوانید پیدا كنید شما ببینید یزید و هشام و امثالشان نشان دهنده رفتار پیغمبر بودند یا حسین بن على و فرزندانش علیهم السلام) تا امر دینتان را كامل ساخته و بخداى پروردگار خویش ایمان آورده باشید.
توضیح : این روایت با اندكى تفاوت بشماره 465 درج 1 ص 257 گذشت، عبارات دو پهلو را در اینجا بطریق دیگرش ترجمه كردیم و نیزعلاوه بر توضیح :آنجا، در این جا نیز در میان ملالین توضیحاتى افزودیم.
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ رَفَعَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص قَوْمٌ فِی بَعْضِ غَزَوَاتِهِ فَقَالَ مَنِ الْقَوْمُ فَقَالُوا مُؤْمِنُونَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ وَ مَا بَلَغَ مِنْ إِیمَانِكُمْ قَالُوا الصَّبْرُ عِنْدَ الْبَلَاءِ وَ الشُّكْرُ عِنْدَ الرَّخَاءِ وَ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حُلَمَاءُ عُلَمَاءُ كَادُوا مِنَ الْفِقْهِ أَنْ یَكُونُوا أَنْبِیَاءَ إِنْ كُنْتُمْ كَمَا تَصِفُونَ فَلَا تَبْنُوا مَا لَا تَسْكُنُونَ وَ لَا تَجْمَعُوا مَا لَا تَأْكُلُونَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 81 روایة 4 @*@
ترجمه :
امام رضا (ع) فرمود: در یكى از جنگهاى جماعتى را نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله بردند فرمود: این مردم چه كسانند؟ گفتند: یا رسول الله مؤمنیناند، فرمود: ایمان شما در چه پایه است؟ گفتند بردبارى هنگام بلا و سپاسگزارى زمان نعمت و رضاى بقضاء خدا. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: اینها صفات خویشتن داران دانشمندانى است كه از كثرت دانش بپیغمبران نزدیك شدهاند، اگر چنانكه گفتید هستند، پس ساختمانى را كه در آن سكونت نمىكنید نسازید و چیزى را كه نمىخورید گرد نیاورید، و از خدائیكه بسویش بازگشت مىكنید پروا نمائید.