%
در قرآن مجید، وجوب اطاعت کسانی غیر از شخص پیامبر گرامی اسلامصلی الله علیه وآله وسلم نیز آمده است، این کسان در زبان قرآن «اولی الامر» نام دارند؛%
«یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اَطیعُوا اللَّهَ وَاَطیعوُا الرَّسوُلَ وَاُولِی الْاَمْرِ مِنْکُمْ فَاِنْ تَنازَعْتُمْ فی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ اِلَی اللَّهِ وَالرَّسوُلِ اِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْاخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَاَحْسَنُ تَاْویلاً(198)؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالامر را و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داوری بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما بهتر و سرانجامش نیکوتر است.»%
باید دید «اولی الامر» که در کنار پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله وسلم اطاعت از آنان واجب شمرده شده چه کسانی هستند و مهمترین ویژگیشان چیست؟%
«در آیه، اطاعت از پیامبر و اولی الامر مطلق است و هیچ قید و شرطی ندارد و این دلیل بر آن است که آنان برخلاف حکم خدا هیچ دستوری نمیدهند والاّ یک نوع تضاد، در حکم خدا پیش میآید، و این در صورتی امکان دارد که پیامبر و اولیالامر معصوم باشند و هرگز گناه یا خطایی از آنان سر نزند، زیرا اگر احتمال داشت به ناروا یا اشتباه حکمی از آنان صادر شود، لازم بود استثنا شود.%
با این حساب، منظور از «اولی الامر» در آیه شریفه کسانی هستند که همانند پیامبر معصومند و هرگز خطا یا گناهی از آنان سر نمیزند؛ و به اتفاق دانشمندان شیعه، اینان همان امامان دوازدهگانه - یعنی حضرت علی و فرزندان پاکش - میباشند. علاوه بر مفاد آیه، روایات فراوانی در تفسیر این آیه وارد شده که همگی این تفسیر را اثبات میکنند.»(199)%
«اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ امَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلوةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکوةَ وَهُمْ راکِعُونَ(200)؛ سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آوردهاند؛ همانها که نماز را برپا میدارند و در حال رکوع، زکات میدهند.»%
«کلمه «ولیّ» در این آیه به معنی دوست و یا ناصر و یاور نیست زیرا ولایت به معنی دوستی و یاریکردن مخصوص کسانی نیست که نماز میخوانند و در حال رکوع زکات میدهند، بلکه یک حکم عمومی است که همه مسلمانان را دربر میگیرد؛ همه مسلمین باید یکدیگر را دوست بدارند و یاری کنند حتی آنهایی که زکات بر آنها واجب نیست ...، آنها هم باید دوست و یار و یاور یکدیگر باشند.%
از اینجا روشن میشود که منظور از «ولیّ» در آیه فوق، ولایت به معنی سرپرستی، تصرف و رهبری مادی و معنوی است، به خصوص این که این ولایت در ردیف ولایت پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و ولایت خدا قرار گرفته و هر سه با یک جمله ادا شده است، و به این ترتیب، آیه از آیاتی است که به عنوان یک نص قرآنی دلالت بر ولایت و امامت علیعلیه السلام میکند.%
در بسیاری از کتب اسلامی و منابع اهل تسنن، روایات متعددی دائر بر این که آیه فوق در شأن علیعلیه السلام نازل شده، نقل گردیده که در بعضی از آنها اشاره به مسأله بخشیدن انگشتر در حال رکوع نیز شده و در بعضی نشده و تنها به نزول آیه درباره علیعلیه السلام قناعت گردیده است.»(201)%
علامه طباطبایی(ره) نمونههایی از این روایات را از منابع شیعه و اهل سنّت در تفسیر شریف «المیزان» نقل کردهاند.(202)%
%