مشهور در میان مفسران این است که این سوره نخستین سوره ای است که بر پیغمبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) نازل شده، و محتوای آن نیز مؤید همین معنی است، و اینکه بعضی گفته اند نخستین سوره سوره ((حمد ،))، یا سوره ((مدثر)) است خلاف مشهور است .
این سوره در آغاز به پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) دستور قرائت و تلاوت می دهد . و سپس از آفرینش این انسان با عظمت، از یک قطعه خون بی ارزش، سخن می گوید :
و در مرحله بعد از تکامل انسان در پرتو لطف و کرم پروردگار، و آشنائی او به علم و دانش و قلم بحث می کند .
در مرحله بعد، از انسانهای ناسپاسی که علیرغم این همه موهبت و اکرام الهی راه طغیان را پیش می گیرند سخن به میان می آورد .
و سرانجام اشاره به مجازات دردناک کسانی که مانع هدایت مردم و اعمال نیک اند می کند .
و سوره را با دستور ((سجده)) و ((تقرب)) به درگاه پروردگار پایان می دهد .
در فضیلت قرائت این سوره از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود : من قراء فی یومه او لیلته اقراء باسم ربک ثم مات فی یومه او لیلته مات شهیدا و بعثه الله شهیدا، و احیاه کمن ضرب بسیفه فی سبیل الله مع رسول الله ! : هر کس در روز یا شب سوره اقراء باسم ربک را بخواند، و در همان
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 151@@@
شب یا روز بمیرد شهید از دنیا رفته است و خداوند او را شهید مبعوث می کند و در صف شهیدان جای می دهد، و در قیامت همچون کسی است که با شمشیر در راه خدا با پیامبر خدا جهاد کرده است .
این سوره به مناسبت تعبیرهای مختلفی که در آغاز آن است بنام سوره ((علق)) یا سوره ((اقراء)) یا سوره ((قلم)) نامیده شده .**تفسیر برهان جلد 4 صفحه 478***
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 152@@@
ََآیه 1 - 5