تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد27
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

1 - علی (علیه السلام) و شیعیانش خیر البریه اند

در روایات فراوانی که از طرق اهل سنت و منابع معروف آنها، و همچنین در منابع معروف شیعه نقل شده، آیه ((اولئک هم خیر البریة)) (آنها بهترین مخلوقات خدا هستند) به علی (علیه السلام) و پیروان او تفسیر شده است .

((حاکم حسکانی)) نیشابوری که از دانشمندان معروف اهل سنت در قرن پنجم هجری است این روایات را در کتاب معروفش ((شواهدالتنزیل)) با اسناد مختلف نقل می کند، و تعداد آن بیش از بیست روایت است که به عنوان نمونه چند روایت را از نظر می گذارنیم :

1 - ((ابن عباس)) می گوید : هنگامی که آیه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة نازل شد پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) به علی (علیه السلام) فرمود :

@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 211@@@

هو انت و شیعتک تاتی انت و شیعتک یوم القیامة راضیین مرضیین، و یاتی عدوک غضبانا مقحمین :

منظور از این آیه تو و شیعیانت هستید که در روز قیامت وارد عرصه محشر می شوید در حالی که هم شما از خدا راضی و هم خدا از شما راضی است و دشمنت خشمگین وارد محشر می شود و به زور به جهنم می رود (در بعضی از نسخه های حدیث مقمحین آمده است که به معنی بالا نگاه داشتن سر به وسیله غل و زنجیر می باشد) .**(شواهد التنزیل) جلد 2 صفحه 357 حدیث 1126***

2 - در حدیث دیگری از ((ابوبرزه)) آمده است که وقتی پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) این آیه را قرائت کرد، فرمود : هم انت و شیعتک یا علی، و میعاد ما بینی و بینک الحوض : آنها تو و شیعیانت هستید، ای علی ! و وعده من و شما کنار حوض کوثر است ! .**(همان مدارک) صفحه 359 حدیث 1130***

3 - در حدیث دیگری از ((جابر بن عبدالله انصاری)) آمده است که ما خدمت پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) کنار خانه خدا نشسته بودیم علی (علیه السلام) به سوی ما آمد، هنگامی که چشم پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) به او افتاد فرمود : قد اتاکم اخی : برادرم به سراغ شما می آید سپس رو به کعبه کرد : فقال و رب هذه البنیة ! ان هذا و شیعته هم الفائزون یوم القیامة : به خدای این کعبه قسم که این مرد و شیعیانش در قیامت رستگارانند سپس رو به سوی ما کرد و افزود :

اما و الله انه اولکم ایمانا بالله، و اقومکم بامر الله، و اوفاکم بعهد الله و اقضاکم بحکم الله و اقسمکم بالسویة، و اعدلکم فی الرعیة، و اعظمکم عند الله مزیة .

قال ((جابر)) : فانزل الله : ((ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات

@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 212@@@

اولئک هم خیر البریة)) فکان علی اذا اقبل قال اصحاب محمد (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) قد اتاکم خیر البریة بعد رسول الله .

به خدا سوگند او قبل از همه شما به خدا ایمان آورد، و قیام او به فرمان خدا بیش از همه شما است، وفایش به عهد الهی از همه بیشتر، و قضاوتش به حکم الله افزونتر، و مساواتش در تقسیم (بیت المال) از همه زیادتر، عدالتش درباره رعیت از همه فزون تر، و مقامش نزد خداوند از همه بالاتر است .

جابر می گوید : در اینجا خداوند آیه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة را نازل فرمود و از آن به بعد هنگامی که علی (علیه السلام) می آمد یاران محمد (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) می گفت ند : بهترین مخلوق خدا بعد از رسول الله آمد ! .**همان مدارک صفحه 362 حدیث 1139***

نزول این آیه در کنار خانه کعبه منافات با مدنی بودن سوره ندارد، زیرا ممکن است از قبیل نزول مجدد، و یا تطبیق بوده باشد، بعلاوه بعید نیست که نزول این آیات در سفرهائی که پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) از مدینه به مکه آمده است واقع شده باشد، به خصوص اینکه راوی روایت جابر بن عبد الله انصاری است که در مدینه به حضرت ملحق شد، و اطلاق مدنی بر اینگونه آیات بعید نیست .

بعضی از این احادیث را ((ابن حجر)) در کتاب ((صواعق)) آورده و بعضی را محمد ((شبلنجی)) در ((نور الابصار)) .**(الصواعق المحرقه)صفحه 96 و (نورالابصار) صفحه 70 و 101***

((جلال الدین سیوطی)) در ((در المنثور)) نیز قسمت عمده روایت اخیر را از ((ابن عساکر)) از ((جابر بن عبدالله)) نقل کرده است .**(درالمنثور) جلد 6 صفحه 379***

@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 213@@@

4 - در ((درالمنثور)) از ((ابن عباس)) آمده است که وقتی آیه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة نازل شد پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) به علی فرمود : هو انت و شیعتک یوم القیامة راضیین مرضیین : آن تو و شیعیان تو در قیامت می باشید که هم شما از خدا خشنود هستید و هم خدا از شما خشنود !

5 - نامبرده در حدیث دیگری از ابن مردویه از علی (علیه السلام) نقل می کند که پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) به من فرمود : ا لم تسمع قول الله : ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة ؟ انت و شیعتک و موعدی و موعدکم الحوض، اذا جئت الامم للحساب، تدعون غرا محجلین : آیا این سخن خدا نشنیده ای که می فرماید : کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند بهترین مخلوقاتند ؟ این تو و شیعیان تو هستید، و وعده گاه من و شما کنار حوض کوثر است، هنگامی که من برای حساب امتها می آیم و شما دعوت می شوید در حالی که پیشانی سفید و شناخته شده اید .

بسیاری دیگر از دانشمندان اهل سنت نیز همین مضمون را در کتب خود نقل کرده اند از جمله خطیب خوارزمی در ((مناقب)) و ((ابو نعیم اصفهانی)) در ((کفایة الخصام)) و ((علامه طبری)) در ((تفسیر معروفش)) و ابن صباغ مالکی در ((فصول المهمه)) و ((علامه شوکانی)) در ((فتح الغدیر)) و ((شیخ سلیمان قندوزی)) در ((ینابیع المودة)) و آلوسی در ((روح المعانی)) ذیل آیات مورد بحث و جمعی دیگر .

کوتاه سخن اینکه حدیث فوق از احادیث بسیار معروف و مشهور است که از سوی غالب دانشمندان و علمای اسلام پذیرفته شده، و این فضیلتی است بزرگ و بی نظیر برای علی (علیه السلام) و پیروانش .

ضمنا از این روایات به خوبی این حقیقت آشکار می شود که واژه ((شیعه))

@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 214@@@

از همان عصر رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) به وسیله آن حضرت در میان مسلمین نشر شد، و اشاره به پیروان خاص امیر مؤمنان علی (علیه السلام) است، و آنها که گمان می کنند تعبیر شیعه از تعبیراتی است که قرنها بعد به وجود آمده سخت در اشتباهند .